İBNÜ’L-ESİR

4. CİLT

HİCRİ 126.YIL ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

HİCRETİN YÜZ YİRMİ ALTINCI YILI OLAYLARI (M. 743-744)

HALİD BİN ABDULLAH EL-KASRİ'NİN ÖLDÜRÜLMESİ

Bu yılda Halid bin Abdullah öldürüldü. Halid'in Irak ve Horasan Valiliği'nden azli yukarıda anlatıldı. Rivayet edildiğine göre buradaki görevi on beş yıl devam etmiştir. Hişam, Halid'i azledince Yusuf bin Ömer peşinden gidip Vasıt'ta onu yakalayarak orada bir müddet hapsetti. Yusuf daha sonra Hire'ye gitti, orada Halid'i yakaladı ve burada kardeşi İsmail, oğlu Yezid bin Halid ve kardeşinin oğlu Münzir bin Esed ile birlikte tam on sekiz ay hapsetti. Yusuf Hişam'dan Halid'e işkence etmek için izin istedi, Hişam da bir defalığına izin verdi, ancak: "Eğer Halid'i öldürürsen ben de seni öldürürüm." diye yemin etti. Yusuf Halid'e işkence etti ve sonra yeniden hapishaneye gönderdi.

Bir rivayete göre ise Yusuf Halid'e çok ağır işkence yapmıştır.

Hişam, 121 yılının Şevval ayında Halid'i serbest bırakması için mektup yazdı, bunun üzerine de Yusuf Halid'i serbest bıraktı. Halid er-Rusafe'nin hizasında bulunan bir köye geldi. Burada 122 yılının Safer ayına kadar kaldı. Bu sırada Zeyd ortaya çıktı, ancak öldürüldü. Yusuf bin Ömer, Hişam'a: "Beni Hişam açlıktan öldü, onlardan birisinin en önemli meşguliyeti geçimini temin idi. Halid Irak'a vali olduğunda onlara bolca mal vermişti. Gönülleri halifelik istiyordu, Zeyd de Halid'in görüşleri nedeniyle ortaya çıkmıştı." diye yazdı.

Hişam Yusufun yukarıda sözü edilen konuları ihtiva eden mektubu gelince: "Yusuf yalan söylüyor." dedi, elçisini dövdü, ayrıca: "Biz Halid'i itaat konusunda itham etmeyiz." dedi.

Halid kendi hakkında söylenilen bu sözleri duydu, Şam'a gitti, burada biraz kaldıktan sonra es-Saife'ye gitti. Bu sırada Şam'da Külsum bin İyaz el-Kuşeyri vardı. Bu zat Halid'e kızıyordu. Şam çevresinde İbnü'l-Amerres isminde bir Iraklı her gece yangın çıkarıyor, yangın başlayınca da hırsızlık yapıyorlardı. Bu sırada Halid'in çocukları ve kız kardeşi Bizans'dan gelecek bir tehlikeye karşı koyabilmek için sahilde bulunuyorlardı.

Külsum Hişam'a, Halid'in taraftarlarının Beytülmale baskın yapmak için her gece şehirde yangın çıkardıklarını yazdı. Bunun üzerine Hişam Külsum'e Halid'in ailesi ve çocuklarından büyük küçük ayırımı yapmaksızın hepsini hapsetmesini yazdı. Külsum bu emri derhal uyguladı. Sahildeki çocukları ile kız kardeşini ve azatlılarının hepsini camilerde topladı; kızları, hanımları ve çocukları hapsetti. Bilahare Irak'ta yangın çıkaran Amarres ve beraberindekiler ortaya çıktılar. Vergi memuru Velid bin Amdurrahman, Hişam'a İbn Amerres'in ve arkadaşlarının yakalandıklarını ve bunların adları ile kabilelerini bir mektupla bildirdi. Bunlar içinde Halid'in azatlılarından hiç birisi yoktu. Hişam KÜısum'e hakaret dolu bir mektup yazdı ve Halid'in serbest bırakılmasını emretti. Külsum hapsettiklerinin hepsini serbest bıraktı ve Halid'in esSaife'den dönünce şefaatçi olacağını düşünerek azatlılarını da bıraktı.

