İBNÜ’L-ESİR |
4. CİLT |
VERFUCÜME'NİN
KAYREVAN'DAN ÇIKARILMASI
Habib
bin Abdurrahman öldürülünce Abdülmelik bin Ebi'l-Ca'd Kayrevan'a döndü. O da
burada zulüm, dini prensiplere riayetsizlik v.b. gibi konularda Asım'ın
yaptıklarının aynısını yaptı. Kayrevanlılar bu yüzden memleketlerini terk
ettiler.
İbadiyye
mezhebine mensup birisinin kendisinin bir ilıtiyacını gidermek için Kayrevan'a
geldiğinde ittifak vardır. Bu kişi Verfücumilerden bir grup insanın bir kadını
herkesin gözü önünde yakalayarak camiye soktuklarını gördü, hacetini temin
etmeyi bırakarak Ebu'I-Hattab Abdüla'la bin Semh elMeafiri'ye giderek
gördüklerini söyledi. Ebu'I-Hattab dışarı çıkarak: "Ey Allah'ım, evinin
haline bak!" diye bağırdı. Sesini duyanlar her taraftan gelip toplandılar
ve bunlar Trablus'a doğru yola çıktılar. Yine bu sesi duyan İMdiye, Harici ve
diğerleri de çıkıp toplandılar, bunlar da aynı şekilde yola çıktılar.
Abdülmelik Verfücume'nin başında karşı taraf üzerine yürüdü. Gelen gruplar Verfücume'yi
mağlup ettiler ve Kayrevan'a gittiler. Verfüeume burada bunlara karşı koydu,
çok şiddetli savaş oldu. Verfüeume ile birlikte olan Kayrevanlılar mağlup ve
perişan oldular, Verfücume'nin katli ve hezimetleri bunu takip etti. Abdülmelik
de burada öldürüldü, Ebu'l-Hattab bunları öldürmeğe devam etti,
hatta
bu hususta haddi aştı. Sonra Trablus'a döndü ve Kayrevan'a kendi adına iş
yapması için Abdurrahman bin Rüstem el-Farisi'yi bıraktı.
Verfücume'nin
katli 141 yılının safer ayında olmuştur.
Daha
sonra Mısır Valisi Muhammed bin Eş'as il-Huzai, Mansur adına Ebu'l-Hattab ile
savaşmak için büyük bir grup askeri Ebu'I-Ahvas Ömer bin Ahvas el-İcli
komutasında Trablus'a gönderdi. Ebu'l-Hattab bunlara karşı koydu ve savaşarak
142'de bunları mağlup etti. O'nunla savaşmağa gelenler Mısır'a döndüler.
Ebu'l-Hattab Afrika'nın diğer taraflarına da hakim oldu. Mansur Muhammed bin
Eş'as el-Huzai'yi Afrika'ya vali tayin ederek" Ebu'lHattab'a gönderdi. İbn
Eş'as Mısır'dan 143'de hareket ederek elli bin kişi ile Afrika'ya vardı. Mansur
O'nunla birlikte buraya Ağleb bin Salim et-Temimi'yi de göndermişti.
Ebul-Hattab'a Muhammed bin Eş'as'ın Afrika'ya geldiği haberi ulaşınca her
taraftan adamlarını topladı. Ebu'l-Hattab'ın çevresinde toplananların çokluğu
İbn Eş'as'ı korkuttu.
Zenate
ile Hevare kabileleri Zenate Kabilesi'nden bir kişinin öldürülmesi yüzünden
birbirine düştüler. Zenate Ebu'I-Hattab'ı Nevare tarafını tutmakla suçladı,
bunun üzerine Zenate'den büyük bir grup Ebu'I-Hattab'dan ayrıldı ve bu yüzden
İbnü'l-Eş'as kuvvetlenerek yavaş yavaş yoluna devam etti. Daha sonra Mansur,
İbnü'l-Eş'as'ın geri dönmesi için emir verdi. İbnü'l-Eş'as üç gün içerisinde
yavaş yavaş geri döndü. Ebu'I-Hattab'ın gözcüleri İbnü'lEş'as'ın geri
çekildiğini haber verdiler. Taraftarlarının büyük bir kısmı Ebu'lHattab'ı terk
etti, bir kısmı ise O'na güveniyordu. İbnü'l-Eş'as ve cesur askerleri büyük bir
azimle geri dönerek Ebu'I-Hattab'a harbe hazır olmadığı bir zamanda sabahleyin
baskın düzenledi. Çok şiddetli bir savaş oldu. Ebu'lHattab ve taraftarlarının
tamamı 144 yılının safer ayında öldürüldü.
Thnü'l-Eş'as
Haricilerin kökünün kesildiği inancında idi. Halbuki bu dönemde Ebu Hüreyre
ez-Zenati başkanlığında Hariciler on altı bin kişi ile halka zulme devam
ediyorlardı. İbnü'l-Eş'as bunlarla karşı karşıya geldi ve hepsini 144 yılında
öldürdü. İbnü'l-Eş'as, kazandığı zaferi Mansur'a yazdı ve bütün vilayetlerin
işini düzene koyduğu gibi Kayrevan surunu da yaptı. Bu suru 146 yılında
tamamladı. Afrika'yı zaptetti, Berberilerden ve diğer kabilelerden kendisine
muhalefet edenleri birer birer yola getirdi. Zevile ve Veran'a bir ordu
gönderdi, Veran'ı fethetti ve orada bulunan İbadiyye mezhebi mensuplarını
öldürdü. Zevile'yi de fethederek liderleri Abdullah bin Sinan el-İMdi ve diğer
ileri gelenleri öldürdü. Berberiler ve diğer kabilelerden ona karşı olanlar
korktukları için istemeye istemeye itaat ettiler.
