باب: الحلف
بعزَّة الله
وصفاته
وكلماته.
12. ALLAH'IN İZZETİ, SIFATLARI VE KELİMELERİ ADINA YEMİN ETMEK
وقال ابن
عباس: كان
النبي صلى
الله عليه
وسلم يقول:
(أعوذ بعزَّتك).
İbn Abbas şöyle demiştir: Nebi s.a.v. "İzzetine
sığınırım" derdi.
وقال أبو
هريرة، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم: يبقى
رجل بين الجنة
والنار،
فيقول: يا رب
اصرف وجهي عن
النار، لا
وعزتك لا
أسألك غيرها
Ebu Hureyre Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den naklen şöyle
rivayet etmiştir: Bir adam cennet ve cehennem arasında kalır ve şöyle der:
Rabbim, yüzümü cehennem tarafından çevir. Senin izzetin adına yemin ederim ki
senden başka bir şey istemeyeceğim."
وقال أبو
سعيد: قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: قال
الله: لك ذلك
وعشرة أمثاله
Ebu Said şöyle demiştir: Nebi s.a.v. Allah'ın şöyle buyurduğu nu
söylemiştir: "Sana istediğin şeyin on katı verilecektir."
وقال أيوب: وعزتك
لا غنى بي عن
بركتك
Eyyub aleyhisselam şöyle demiştir: Senin izzetine yemin ederim ki
senin bereketine karşı zenginlik taslayamam."
حدثنا آدم:
حدثنا شيبان:
حدثنا قتادة،
عن أنس بن
مالك:
قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: (لا تزال
جهنم تقول: هل
من مزيد، حتى
يضع رب العزة
فيها قدمه، فتقول:
قط قط وعزتك،
ويزوى بعضها
إلى بعض ).رواه
شعبة، عن
قتادة.
[-6661-] Enes İbn Malik r.a.'den şöyle rivayet
edilmiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur:
Cehennem durmaksızın daha fazla yok mu der. Nihayet izzetin rabbi
oraya kademini koyar, cehennem de "Yeter, yeter" der ve bir kısmı
diğer kısmına yaklaşır.
Fethu'l-Bari Açıklaması: AÇIKLAMA’DAN SONRA –Lİ UMRİLLAH BAB’I VAR
Allah'ın izzeti, sıfatları ve kelimeleri adına yemin etmek: Bu
başlıkta genel, özele, özel de genele atfedilmiştir. Çünkü sıfatlar izzetten ve
kelimelerden geneldir. 'Atalar adına yemin etmeyin' başlığı altında bu duruma
işaret edilmişti. Yeminler sarih, kinayeli ve ikisi arasında olmak üzere farklı
kısımlara ayrılırlar. İkisi arasında olanlar sıfatlardır. Sıfatların sarih
yemine dahil olup olmadığı, sıfatlarla yemin ederken niyete gerek olup olmadığı
ihtilaflıdır. Tercih edilen görüşe göre, zati sıfatların bir kısmı sarih yemine
dahildir. Kişi hakları ile ilgili böyle bir yemin edilmişse bu yeminde gizli
saklı bir yön kalmamaktadır. Fiili sıfatlar ise kinayeye dahildir. Allah'ın
izzeti zati sıfatlardandır. Celal ve azameti de öyledir. Beyhaki'nin Marife'de
açıkladığına göre Şafii şöyle demiştir: "Kim Allah'ın hakkı, azameti,
celali, kudreti adına yemin ederse yemin etmeyi ister kastetmiş olsun ister
olmasın yemin etmiş sayılır."
(Ebu Hureyre şöyle demiştir)
Ebu Said şöyle demiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem
Allah'ın şöyle buyurduğunu söylemiştir: "Sana istediğin şeyin on katı
verilecektir." Bu hadis haşır ile ilgili uzun bir hadisin özeti olup Rikak
kitabının sonunda yeterince şerh edilmiştir. (6573 nolu hadis) "Senin
izzetin adına yemin ederim ki senden başka bir şey istemeyeceğim." diyen
adamın sözüne karşılıktır. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in bu ifadeyi
zikretmesi bu yemini takrir etmek olup böyle bir ifadenin yemin olacağına
delalet etmektedir.
باب: قول
الرجل: لعمر
الله.
13. KİŞİNİN Lİ UMRİLLAH ("ALLAH'IN HAYATI ADıNA")
DEMESİ
قال ابن عباس:
{لعمرك} /الحجر:
72/: لعيشك.
