UMDETU’L AHKAM

ALIŞVERİŞ

SATILIK MALI KABZETMEDEN ÖNCE SATMANIN BATIL OLDUĞU BABI

3815-29/1- ... İbn Abbas'ın rivayet ettiğine göre Rasulullah (s.a.v.): "Kim bir yiyecek satın alırsa onu tamamı ile teslim almadan satmasın" buyurdu.

İbn Abbas dedi ki: Zannederim her şeyonun gibidir.

3823-36/9- ... Abdullah b. Dinar'dan tahdis ettiğine göre o İbn Ömer'i şöyle derken dinlemiştir: Rasulullah (s.a.v.): "Kim bir yiyecek satın alırsa onu kabzetmedikçe satmasın" buyurdu.

Açıklama:

(3815) "Kim bir yiyecek satın alırsa onu tamamen kabzetmeden satmasın. İbn Abbas dedi ki: Zannederim her şey de onun gibidir." diğer bir rivayette

(3816) "Onu kabzetmeden" bir diğerinde (3818) "Kim bir yiyecek satın alırsa onu ölçmeden satmasın ... yiyecek veresiye olduğu halde altın la satın aldıklarını görmüyor musun dedi." İbn Ömer'in rivayetinde (3820) biz Rasulullah (s.a.v.) zamanında yiyecek alırdık .. Başka bir yere taşırdık .. " bir diğer rivayette (3821) "Bizler götürü olarak gelen kafilelerden yiyecek satın alırdık .. " İbn Ömer'den gelen bir başka rivayette (8324) "Bir yiyeceği götürü olarak satın aldıkları taktirde ... dövülürlerdi." başka bir rivayette (3825) Rasulullah (s.a.v.)'in zamanında ... dövüldüklerini gördüm."

Murce': Sonra, verilmek üzere, gecikmeli (veresiye) demektir. Cüzaf ise cim harfi, fethalı ve dammeli de okunabilir. Üç ayrı söyleyiş olmakla birlikte kesreli söyleyiş (cizaf) daha fasih ve daha meşhurdur. Bu ise ölçmeden, tartmadan ve miktarını taktir etmeden satmak (götürü) demektir. Bu hadiste bir yığını bu şekilde cizafen satmanın caiz olduğuna delil vardır.

Şafii ve onun mezhebine mensup ilim adamları buğday, hurma ve buna benzer yığınları götürü olarak satmak sahihtir, haram değildir demişlerdir. Peki mekruh mudur? Bu hususta Şafii'nin iki görüşü vardır. Daha sahih olanına göre tenzihen mekruhtur. İkinci görüşüne göre ise mekruh değildir.

Fukahanın dediklerine göre bu şekilde üst üste yığılı bulunan dirhemler ile götürü surette satış da caizdir. Mezheb alimlerimizin Malik'den naklettiklerine göre eğer yığını götürü olarak satan kişi onun miktarını biliyorsa satış sahih olmaz.

Bu hadis-i şeriflerde satın alınan malı satacak kişi kabzetmedikçe satmanın yasaklandığı bildirilmektedir. İlim adamları bu hususta ihtilaf etmişlerdir. Şafii dedi ki: Bir malı kabzetmeden satmak sahih olmaz. Bu ister yiyecek olsun ister akar olsun ister taşınır olsun ister nakit olsun ister başka bir şeyolsun. Osman el-Betti ise her bir şeyin bu şekilde satılması caizdir demiştir. Ebu Hanife ise akar dışında hiçbir şeyde caiz olmaz, demiştir. Malik de yiyecekte olmaz, onun dışındakilerde olur, demiştir. Pek çok kimse Malik'e muvafakat etmiş, başkaları ise ölçek ile ölçülen, ağırlık ile tartılan şeylerde caiz olmaz, bunların dışındakilerde caiz olur, demişlerdir.

Osman el-Betti'nin kanaatini ise el-Mazeri ve Kadı Iyaz nakletmiş olmakla birlikte çoğunluk bu görüşü nakletmemiştir. Aksine çoğu ilim adamı yiyeceğin kabzedilmeden önce satılmasının batıl olduğu üzerinde icma bulunduğunu nakletmişler ve: Görüş ayrılığı onun dışındakiler hakkındadır, demişlerdir. Buna göre el-Betti'nin bu görüşü şaz ve terkedilmiş bir görüştür. Allah en iyi bilendir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

İÇKiNiN, MEYTENİN, DOMUZUN VE PUTLARIN SATIŞININ HARAM KILINMASI BABI