Daha sonra Halid Şam'daki evine geldi ve bunu halka duyurdu. Kızları mahcubiyet içinde ortaya çıktılar. Halid: "Utanmayınız, çünkü Hişam sizi her gün hapishaneye sokabilir." dedi. Halk Halid'in huzuruna geldi, çocukları da kadınları gizlemek için ayağa kalktılar. Halid şöyle dedi: "Ben gazi, ulülemri dinleyen ve O'nun emirlerine itaat eden birisi olarak ortaya çıktım, ancak arka plana atıldım, hanımlarım ve aile fertlerim yakalanarak suçlularla birlikte müşriklere yapıldığı gibi hapsolundular. ‘‘Ulülemri dinleyip itaat eden bu kişinin hanımlarının hapsedilmesinin sebebi nedir?’‘ diye sizin sormanıza engel olan nedir? Siz hepiniz kimden korktunuz? Siz Allah'tan korkunuz." Sonra da şunları ilave etti: "Bana ve Hişam'a ne oluyor? Üzerime gelmekten vazgeçsin, aksi takdirde (Muhammed bin Ali bin Abdullah bin Abbas'ı kastederek) arzusu Irak olan, evi Şam'da bulunan Hicaz asıllı için halka propaganda yaparım. Bu hususu Hişam'a duyurmanızı istiyorum." dedi. Bu haber Hişam'a ulaştığında: "Ebü'l-Heysem bunamış." dedi.

Yusuf'un Hişam'dan Yezid bin Halid bin Abdullah'ı istemesi hususundaki mektupları bir birini takip etti. Hişam Yezid bin Halid bin Abdullah'ı Yusuf'a göndermesi için KÜısum'e haber gönderdi. Külsum Yezid'i istedi, fakat o kaçtı. Sonra, Halid'i istedi, yanına getirttikten sonra da hapsetti. Hişam bunu duyunca, KÜısum'e mektup yazarak azarladı ve Halid'in tahliye edilmesini emretti. Bunun üzerine Külsum Halid'i serbest bıraktı.

Hişam Ebreş el-Kelbi'ye gerekli kötü muameleyi yapmayı tasarlayınca bunu Halid'e mektupla bildirdi. Ebreş de Halid'e şunları yazdı: "Bir adamın senin hakkında söylediği Emirü'l-Müminine ulaştı. Bu adam senin hakkında: ‘‘Ey Halid! Ben seni on hasletin4en dolayı seviyorum: Allah kerimdir, sen de kerimsin. Allah çok cömerttir, sen de çok cömertsin, O çok esirgeyicidir, sen de çok esirgeyicisin. Bu sayıyı onla tamamladı. Eğer sen bunları gerçekleştirecek olursan Hişam seni öldüreceğine yemin etti.’‘ dedi."

Halid Ebreş'in mektubunu alınca cevaben şunları yazdı: "Bu meclis kendisinde olanları isyankar ve günahkarlardan herhangi birisinin bozamayacağı kadar çoktur. Yukarıdaki sözleri söyleyen adam öyle değil, şöyle söyledi: ‘‘Ey Halid! Seni on hasletinden dolayı seviyorum. Allah kerimdir, kerim olanı sever, sen de kerim olduğun için Allah seni seviyor, ben de seni seviyorum.’‘ Daha sonra da diğer hasletleri saydı. Bundan daha önemli olanı da İbn Şaki elHimyeri'nin Emirü'l-Müminine karşı kıyam ederek: "Ey Müminlerin emiri! Aile içindeki halefln mi senin yanında daha kıymetli, yoksa senin ihtiyaçlarını temin eden elçin mi?" diye sormasıdır. Halife, bu soruya: "Ailemdeki haleflm." diye cevap verdi. Bunun üzerine İbn Şaki: "Sen Allah'ın ve ResUlullah'ın yeryüzündeki halifesisin. Bir kişinin kendisini doğru yoldan saptırması Müminlerin emirinin toplumu saptırmasından daha ehvendir." dedi. Hişam yazılanları okuyunca: "Ebu'l-Heysem bunamış." dedi.

Hişam ölüp Velid halife oluncaya kadar Halid Şam'da kaldı. Velid halife olunca Halid'e: "Senin bildiğin elli milyon nerede? Bunların durumu nedir? Sen halifenin yanına gel." diye haber gönderdi, arkasından da bir elçi yolladı. Elçi Halid'in yanına geldiğinde kapının yanında duruyordu. Halid'e: "Halife oğlun Yezid'in nerede olduğunu soruyor?" dedi. Halid cevaben: "Oğlum Hişam'dan kaçnnştı, biz O'nu şu ana kadar Halife'nin yanında biliyorduk." dedi. Oğlunun Velid'in yanında olmadığını anlayınca: "O'nun es-Serat'daki Kabilesi'nin bulunduğu her yerde olduğunu zannediyoruz." şeklinde konuştu. Elçi Halid'e: "Sen O'nu orada fitne çıkarsın diye tutuyorsun." dedi. Halid ise:

