İBNÜ’L-ESİR

4. CİLT

HİCRİ 126.YIL       ANA SAYFA      Kur’an      Hadis      Sözlük      Biyografi

 

VERFUCÜME'NİN KAYREVAN'DAN ÇIKARILMASI

 

Habib bin Abdurrahman öldürülünce Abdülmelik bin Ebi'l-Ca'd Kayrevan'a döndü. O da burada zulüm, dini prensiplere riayetsizlik v.b. gibi konularda Asım'ın yaptıklarının aynısını yaptı. Kayrevanlılar bu yüzden memleketlerini terk ettiler.

 

İbadiyye mezhebine mensup birisinin kendisinin bir ilıtiyacını gidermek için Kayrevan'a geldiğinde ittifak vardır. Bu kişi Verfücumilerden bir grup insanın bir kadını herkesin gözü önünde yakalayarak camiye soktuklarını gördü, hacetini temin etmeyi bırakarak Ebu'I-Hattab Abdüla'la bin Semh elMeafiri'ye giderek gördüklerini söyledi. Ebu'I-Hattab dışarı çıkarak: "Ey Allah'ım, evinin haline bak!" diye bağırdı. Sesini duyanlar her taraftan gelip toplandılar ve bunlar Trablus'a doğru yola çıktılar. Yine bu sesi duyan İMdiye, Harici ve diğerleri de çıkıp toplandılar, bunlar da aynı şekilde yola çıktılar. Abdülmelik Verfücume'nin başında karşı taraf üzerine yürüdü. Gelen gruplar Verfücume'yi mağlup ettiler ve Kayrevan'a gittiler. Verfüeume burada bunlara karşı koydu, çok şiddetli savaş oldu. Verfüeume ile birlikte olan Kayrevanlılar mağlup ve perişan oldular, Verfücume'nin katli ve hezimetleri bunu takip etti. Abdülmelik de burada öldürüldü, Ebu'l-Hattab bunları öldürmeğe devam etti,

 

hatta bu hususta haddi aştı. Sonra Trablus'a döndü ve Kayrevan'a kendi adına iş yapması için Abdurrahman bin Rüstem el-Farisi'yi bıraktı.

 

Verfücume'nin katli 141 yılının safer ayında olmuştur.

 

Daha sonra Mısır Valisi Muhammed bin Eş'as il-Huzai, Mansur adına Ebu'l-Hattab ile savaşmak için büyük bir grup askeri Ebu'I-Ahvas Ömer bin Ahvas el-İcli komutasında Trablus'a gönderdi. Ebu'l-Hattab bunlara karşı koydu ve savaşarak 142'de bunları mağlup etti. O'nunla savaşmağa gelenler Mısır'a döndüler. Ebu'l-Hattab Afrika'nın diğer taraflarına da hakim oldu. Mansur Muhammed bin Eş'as el-Huzai'yi Afrika'ya vali tayin ederek" Ebu'lHattab'a gönderdi. İbn Eş'as Mısır'dan 143'de hareket ederek elli bin kişi ile Afrika'ya vardı. Mansur O'nunla birlikte buraya Ağleb bin Salim et-Temimi'yi de göndermişti. Ebul-Hattab'a Muhammed bin Eş'as'ın Afrika'ya geldiği haberi ulaşınca her taraftan adamlarını topladı. Ebu'l-Hattab'ın çevresinde toplananların çokluğu İbn Eş'as'ı korkuttu.

Zenate ile Hevare kabileleri Zenate Kabilesi'nden bir kişinin öldürülmesi yüzünden birbirine düştüler. Zenate Ebu'I-Hattab'ı Nevare tarafını tutmakla suçladı, bunun üzerine Zenate'den büyük bir grup Ebu'I-Hattab'dan ayrıldı ve bu yüzden İbnü'l-Eş'as kuvvetlenerek yavaş yavaş yoluna devam etti. Daha sonra Mansur, İbnü'l-Eş'as'ın geri dönmesi için emir verdi. İbnü'l-Eş'as üç gün içerisinde yavaş yavaş geri döndü. Ebu'I-Hattab'ın gözcüleri İbnü'lEş'as'ın geri çekildiğini haber verdiler. Taraftarlarının büyük bir kısmı Ebu'lHattab'ı terk etti, bir kısmı ise O'na güveniyordu. İbnü'l-Eş'as ve cesur askerleri büyük bir azimle geri dönerek Ebu'I-Hattab'a harbe hazır olmadığı bir zamanda sabahleyin baskın düzenledi. Çok şiddetli bir savaş oldu. Ebu'lHattab ve taraftarlarının tamamı 144 yılının safer ayında öldürüldü.

Thnü'l-Eş'as Haricilerin kökünün kesildiği inancında idi. Halbuki bu dönemde Ebu Hüreyre ez-Zenati başkanlığında Hariciler on altı bin kişi ile halka zulme devam ediyorlardı. İbnü'l-Eş'as bunlarla karşı karşıya geldi ve hepsini 144 yılında öldürdü. İbnü'l-Eş'as, kazandığı zaferi Mansur'a yazdı ve bütün vilayetlerin işini düzene koyduğu gibi Kayrevan surunu da yaptı. Bu suru 146 yılında tamamladı. Afrika'yı zaptetti, Berberilerden ve diğer kabilelerden kendisine muhalefet edenleri birer birer yola getirdi. Zevile ve Veran'a bir ordu gönderdi, Veran'ı fethetti ve orada bulunan İbadiyye mezhebi mensuplarını öldürdü. Zevile'yi de fethederek liderleri Abdullah bin Sinan el-İMdi ve diğer ileri gelenleri öldürdü. Berberiler ve diğer kabilelerden ona karşı olanlar korktukları için istemeye istemeye itaat ettiler.

