TALAK

Boşamanın geçerli olması için kocanın mükellef olması şarttır. Ancak sarhoş olan kişi karısını boşarsa talâkı vaki olur. Niyet olmaksızın sarih lafız ve talâka niyet etmekle birlikte kinayeli lafızla yapılan boşama vaki olur.

Talakın sarih lafızları "Talak", keza "Firak" ve meşhur kavle göre "Serah/serbest bırakma" kökenli lafızladır. "Talaktuki, Entita-likun, Mutallakatun ya Taliku" gibi. En sahih kavle göre "entitala-kun" ve "ettelaku" lafızları sarih lafızlar değildir.

Mezhep alimlerince kabul edilen rivayete göre, talâk lafzının Arapça dışında başka bir lehçe ile söylenmesi sarih lafız olur. "Etlak-tuki/seni serbest bıraktım" ve "Entimutlakatun" lafızları kinayeli lafızlardır. En sahih kavle göre, talâk için kullanılan yaygın lafızlar da sarih lafızlardır. Örneğin "helal" veya "Allah'ın helal kıldığı üzerime haram olsun" lafızları gibi. Ben diyorum ki en sahih kavle göre, bu gibi lafızlar kinayeli lafızlardır. Allah daha iyi bilir.

Talakın kinayeli lafızları şunlardır: "Sen haliyesin/bo-sanmışsın, sen beriyesin, sen bettesin, sen betlesin/benimle olan bağın kesilmiş, bainsin, iddetini bekle, rahmini temizle, ailene katıl, ipin boynunun üzerindedir, senin üzerinde yetkim yok, i'zebi/uzak-laş, uğrubi/uzaklaş, deini/beni kendi halime bırak, vaddini/bana veda et" gibi lafızlardır.

İ'tak (azad etmek) lafzının kinayesi de sarihi de talâk için kinayeli lafızdır. Talakın sarih ve kinayeli lafızları ise i'tak akdi için kinayeli lafızlardır. Talak lafzı zihar için kinayeli lafız olmaz. Zi-harın sarih lafzı da talâk için kinayeli lafız olmaz.

Bir kimse karısına: "Sen üzerime haramsın." veya "Seni kendime haram kıldım." der ve bu lafızlarla talâk veya ziharı kastederse, kastettiği şey gerçekleşir. Her ikisine de niyet ederek söylerse muhayyerlik hakkı vardır. Hangisini seçerse o gerçekleşir. Zayıf kavle göre talâk gerçekleşir. Bir başka kavle göre ise zihar gerçekleşir.

Bir kimse karısının gözlerini kendine haram ederse, karısı kendisine haram sayılmış olmaz. Ancak yemin kefareti vermesi gerekir. Keza en zahir kavle göre bir şeye niyet etmemişse, kendisine haram olmaz. Fakat kefaret vermesi lazımdır. İkinci bir kavle göre ise, söylenen söz bir mana ifade etmemektedir.

Bir kimse cariyesine: "Sen üzerime haramsın." derse ve bununla azad olmayı kabul ederse, cariye azad olur veya cariyesi için "Gözlerin bana haram olsun." der veya bununla azad etmeyi kast etmezse, bunun hükmü karısı için sarf ettiği sözün hükmü gibidir (yemin kefareti vermesi gerekir). Bir kimse "Bu elbise veya bu yemek veya bu köle üzerime haram olsun." derse, bu bir mana ifade etmemektedir.

Kinayeli lafızlarda niyetin lafzın tümüne bitişik söylenmesi şarttır. Zayıf kavle göre ise, niyetin lafzın başında söylenmesi yeterlidir.

Konuşabilen kişinin talâkı işaretle söylemesi talâkı ifade etmez. Zayıf kavle göre ise işareti kinaye sayılır. Akid ve talâkta dilsiz olanın işareti geçerlidir. Dilsiz olanın işaretinin talâk olduğu herkes tarafından biliniyorsa, sarih talâk sayılır. Sadece fetânet sahibi olanlar işaretinin talâk olduğunu anhyorlarsa, kinayeli talâk sayılır.

Konuşabilen kişi talâkı yazı ile bildirir ve bununla boşamayı kast etmezse, boş söz sayılır. Talakı kastederse en zahir kavle göre boşama vaki olur.

Bir kimse karısına mektup göndererek: "Mektubum sana ulaştığı vakit sen boşsun." diye yazarsa mektup ona ulaştığı zaman boşanmış olur.

Bir kimse karısına mektup gönderir de: "Mektubumu okuduğun zaman boşsun." diye yazarsa kadın okuyabiliyorsa, okuduğu zaman boş olur. Başkası ona okursa, en sahih kavle göre boş olmaz. Kadın okur yazar değil de başkası ona okursa boş olur.

1. Tefviz (Boşama Yetkisinin Kadına Verilmesi)

2. Boşama Kastı ile Söylenen Sözler

3. Boşamada Yetki Sahibi

4. Talak Sayısı Niyete Bağlıdır

5. Boşamada İstisna Yapmak

6. Boşamada Şüpheye Düşmek

7. Sünni ve Bid'i Talak

8. Talakı Zaman Şartına Bağlamak

9. Talakı Hamle veya Hayza Bağlamak

10. Parmak işareti İle Boşamak

11. Talakı Başka Şeylere Bağlamak

12. Ric'i Talak