"Hayır, Emirü'l-Müminin bizim itaat içinde olduğumuzu biliyor." dedi ve elçi geri döndü. Halid'in yanına varan elçi: "Halife, ya Yezid'i getirir veya ona işkence ederim diyor." dedi. Halid buna çok kızdı ve elçiye: "Halife'ye söyle, ben de zaten bunu istiyorum. Vallahi eğer Yezid ayağımın altında olsa bile onları kaldırmam." dedi. Bunun üzerine Velid, Halid'in dövülmesini emretti. Dövüldü, ama bir kelime bile konuşmadı. Bunun üzerine de Velid O'nu hapsetti. Yusuf bin Ömer Irak'tan mal getirince Velid'den Halid'i elli milyona satın aldı. Velid, Halid'e: "Yusuf seni elli milyona satın aldı; eğer bu parayı verirsen ne ala, aksi takdirde seni O'na vereceğim." dedi. Halid: "Araplar satılmağa alışık değildir. Allah'a and olsun ki, bir tahta parçasını vermeyi taahhüt etmemi istesen, ona dahi söz veremem." dedi. Bunun üzerine Velid Halid'i Yusuf'a verdi. Yusuf Halid'in elbisesini çıkardı, bir aba giydirdi, şiltesiz bir tahtırevana bindirerek çok işkence etti ise de Halid yine bir şey söylemedi. Daha sonra O'nu KUfe'ye götürdü ve burada işkence yaptıktan sonra gece göğsünü bir testere ile keserek öldürüp Hire'de abası ile birlikte defnetti. Bu olay 126 yılının muharrem ayında vuku bulmuştur. Bir rivayete göre de Yusuf'un emri ile Halid'in ayakları üzerine odun parçaları kondu ve üzerine de adamlar çıkartıldı. Ayakları kırılmasına rağmen Halid hiç bir kelime söylemediği gibi yüzünü dahi ekşitmedi.

Halid'in annesi bir Hıristiyan Rum idi. Babası bu kadınla bayramlarında ilişkide bulundu, bundan' Halid ve Esed isimlerinde iki çocuk oldu. Bu kadın Müslüman olmamıştı. Halid O'nun adına bir kilise yaptırdı, bundan dolayı bazı kişiler ve şairler Halid'i yerdiler. Bu konuda meşhur Ferezdak şunları söyledi:

‘‘Allah bizden Halid'i Şam'dan salınarak getiren binek hayvanının sırtını kesti (yardımını azalttı).

Annesi Allah'ın bir olmadığı görüşündeki dine mensup olan kişi, Müslüman topluma nasıl imam olabilir?

Halid annesi için içinde Hıristiyanların ibadet yaptığı bir kilise yaptırdı, küfrü yüzünden camilerin minarelerini de yıktı.’‘

Halid bir şairin aşağıdaki mealde şiir söylediğini duyunca camilerin minarelerinin yıkılmasını emretmişti. Bu şiir şöyledir: ‘‘Keşke ben de müezzinlerin arasında olsaydım, çünkü onlar bütün yükseklerde olan şeyleri görüyorlar.

Onlara aşk ile her güzel ve işveli kadın işaret ediyor veya onlar bu kadınlara işaret ediyorlar.’‘

Halkın kilise yaptırmasından dolayı kendisine kızdıklarını duyunca Halid: "Eğer onların dini sizin dininizden şerli ise Allah onların dinine lanet etsin." dedi. Ayrıca: "Bir kişinin ailesi içindeki halifesi Resulullah'tan daha üstündür." dedi. Halid bu sözleriyle Halife Hişam'ın Resulullah'tan (s.a.v.) daha üstün olduğunu söylüyordu. Bu sözden Allah'a sığımrız.

BİR SONRAKİ SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA

VELİD BİN YEZİD BİN ABDÜLMELİK'İN ÖLDÜRÜLMESİ

BU YILIN OLAYLARI

VELİD BİN YEZİD BİN ABDÜLMELİK'İN ÖLDÜRÜLMESİ

VELİD'İN NESEBİ VE BAZI HUSUSİYETLERİ

YEZİD BİN VELİD EN-NAKİS'E BEY'AT

EMEVİLERİN DURUMLARININ KÖTÜLEŞMESi

HIMSLILARIN MUHALEFETİ

FİLİSTİNLİLERİN MUHALEFETİ

YUSUF BİN ÖMER'İN IRAK VALİLİĞİ'NDEN AZLİ

NASR BİN SEYYAR'IN MANSUR'A KARŞI ÇIKMASI

YEMAMELİLER İLE AMİLLERİ ARASINDA HARP