İbnü'l-Eş'as'ın ordusundan Haşim bin eş-Şahic ismindeki birisi isyan etmiş ve kendisine ordudan bir çok kişi iltihak etmişti. İbnü'l-Eş'as bunun üzerine bir komutanın idaresinde bir grup asker gönderdi, ancak Haşim bu komutanı öldürdü ve taraftarlarını da mağlup etti. İbnü'l-Eş'as'ın Mudariyye Kabilesi'nden olan komutanları O'na kızdıkları için taraftarlarına Haşim tarafına geçmelerini emrettiler, çünkü İbnü'l-Eş'as bunlara karşı tavır almıştı. İbnü'l-Eş'as Haşim üzerine başka bir ordu gönderdi ve aralarında savaş oldu. Haşim burada yenilerek Tahert'e gitti ve Berberilerin ayak takımını topladı. Askerlerinin sayısı yirmi bine ulaştı ve bu orduyu TehUze'ye götürdü. İbnü'lEş'as da buraya bir ordu gönderdi ve Haşim burada da mağlup oldu. Berberi ve diğer taraftarlarından birçoğu öldürüldü, bunun üzerine Trablus tarafına gitti.

 

Mansur'un bir elçisi Haşim'e geldi ve halifeye itaatten ayrıldığı için O'nu kınadı. Haşim: "Ben halifeye muhalefet etmedim, fakat O'ndan sonra Mehdi için propaganda yaptım. İbnü'l-Eş'as ise bunu reddetti ve öldürülmemi istedi." dedi. Elçi Haşim'e: "Eğer halife'ye itaat ediyorsan boynunu uzat." dedi ve arkasından kılıçla vurarak 147 yılının safer ayında öldürdü. Haşim'in adamlarının hepsine eman verildi, bunlar da geri döndüler.

 

İbnü'l-Eş'as onları bundan sonra takip etti ve hepsini öldürdü. Bu yüzden Mudariyye Kabilesi İbnü'l-Eş'as'a çok kızdı ve O'na muhalefet ve düşmanlıkta birleştiler. Ayrıca İbnü'l-Eş'as'ı buradan çıkarmağa da kendi aralarında karar verdiler. İbnü'l-Eş'as bu durumu görünce onlardan uzaklaştı. Mansur'un elçileri İbnü'l-Eş'as'ın yanına gelerek iyilik ve ilisanda bulundular, bunun üzerine İbnü'l-Eş'as Mansur'un yanına geldi. Mudariyye Kabilesi İbnü'l-Eş'as'tan sonra buraya İsa bin Musa Horasani'yi vali yaptılar.

 

İbnü'l-Eş'as'ın geri dönmesinden sonra İsa üç ay vali oldu. İleride zikredeceğimiz üzere 148 yılının rebiyülevvel ayında Mansur Ağleb et-Temlıni'yi buraya vali tayin etti.

Birbirleri ile alakalı olduğu için metodumuza uygun olarak yukarıda anlattığımız olayları peş pe şe sıraladık, ayrıca her olayın hangi yılda olduğunu da zikrettik. Böylece her iki maksat da hasıl olmuş oldu.

 

 

ÇEŞİTLİ OLAYLAR

 

Bu yılda Yezid bin Velid Yusuf bin Muhammed bin Yusuf'u Medine Valiliği'nden azletti ve yerine Abdülaziz bin Amr bin Osman'ı vali tayin etti. Yezid bin Velid Abdülaziz bin Amr'ı bu yılın Zilkade ayında Medine'ye gönderdi. Bu yılda halka haccı Abdülaziz bin Ömer bin Abdülaziz yaptırdı. Diğer bir rivayete göre haccı Ömer bin Abdullah bin Abdülmelik yaptırmıştır.

 

Irak Valisi Abdullah bin Ömer bin Abdülaziz, Küfe Kadısı İbn Ebi Leyla, Basra Valisi Müsevvir bin Ömer bin Abbad, buranın Kadısı Amir bin Ubeyde, Horasan Valisi ise Nasr bin Seyyar el-Kinani idi.

 

Bu yılda Mervan bin Muhammed bin Mervan bin Hakem Cezire Valisi Gamr bin Yezid bin AbdÜımelik'e bir mektup yazarak kardeşi Velid'in kanını istemeğe teşvik etti. Ayrıca bu hususta kendisine yardım etmesini ve varlığını ortaya koymasını istedi.

Bu yılda vefat edenler şunlardır:

 

Sa’ad bin İbrahim bin Abdurrahman bin Avf (127 yılında öldüğü rivayeti de vardır), Said bin Ebi Said el-Makberi, Malik bin Dinar ez-Zahid (ölüm tarihi hakkında 127 ve 130 rivayetleri de vardır), şair Kümeyt bin Zeyd el-Esedi (doğum yılı 60'tır), Abdurrahman bin Kasım bin Muhammed bin Ebi Bekr es-Sıddik (131 yılında öldüğü rivayeti de vardır) ve Irak Valisi Yusuf bin Ömer'İn idaresi altında bulunan İbn Abbas'ın arkadaşı Ebu Cemre ed-Dubba'i.

 

BİR SONRAKİ SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA

 

HİCRETİN YÜZ YİRMİ YEDİNCİ YILI OLAYLARI (M. 744-745)

MERVAN'IN ŞAM'A GİTMESİ VE İBRAHİM'İ HALİFELİKTEN UZAKLAŞTIRMASI