Müslüman kafire, kafir de müslümana mirasçı olamaz. Aynı şekilde mürted de mirasçı olamaz ve ona mirasçı olunmaz. Dinleri ayrı da olsa kafir kafire mirasçı olur. Lakin meşhur kavle göre, harbi ve zmımi olanlar birbirlerine mirasçı olamazlar. Köle de mirasçı olamaz, imam'm son kavline göre bir kısmı hür olan köle mirasçı olur.

Katil, Öldürdüğü kimseye mirasçı olamaz. Zayıf kavle göre ise katil, bu fiili sebebi ile zamin olmazsa mirasçı olur.

İki mirasçı beraber boğulur, göçük altında kalır veya gurbette ölürlerse veya hangisinin daha önce öldüğü bilinmezse, bir birlerine mirasçı olamazlar. Her birinin malını geride kalan mirasçıları alır.

Bir kimse esir tutulur, kaybolur veya hayatından haber kesilirse, öldüğüne dair bir haber alınıncaya kadar malı bekletilir veya geçen müddetten sonra gâlib zan ile ondan sonra yaşayamayacağı anlaşılırsa, hakim görüş beyan eder ve öldüğüne karar verir. Ölümüne karar verdiği anda mirasçılarına terekeyi taksim eder.

Bir kimse ölür de mirasçısı kayıp ise, ölüm anında hayatta olup olmadığı anlaşılmcaya kadar kayıp mirasçının hissesi bekletilir. Hazır olan mirasçılara ise hisselerinin en azı verilir.

Bir kimse anne karnındaki çocuğu mirasçı bırakır veya mirasçı olma ihtimali olan bir cenini geride bırakırsa, her ikisi hakkında da ihtiyatlı davranıhr. Cenin dünyaya sağ olarak gelirse ve kendisine miras bırakanın vefat ettiği sırada anne karnında mevcut olduğu bilinirse mirasçı olur. Aksi halde mirasçı olamaz. Bunun açıklaması şudur: Ölen kimsenin ceninden başka mirasçısı yoksa veya cenini hacb edecek bir mirasçı varsa, her iki halde de cenin doğuncaya kadar mal bekletilir.

Mirasçı ölür de cenin onu hacb etmezse ve belli bir hissesi de varsa, avl mümkün ise, mesele avl ederek belli olan hissesi verilir. Bunun misali şudur: Bir erkek ölür ve geride hamile olan karısı, annesi ve babası mirasçı olarak kalırsa karısı sekizde bir, anne ve baba mesele avl ederek her biri altıda bir alır. Meselenin aslı yirmi dörtten yirmi yediye avl eder. Karı üç, anne baba sekiz alır. Geriye kalan on altı hisse cenin doğuncaya kadar bekletilir. Mirasçının belli bir hissesi yoksa meselâ, hissesi olmayan çocuk gibi, cenin doğuncaya kadar hissesi bekletilir.

Zayıf kavle göre, hamileliğin en fazla müddeti dört yıldır. Bu kavle göre çocukların hissesi kesin olarak verilir. Yani cenin dprt erkek evlat kabul edilir ve hisseleri bekletilir. Geri kalan mal ise taksim edilir.

Hünsamn (erselin) erkek veya kadın olmasıyla hissesi değişmezse, bunun hükmü veled'ül-ümm gibidir. Azad edenin hükmü de böyledir. Yani hissesi verilir. Aksi halde yani, kadın veya erkek olma durumuna göre hissesi değişirse, kendisinin ve diğer mirasçıların hisseleri kesin olarak halledilir. Meşkûkün (kadın veya erkek olduğu belli olmayan) durumu belli oluncaya kadar hissesi bekletilir.

Bir mirasçıda farz payın iki ciheti ve asabelik varsa, her iki cihette hisse alır. Meselâ ölen kadının kocası onun efendisi veya amcasının çocuğu ise, her iki cihete göre hisse sahibi olması ve asabe olması ile pay alır. Ben diyorum ki mecusi ile evli olan kadın veya bir kimse, şüphe ile kız kardeşi ile cinsel ilişkide bulunur da annesi ölürse, kızı olması ciheti ile ona mirasçı olur. Zayıf kavle göre, her iki cihetle (hem kızı hem de kız kardeşi olması cihetiyle) mirasçı olur. Allah daha iyi bilir.

İki kişi asabe ciheti ile müşterek mirasçı olur da biri akrabalık ciheti ile diğerinden ölüye daha yakın ise, terekeden şöyle hisse alırlar: İki amca çocuğundan biri, ölenin anne bir kardeşi ise altıda bir alır. Geri kalan malı bölüşürler. Şayet beraberlerinde ölenin kızı varsa, kız malın yarısını alır. Geri kalanı ikisi eşit olarak bölüşürler. Zayıf kavle göre ise, geri kalanı anne bir kardeş alır.

Bir kimsede belli hissenin iki ciheti varsa, ölüye sadece en kuvvetli cihetle mirasçı olur. En kuvvetli cihetten maksat, bir derecenin diğer dereceyi hacb etmesi veya hacb etmemesi veyahut en az şekilde hisseyi hacb etmesi demektir. Birinci meselenin misali şudur: Ölenin kızı ki, aynı zamanda ana bir kız kardeşidir. Mecusi olanın veya müslümanm şüphe ile annesi ile birleşmesi ve bir kız doğurması gibi. İkincisi ise anne gibi ki, baba bir kız kardeşidir. Kişinin kızı ile birleşmesi ve bir kız doğurması gibi. Üçüncüsü ise ölenin annesinin annesi ve kendisinin de baba bir kız kardeşi olmasıdır. Bu kişinin cinsel ilişkide bulunduğu ikinci kızının bir çocuk doğur-masıdır. Birinci kız, çocuğun annesinin annesi ve baba bir kız kardeşi olur.

B. MESELELERİN HALLERİ VE AVİL (YÜKSELME)

C. HİSSELERİN TASHİHİ (HİSSELERİ KESİRSİZ HALE GETİRMEK)

D. MÜNASAHAT (TERİKE TAKSİM EDİLMEDEN MİRASÇILARDAN BAZILARININ ÖLMESİ)