Meyveler olgunlaştıktan sonra mutlak şekilde veya toplamak veya ağaç üzerinde bırakmak şartı ile satmak caizdir. Meyveler olgunlaşmadan ağaçla birlikte değil de tek satılırsa, toplamak ve istifade edilir durumda olmaları şartı ile satmak caizdir. Bu şart armut için geçerli değildir. Zayıf kavle göre ağaçlar müşteriye ait ise, bu iki şart (koparmak ve istifade etmek şartı) koşulmadan müşteriye satmak caizdir.

Ben diyorum ki; ağaçlar müşterinin malı olur da meyvelerin koparılması şart koşulursa bu şarta uymak vacib değildir. Allah daha iyi bilir. Meyveler ağaçla birlikte satılırsa akid mutlak şekilde caizdir. Ama satıcı meyvelerin koparılmasını şart koşarsa akid caiz olmaz.

Tarladaki yeşil ziraatı satmak haramdır. Ancak hemen biçmek şartı ile satılırsa caizdir. Ziraatı tarla ile birlikte satmak veya taneleri sertleştikten sonra şartsız satmak caizdir. Ziraat ile meyveler olgunlaştıktan sonra satılırsa, istifade edilir halde olmalanı şarttır. İncir, üzüm ve arpa gibi.

Buğday ve mercimek gibi tanesi başakta görünmeyen zirai ürünleri başaksız satmak caiz olmaz, imam'm son kavline göre, ziraat başakta olsa bile tanesi görünmeden satmak sahih değildir. Yemek sırasında kabuğunun soyulması gereken kabuklu meyveleri satmanın bir sakıncası yoktur.

Ceviz, badem ve bakla gibi iki kabuğu olanlar, iç kabukları ile satılırlar. Üst kabukları ile satmak caiz değildir. Bir kavle göre, iki kabuğu olanları taze halde iken üst kabukları ile satmak caizdir.

Renksiz olan meyvelerde olgunlaşma yumuşaklık ve tatlılığının zahir olması ile anlaşılır. Renkli olan meyvelerde ise; kızarma, sararma ve morarmaya yüz tutması ile anlaşılır. Az da olsa meyvelerin bir kısmının olgunlaşmaya başlamış olması, satış akdinin sahih olması için yeterlidir. Bir kısmı olgunlaşmaya başlamış bir veya birkaç bostanın meyvesi satılınca bunun hükmü, te'bir (döllenme) bahsinde geçen hükümler gibidir.

Bir kimse olgunlaşmaya başlamış meyve ve zirai ürünleri satarsa ürünün tahliyesinden önce ve sonra tarlayı sulaması lazımdır. Mahsulat tarladan tahliye edildikten sonra müşteri tarladan tasarruf yapma hakkına sahip olur. Mahsulat tarladan tahliye edildikten sonra soğuk veya sıcak gibi semavi bir afete maruz kalırsa, imam'm son kavline göre müşterinin zimmetinde olduğu kabul edilir. Satıcı, sulama işini terk eder ve bir noksanlık meydana gelirse, müşterinin muhayyerlik hakkı olur.

Bir kimse olgunlaşmadan önce meyveleri satar ve meyvelerin derhal koparılmaları şart koşulduğu halde daha koparılmadan bir afetle helak olursa, müşterinin zimmetinde olduğunun kabul edilmesi evladır.

İncir' ve salatalık gibi genellikle mevcut mahsulat henüz toplanmadan, yeni mahsulat çıkıp mevcut mahsulata yetişen meyvelerde satış akdi sahih olmaz. Ancak meyvenin müşteri tarafından toplanması şart koşulursa akid sahih olur.

Yeni çıkan mahsulatın mevcut mahsulata karışması nadir olan meyvelerde, en zahir kavle göre satış akdi fesholmaz. Fakat müşterinin muhayyerlik hakkı vardır. Satıcı, müşteri akdi feshetmeden önce yeni yetişen mahsulat konusunda kendisine müsamaha gösterirse, en sahih kavle göre muhayyerlik hakkı düşer.

Başaktaki buğdayı kabuğundan tasfiye edilmiş buğday karşılığında satmak caiz değildir. Buna muhakele denir. Ağaç üzerindeki taze hurmayı, kuru hurma karşılığında satmak da caiz değildir. Buna müzabene denir. Fakat ariye satışına ruhsat verilmiştir. Ariye, ağaçtaki taze hurmayı, tarladaki kuru hurma karşılığında veya asmadaki üzümü, kuru üzüm karşılığında satmaktır. Üzüm veya hurma beş yükten az olmalıdır. Ancak iki satışta beş yükten fazla satış yapmak caizdir.

Ariye satışının caiz olması için müşterinin kuru hurmaları satıcıya kile ile teslim etmesi, satıcının da malı teslim etmek için müşteri ile hurma ağacını baş başa bırakması şarttır. En zahir kavle göre ariye satışı, şeftali ve badem gibi sair meyvelerde caiz olmaz. Ariye satışı, sadece fakirlere mahsus bir akid değildir.

15. Satıcı ve Müşterinin Anlaşmazlığı

16. Kölenin Ticaret Yapması

B. SELEM (PEŞİN PARA İLE VERESİYE MAL ALMAK)

C. İKRAZ (BORÇ)

D. REHİN

E. İFLAS

F HACR (KISITLILIK)

G. SULH

H. MÜŞTEREK KULLANILAN YERLERDE İZDİHAM YARATMAK

I. HAVALE

J. DAMAN (TEKEFFÜL) AKDİ

K. ŞİRKET (ORTAKLIK)