İbn Abbas لعمرك sözünün "hayatın hakkı için" anlamına geldiğini
söylemiştir.
حدثنا
الأويسي:
حدثنا
إبراهيم، عن
صالح، عن ابن
شهاب (ح)
وحدثنا
حجَّاج: حدثنا
عبد الله بن عمر
النميري:
حدثنا يونس
قال: سمعت
الزُهري قال:
سمعت عروة بن
الزبير،
وسعيد بن
المسيَّب، وعلقمة
بن وقَّاص،
وعبيد الله بن
عبد الله، عن
حديث عائشة
زوج النبي صلى
الله عليه
وسلم،
حين
قال لها أهل
الإفك ما
قالوا،
فبرَّأها الله،
وكلّ حدثني
طائفة من
الحديث، فقام
النبي صلى
الله عليه
وسلم فاستعذر
من عبد الله
بن أبيٍّ،
فقام أسيد بن
حضير، فقال
لسعد بن
عبادة: لعمر
الله
لنقتلنَّه.
[-6662-] Zühri'den şöyle rivayet edilmiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'in eşi Hz. Aişe'nin, ifk hadisesi ile ilgili dedikodular ve Allah'ın
onun günahlardan uzak olduğunu buyurması ile ilgili rivayetini Urve İbn Zübeyr,
Said İbn el-Müseyyeb, Alkame İbn Vakkas ve Ubeydullah İbn Abdullah'dan dinledi
m. Bunların her biri bana hadisin bir kısmını anlattılar. Bu olayların ardından
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem kalkıp Abdullah İbn Übey'in özür dilemesini
istemişti. Üseyd İbn Hudayr Sa'd İbn Ubade'ye: "Allah'ın hayatı adına yemin
ederim onu (İbn Übey'i) öldüreceğiz" demişti.
Fethu'l-Bari Açıklaması:
Kişinin liumrillah yani, "Allah'ın hayatı adına"
demesi yemin sayılır mı? Bu sorunun cevabı li umri sözünün tefsirine bağlıdır.
Bu nedenle musannif İbn Abbas'ın rivayetini nakletmiştir. Bu rivayet Hicr
Suresinin tefsirinde geçmiştir. İbn Ebi Hatim bu rivayeti mevsul olarak
nakletmiştir. İbn Ebi'I"Cevza'nın İbn Abbas'tan rivayetine göre de li
umrike hayatın hakkı için anlamındadır.
Ebu'I-Kasım ez-Zeccac şöyle demiştir: Ömür hayat demektir. Bu
nedenle li umrillah diye yemin eden kimse Allah'ın bekası adına yemin etmiş
demektir. Bu lafızda yer alan lam harfi te'kit içindir. Cümlenin haberi
mahzuftur. Bu mahzuf haber ise "yemin ederim'' olarak edilir. Bu nedenle
Malikiler ve Hanefiler bu lafızia yeminin geçerli olacağını, çünkü beka'nın
Allah'ın zati sıfatlarından biri olduğunu söylemişlerdir. İmam Malik bu lafızIa
yemin etmekten hoşlanmadığını söylemiştir. İshak İbn Rahuye Musannefinde
Abdurrahman İbn Ebi Bekre'den şöyle rivayet etmiştir: Osman İbn Ebi'I-As li
umri 'hayatım hakkı için' diye yemin ederdi. .
Şafii ve İshak şöyle demiştir: Bu lafız ancak yemin niyetiyle
kullanılırsa geçerli bir yemin olur. Çünkü ilim ve hak adına da yemin edilir ve
ilimle ma'lum, hak ile de Allah'ın vacip kıldıkları kastedilir. Ahmed İbn
Hanbel'den bu iki mezhebin görüşünün aynısı nakledilmiştir. Ahmed İbn Hanbel'in
tercih edilmesi gereken görüşü ise İmam Şafii'nin görüşü ile aynı olandır.
Allah kendi yarattıklarından dilediği adına yemin eder. Allah'ın bu şekilde
yemin etmesi başkalarının Allah'tan başkası adına yemin edebileceğine delalet
etmez.
Musannifin burada ifk hadisini nakletme amacı Useyd İbn
Hudayr'ın li umrillah Iafzı ile yemin ederek İbn Ubey'i öldüreceğini
söylemesidir. Bu hadis Nur Suresi tefsirinde yeterince açıklanmıştır.