UMDETU’L AHKAM

TALAK / BOŞANMA

AY HALİ OLAN KADINI RIZASI OLMADAN BOŞAMANIN HARAM OLDUĞU VE EĞER BUNA UYMAZSA TALAKI GERÇEKLEŞMEKLE BİRLİKTE ONA KARISINA DÖNMESİNİN EMREDİLECEĞİ

Ümmet, ay hali olan bir kadını -eğer hamile değilse- rızası olmadığı halde boşamanın haram olduğunu icma ile kabul etmiştir. Bu durumdaki bir kadını boşarsa günahkar olur. Talakı gerçekleşir ve ona karısına geri dönmesi emredilir. Çünkü bu babta zikredilen İbn Ömer'in rivayet ettiği hadis bunu gerektirmektedir.

Zahiri mezhebine mensup bazı kimseler istisna teşkil ederek: Bu durumda verdiği talak gerçekleşmez. Çünkü onu yapmasına izin verilmemiştir. Bu bakımdan yabancı bir kadını boşaması gibidir, derler. Ama doğrusu birincisidir, genel olarak bütün ilim adamları böyle demişlerdir. Delilleri ise Nebi (s.a.v.)'in Abdullah b. Ömer'e karısına dönmesini emretmesidir. Eğer bu talak olmamış olsaydı o zaman bu bir dönüş (ricat) da olmazdı. Şayet, ricatten (dönmekten) kasıt sözlük anlamı ile dönüştür. Bu ise ilk haline geri çevirmektir. Yoksa bu onun aleyhine bir talak olarak sayılır anlamında değildir, denilirse biz de: Bu, şu iki sebep dolayısı ile yanlıştır, deriz:

1. Lafzı şer'i hakiki anlamına göre yorumlamak fıkıh usulünde tespit edilmiş olduğu gibi sözlükteki hakiki anlamına göre yorumlamaktan önceliklidir.

2. İbn Ömer Müslim'de ve başka kaynaklarda yer alan rivayetlerde bu boşamasını kendi aleyhine bir talak olarak hesab ettiğini açıkça ifade etmiştir. Allah en iyi bilendir.

Fukaha'nın icma ettikleri üzere eğer bu durumda onu boşayacak olursa zikrettiğimiz gibi karısına dönmesi emredilir. Şu kadar var ki, bu dönüş vacip değil müstehaptır. Mezhebimiz böyledir. Evzai, Ebu Hanife, diğer Kufeli fukaha, Ahmed, muhaddislerin fukahası ve başkaları da böyle demişlerdir. Malik ve mezhebine mensup ilim adamları bu dönüşün vacip olduğunu söylemişlerdir.

İbn Ömer'in rivayet ettiği bu hadiste ricat yapmasının emredilmesinden sonra boşamayı ay halinden sonra gelecek olan temizlikten sonraki temizliğe ertelemesinin emredildiğini görüyoruz. Bu geciktirmenin faydası nedir denilecek olursa buna dört bakımdan cevap verilebilir:

1. Dönüşün talak vermek maksadı ile olmaması için onun karısını boşamasının helal olduğu bir süre zarfında nikahı altında tutması gerekmektedir. Onu boşamayıp nikahı altında tutması ricat (dönüş) yapmasının faydasının ortaya çıkması içindir. Mezheb alimlerimizin verdiği cevap budur.

2. Ona bir ceza ve işlediği suçu telafi etmesi sureti ile masiyetinden tevbe etmesi içindir.

3. Arkasından gelecek ay hali ile birlikte birinci temizlik ile onun içinde boşamayı gerçekleştirdiği temizlik hali birlikte tek bir kur gibidir. Eğer ilk temizliğinde onu boşayacak olursa yine ay hali iken boşayan kimse gibi olur.

4. Temizlik halinde boşamasının yasaklanış sebebi zevcesinin onunla birlikte kalacağı sürenin uzaması içindir. Belki bu süre zarfında onunla cima eder ve onu boşadığı için içindeki menfi duygular gider de onu nikahı altında tutabilir. Allah en iyi bilendir.

