GENEL BİLGİLER

3. Yaralının Yaralı Olduğu Sürede Dinini Değiştirmesi veya Hür Olması

Sağ ele bedel olarak sol el, alt dudağa bedel üst dudak kesilemez. Bunun aksini yapmak da caiz değildir. Sağ parmak boğumuna bedel sol parmak boğumu kesilemez. Kesilen fazla parmağa bedel başka mahalde bulunan zait parmak da kesilemez. Asli organların büyüklük, uzunluk ve kuvvetin azlığının eşit olmaması zarar vermez. Keza en sahih kavle göre asli organda bulunan zaitlik de bir zarar vermez.

Mudiha yarasının miktarı, uzunluk ve enlemesine göre dikkate alınır. Et ve deri kalınlığının ayrı olması bir zarar vermez.

Bir kimse, bir şahsın kafasını da tümünü kaplayacak şekilde bir mudiha yarası açarsa ve caninin kafası küçük ise tümünde mudiha açılır. Yara yüzüne veya ensesine kadar indirilmez. Belki mudi-hanm kalan payı için erş almır. Erş mudihanm tümüne tevzi edilirse ve caninin kafası mağdurun kafasından büyük ise, sadece mağdurun kafası miktarmca kısas yapılır. En sahih kavle göre mudihanın yeri, caninin isteğine göre tespit edilir.

Bir kimse, bir şahsın alnında mudiha yarası açar da caninin alnı küçük ise, kafasından mudihaya ilâve yapılır. Mağdur kısası tatbik ederken, kasten mudihayı gereğinden fazla yaparsa, fazla olan kısım içi kendisine kısas lazım gelir. Mudiha yarasını hataen fazla açar ve hak sahibi bir mal karşılığında onu affederse tam erş vermesi vacib olur. Zayıf kavle göre ise yaraya düşen hisseyi öder.

Bir cemaat bir kimsenin kafasında mudiha yarası açarsa, her birinin kafasında onun açtığı yara gibi mudiha yarası açılır. Bir kavle göre ise, hissesine göre her birinin kafasında yara açılır.

Cani rıza gösterse bile sağlam organ, felç organa bedel kesilemez. Mağdur, kesilen felç eline bedel caninin sağlam elini keserse, kısas yerine geçmez. Buna karşılık mağdurun caniye diyet ödemesi lazımdır. Bu fiil caninin ölümüne sirayet ederse, cana can kısası uygulanır.

Felçli organın sağlam organa bedel olarak kesilmesi caizdir.Ancak uzman kişi: "Felçli elin kesilmesi halinde kanı durmaz." derse, kesilmesi caiz değildir. Mağdur sağlam elinin karşılığında caninin felçli elini keserse, başka bir hak iddia edemez.

Sağlam organ, menfaati azalan organ veya sakat organa bedel olarak kesilebilir. Tırnakların yeşil veya siyah renge bürünmüş olması sağlam olmasına bir zarar vermez. En sahih kavle göre tırnakları giderilmiş el, tırnaklan gide-rilmemiş el karşılığında kesilebilir. Bunun aksini yapmak caiz değildir.

Sağlam penis ile felçli olan penisin hükmü, elin hükmü gibidir. Felçli olan penis, buruk olup sertleşmeyen veya sertleşip buruk olmayan penistir. Penisin sertleşip sertleşmemesi önemli değildir. Sağlam testisler, burkulmuş veya iktidarsız testislere bedel kesilir.

Sağlam olan burun, koku almayan burun karşılığında ve sağlam kulak sağır kulak karşılığında kesilebilir. Sağlam göz, siyahlığı çıkarılmış kör göz karşılığında çıkarılmaz. Konuşma kabiliyetini kaybetmiş dil, ahraz dil karşılığında kesilemez.

Çıkarılan diş için kısas vardır. Dişi kırmada ise kısas değil erş vardır.

Bir kimse küçük bir çocuğun dişini çeker ve bu diş süt dişi değilse, tazminat hemen gerekemez. Geri kalan dişleri düşer ve zamanı gelince çıkarlar da çekilen diş çıkmaz ve bir kişi çıkış yeri bozulduğu için çıkmamıştır derse, kısas vacib olur. Dişi çekilen hak sahibi küçük ise hakkı ifa edilmez, büyüyünceye kadar ertelenir.

Bir kimse, bir çocuğun düşmüş süt dişi yerine çıkmış dişi çekip çıkarır da henüz diyeti Ödemeden onun yerine yeni bir diş çıkarsa, en zahir kavle göre kısas sakıt olmaz,

Eli sağlam olan bir kimse, parmağı eksik olan birinin elini keserse, mağdur caninin elini keser ve bir parmak için erş öder. Eli sağlam bir kimse, bir parmağı eksik olanın dört parmağını keserse, mağdur olan kişi isterse dört parmağın diyetini alır, isterse caninin dört parmağını koparır. En sahih kavle göre parmaklan koparmış ve dipleri yaralanmışsa hükümet vermesi vacibtir. Mağdur diyet almışsa, cani hükümet ödemez. Her iki halde de (diyet almak veya parmakları koparmak halinde) avuç için ödenen hükümetin beşte biri alınması vacibtir.

Parmaksız bir eli kesen kişinin eli kısas olarak kesilmez. Ancak eli kesilen elin misli ise kısas uygulanır. Parmaksız olan kişi, parmakları tam olan birinin elini keserse, kendisinin de eli kesilir ve parmakları için diyet öder.

Parmakları felçli olan kimse sağlam bir eli keserse, mağdur isterse onun sağlam üç parmağını koparır ve iki parmağın diyetini alır, isterse caninin elini keser ve buna razı olur.

6. Maktulün Velisi ve Caninin Anlaşmazlığı

7. Kısası Kim Hak Eder ve Kim Uygular

8. Kasten Öldürmenin veya Yaralamanın Cezası ve Kısasta Affın Hükmü