İbnü'l-Eş'as'ın
ordusundan Haşim bin eş-Şahic ismindeki birisi isyan etmiş ve kendisine ordudan
bir çok kişi iltihak etmişti. İbnü'l-Eş'as bunun üzerine bir komutanın
idaresinde bir grup asker gönderdi, ancak Haşim bu komutanı öldürdü ve
taraftarlarını da mağlup etti. İbnü'l-Eş'as'ın Mudariyye Kabilesi'nden olan
komutanları O'na kızdıkları için taraftarlarına Haşim tarafına geçmelerini
emrettiler, çünkü İbnü'l-Eş'as bunlara karşı tavır almıştı. İbnü'l-Eş'as Haşim
üzerine başka bir ordu gönderdi ve aralarında savaş oldu. Haşim burada
yenilerek Tahert'e gitti ve Berberilerin ayak takımını topladı. Askerlerinin
sayısı yirmi bine ulaştı ve bu orduyu TehUze'ye götürdü. İbnü'lEş'as da buraya
bir ordu gönderdi ve Haşim burada da mağlup oldu. Berberi ve diğer
taraftarlarından birçoğu öldürüldü, bunun üzerine Trablus tarafına gitti.
Mansur'un
bir elçisi Haşim'e geldi ve halifeye itaatten ayrıldığı için O'nu kınadı.
Haşim: "Ben halifeye muhalefet etmedim, fakat O'ndan sonra Mehdi için
propaganda yaptım. İbnü'l-Eş'as ise bunu reddetti ve öldürülmemi istedi."
dedi. Elçi Haşim'e: "Eğer halife'ye itaat ediyorsan boynunu uzat."
dedi ve arkasından kılıçla vurarak 147 yılının safer ayında öldürdü. Haşim'in
adamlarının hepsine eman verildi, bunlar da geri döndüler.
İbnü'l-Eş'as
onları bundan sonra takip etti ve hepsini öldürdü. Bu yüzden Mudariyye Kabilesi
İbnü'l-Eş'as'a çok kızdı ve O'na muhalefet ve düşmanlıkta birleştiler. Ayrıca
İbnü'l-Eş'as'ı buradan çıkarmağa da kendi aralarında karar verdiler.
İbnü'l-Eş'as bu durumu görünce onlardan uzaklaştı. Mansur'un elçileri
İbnü'l-Eş'as'ın yanına gelerek iyilik ve ilisanda bulundular, bunun üzerine
İbnü'l-Eş'as Mansur'un yanına geldi. Mudariyye Kabilesi İbnü'l-Eş'as'tan sonra
buraya İsa bin Musa Horasani'yi vali yaptılar.
İbnü'l-Eş'as'ın
geri dönmesinden sonra İsa üç ay vali oldu. İleride zikredeceğimiz üzere 148
yılının rebiyülevvel ayında Mansur Ağleb et-Temlıni'yi buraya vali tayin etti.
Birbirleri
ile alakalı olduğu için metodumuza uygun olarak yukarıda anlattığımız olayları
peş pe şe sıraladık, ayrıca her olayın hangi yılda olduğunu da zikrettik.
Böylece her iki maksat da hasıl olmuş oldu.
ÇEŞİTLİ
OLAYLAR
Bu
yılda Yezid bin Velid Yusuf bin Muhammed bin Yusuf'u Medine Valiliği'nden
azletti ve yerine Abdülaziz bin Amr bin Osman'ı vali tayin etti. Yezid bin
Velid Abdülaziz bin Amr'ı bu yılın Zilkade ayında Medine'ye gönderdi. Bu yılda
halka haccı Abdülaziz bin Ömer bin Abdülaziz yaptırdı. Diğer bir rivayete göre
haccı Ömer bin Abdullah bin Abdülmelik yaptırmıştır.
Irak
Valisi Abdullah bin Ömer bin Abdülaziz, Küfe Kadısı İbn Ebi Leyla, Basra Valisi
Müsevvir bin Ömer bin Abbad, buranın Kadısı Amir bin Ubeyde, Horasan Valisi ise
Nasr bin Seyyar el-Kinani idi.
Bu
yılda Mervan bin Muhammed bin Mervan bin Hakem Cezire Valisi Gamr bin Yezid bin
AbdÜımelik'e bir mektup yazarak kardeşi Velid'in kanını istemeğe teşvik etti.
Ayrıca bu hususta kendisine yardım etmesini ve varlığını ortaya koymasını
istedi.
Bu
yılda vefat edenler şunlardır:
Sa’ad
bin İbrahim bin Abdurrahman bin Avf (127 yılında öldüğü rivayeti de vardır),
Said bin Ebi Said el-Makberi, Malik bin Dinar ez-Zahid (ölüm tarihi hakkında
127 ve 130 rivayetleri de vardır), şair Kümeyt bin Zeyd el-Esedi (doğum yılı
60'tır), Abdurrahman bin Kasım bin Muhammed bin Ebi Bekr es-Sıddik (131 yılında
öldüğü rivayeti de vardır) ve Irak Valisi Yusuf bin Ömer'İn idaresi altında
bulunan İbn Abbas'ın arkadaşı Ebu Cemre ed-Dubba'i.
BİR SONRAKİ
SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA
HİCRETİN YÜZ YİRMİ
YEDİNCİ YILI OLAYLARI (M. 744-745)
MERVAN'IN ŞAM'A GİTMESİ VE İBRAHİM'İ HALİFELİKTEN
UZAKLAŞTIRMASI