3637- 11/1- Bize Yahya b. Yahya et-Temimi tahdis edip dedi ki: Malik b. Enes'e Nafi'den rivayetini okudum, o İbn Ömer'den rivayet ettiğine göre Rasulullah (s.a.v.) hayatta iken zevcesini ay hali olduğu halde boşadı. Ömer b. el-Hattab (radıyallahu anh) bunu Rasulullah (s.a.v.)'e sorunca Rasulullah (s.a.v.) ona: "Abdullah'a karısına dönmesini söyle. Sonra onu temizleninceye, sonra ay hali oluncaya, sonra tekrar temizleninceye kadar bıraksın. Sonra artık isterse (boşamayıp) tutsun. İsterse ona dokunmadan önce onu boşasın. İşte aziz ve celil Allah'ın kadınların kendisine doğru boşanmala rı nı emir buyurduğu iddet budur" buyurdu.

Açıklama:

"Ona karıszna dönmesini emret. Sonra temizleninceye, sonra ay hali oluncaya, sonra temizleninceye kadar onu bırakszn ... budur." Kasıt ona temas etmeden yani onunla cima etmeden onu boşamasıdır. Buradan anlaşıldığına göre kocanın zevcesini onunla cima ettiği bir temizlik halinde boşamasının haram olduğu hükmü anlaşılmaktadır. Mezheb alimlerimizin dediklerine göre içinde kendisi ile cima ettiği bir temizlik halinde onu boşaması haram olur. Ta ki hamileliği belli olsun, hamile olduğu için bundan dolayı pişman olmasın. Hamileliği belli olduktan sonra o taktirde basiret üzere onu boşar ve bundan dolayı da pişman olmaz. Bu durumda onu boşaması haram değildir. Eğer ay hali olmakla birlikte hamile ise bize göre sahih olan -ki bu aynı zamanda Şafii'nin açık ifadesidir- onu boşamak haram olmaz. Çünkü ay halinde boşamanın haram kılınması aslında kur sayılmayacağı için iddeti uzatmak içindir.

Ay hali olan hamilenin ise iddeti doğum yapması ile birlikte sona erer. Dolayısı ile onun iddetinin uzatılması söz konusu olmaz.

Rasulullah (s.a.v.)'in: "Artık bundan sonra dilerse (nikahı altında) tutar dilerse boşar" buyruğu sebebsiz yere boşamakta günah olmadığına delildir. Ama Ebu Davud'un Süneni ile başka kaynaklarda yer alan şu meşhur hadis dolayısı ile mekruhtur: Rasulullah (s.a.v.): "Allah'ın en sevmediği helal boşamaktır" buyurmuştur. Bu durumda İbn Ömer'in bu hadisi böyle bir boşamanın haram olmadığını beyan etmek içindir. Öbür hadis ise boşamanın tenzihen mekruh olduğunu beyan içindir. Mezheb alimlerimiz der ki:

Talak dört kısımdır. Haram, mekruh, vadp ve mendub. Her iki tarafı da birbirine eşit şekilde mübah olmaz.

Talakın vadp olması iki türlüdür. Bu iki türün birisinde eğer aralarında bir hakeme baş vurmuşlarsa hakim bu iki hakemi eşler arasındaki anlaşmazlık sebebi ile göndermiş, bu hakemler de bunların boşanmalarının maslahat olduğunu kabul etmişlerse o taktirde her ikisinin (hakim tarafından) boşanmaları kap eder. Diğeri ise ila yapan bir kimse üzerinden dört ay geçtikten sonra kadın hakkını vermesini istediği halde koca dönüşü de talak vermeyi de kabul etmeyecek olursa bize göre sahih olan hakimin kocası istemese dahi ric'i bir talak ile onları boşaması kap eder.

Mekruh talak ise karı koca arasında işler yolunda gitmekle birlikte sebebsiz yere karısını boşaması halidir. İşte "Allah'ın en sevmediği talaktır" hadisi bu durum hakkında yorumlanır.

Haram talak ise üç türlüdür. Birincisi kadından herhangi bir bedel (hul) almadan ve kadının isteği de olmadan ay hali iken talak vermek, ikincisi hamile olup olmadığı açığa çıkmadan önce kendisi ile cima ettiği temizlik halinde talak vermek, üçüncüsü yanında kendilerine gün ayırdığı zevceleri bulunup bunlardan birisini hakkı olan payını ona vermeden önce onu boşamasıdır.

Mendub talak ise kadının iffetli olmaması yahut onlardan birisinin ya da her ikisinin Allah'ın sınırlarını dosdoğru yerine getirmeyeceklerinden korkmaları ya da buna benzer sebepler dolayısı ile yapılan talaktır. Allah en iyi bilendir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

ÜÇ TALAK İLE BOŞANMIŞ KADININ NAFAKA HAKKI YOKTUR BABI