|
UMDETU’L AHKAM |
ALIŞVERİŞ |
|
İÇKiNiN,
MEYTENİN, DOMUZUN VE PUTLARIN SATIŞININ HARAM KILINMASI BABI |
4024-71/1- Bize Kuteybe b. Said tahdis etti, bize Leys, Yezid b. Ebu
Habib'den tahdis etti, o Ata b. Ebu Rebah'dan, o Cabir b. Abdullah'tan rivaye:
ettiğine göre Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'i Mekke'nin fethedildiği sene o
Mekke'de iken şöyle buyururken dinlemiştir: "Şüphesiz Allah ve Rasulü içkinin, meytenin, domuzun
ve putların satışını haram kılmıştır. " Bunun üzerine: Ey Allah'ın Rasulü! Meyte'nin yağları
hakkında ne buyurursun. Çünkü o yağlarla gemiler sıvanır, deriler onunla
yağlanır ve insanlar onu yakarak aydınlanırlar diye sorulunca O: "Hayır o
haramdır" buyurdu. Sonra Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu
esnada: ''Allah Yahudileri kahretsin. Şüphesiz aziz ve celi! Allah onlara
hayvanların iç yağlarını haram kılınca onlar o yağları erittikten sonra
sattılar ve onun bedelini yediler" buyurdu.
Açıklama:
(4024) "Cabir (r.a.)'dan rivayete göre o Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'i Mekke'nin fethedildiği sene
Mekke'de bulunuyarken şöyle buyurduğun"
dinlemiştir ... "
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Hayır, o haramdır" buyruğu şu
demektir: Hayır onu satmayın, onu satmak haramdır. Burada zamir yararlanmaya
değil satmaya aittir. Şafii ve onun mezhebine mensup ilim adamlarına göre sahih
olan kanaat budur. Onların kanaatine göre gemilerin yağlanmasında ve
aydınlanmak için kullanmak ve buna benzer yemenin dışında ve Ademoğlunun
bedenine sürmenin dışında bir yolla yararlanmak caizdir. Aynı şekilde Ata b. Ebu Rebah ve Muhammed b. Cerir et-Taberi de böyle
demiştir. Cumhur ise hiçbir şekilde ondan yararlanmak caiz değildir. Buna sebep
ise meyteden yararlanma ile ilgili yasağın ifadesinin
genelolmasıdır. Bundan tek istisna nas ile tahsis olunandır ki, o da tabaklanmış olan deridir.
Zeytin yağı, sade yağ
ve buna benzer necaset bulaşmış yağlara gelince; bu gibi yağları aydınlanmak ve
buna benzer yemenin ve bedene sürmenin dışındaki yollarda kullanmak yahut da
zeytin yağından sabun yapmak ya da necaset bulaşmış
balı arıya yedirmek yahut da meyteyi (leşi)
köpeklerine yedirmek yahut necis bir yiyeceği
bineklerine, hayvanlarına yedirmek caiz midir? Bu hususta selef alimleri
arasında görüş ayrılığı vardır. Mezhebimizdeki sahih görüş ise bütün bu
hususların caiz olduğudur.
Kadı lyaz İmam Malik'den ve Ashab-ı kiramın bir çoğundan Şafii, Sevri,
Ebu Hanife, onun mezhebine
mensup ilim adamlarından ve Leys b. Sa'd'dan diye nakletmiş olup, şunları söylemektedir: Buna
yakın bir görüş, Ali, İbn Ömer, Ebu
Musa, Kasım b. Muhammed, Salim b. Abdullah Ömer'den de rivayet edilmiştir.
(Kadı der ki): Ebu Hanife,
onun mezhebine mensup alimler, Leys ve başkaları
durumunu açıklaması halinde necis olan zeytin yağını
satmayı caiz kabul etmişlerdir. Abdulmelik b. el-Macişun, Ahmed b. Hanbel ve Ahmed b. Salih ise
bütün bunların herhangi birisi ile herhangi bir şeyde yararlanmak caiz değildir
demişlerdir. Allah en iyi bilendir.
İlim adamları der ki: Meyte'nin satışının haram olmasının genel hükmünün kapsamına
bizim tarafımızdan öldürülmesi ve kafirler tarafından satın alınması ve onun
karşılığında bedel ödenmesi isteğinin bulunması halinde de kafirin leşini
satmak haramdır. Çünkü hadis-i şerifte belirtildiği üzere Müslümanlar Hendek
gazasında Nevfal b. Abdullah el-Mahzumi'yi
öldürmüşler, kafirler onun cesedine karşılık Nebi (s.a.v.)'e on bin dirhem
vermişler, Allah Rasulü ise o parayı onlardan almadan
onun cesedini kendilerine vermiştir." Tirmizı de
buna yakın bir hadis rivayet etmiştir.
Mezheb ''alimlerimiz der ki: Meyte'nin,
içkinin ve domuzun satışının haram kılın ıŞ illeti necis oluşlarıdır. O halde bu hüküm necis
olan her bir şeyi kapsamına alır.
Putların satışının
haram kılınış illeti ise onların mübah olan bir
faydalarının bulunmayışıdır. Eğer kırılmaları halinde kırıntıları ve parçaları
ile yararlanılabilecek ise bunların satışının sıhhati hususunda Mezheb alimlerimizin meşhur bir görüş ayrılığı
bulunmaktadır. Onlardan kimileri nehyin zahiri
ifadesi ve mutlaklığını göz önünde bulundurarak yasak olduğunu söylerken kimisi
de yararlanılabilme esasına dayanarak caiz kabul etmiş ve hadisi parçaları ile
yararlanılması mümkün olmayan putlar hakkında yahut da özelolarak
putlar ile ilgili kerahetin tenzihi olduğu şeklinde yorumlamışlardır.
Meyte, içki ve domuza gelince. Müslümanlar bunların her birinin
satışının haram olduğunu icma ile kabul etmişlerdir.
Allah en iyi bilendir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: