UMDETU’L AHKAM

ALIŞVERİŞ

ADAMIN KARDEŞİNİN ALIŞVERİŞİ ÜZERİNE ALIŞVERİŞ YAPMASININ, PAZARLIĞI ÜZERİNE PAZARLIK YAPMASININ, MÜŞTERİ KIZIŞTIRMANIN VE (SÜT VEREN HAYVANIN) MEMESİNDE SÜTÜ BİRİKTİRMENİN HARAM KILINMASI

3794-11/5- Bize Yahya b. Yahya tahdis edip dedi ki: Malik'e, Ebu Zinad'dan rivayetini okudum. O A'recden, o Ebu Hureyre'den rivayet ettiğine göre Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: "Satış maksadı ile gelen kafileler karşılanmaz. Birinizin satışı üzerine diğeriniz satış yapmasın. Müşteri kızıştzrmayın. Şehirli köylü adına satış yapmasın. Develerin ve koyunların memelerinde sütü hapsedip biriktirmeyin. Kim bu halden sonra satın alacak olursa o hayvanı sağdıktan sonra iki görüşten birini tercih etmekte serbesttir. Ona razı olursa alıkoyar, beğenmezse bir sa hurma ile birlikte geri verir. "

Açıklama:

"Develerle koyunların memelerinde sütü hapsedip biriktirmeyin. " Buradaki "hapsedip biriktirmeyin" anlamındaki fiilin te harfi ötreli, sad harfi fethalı olarak "ve la tusarru" şeklinde olup develer anlamındaki "el-İbl" lafzı da nasb ile okunur. Burada fiil toplamak anlamına gelen "tasriye" den alınmaktadır. Bu şekilde sütleri memelerinde toplananlara "musarrat" denilir.

Hattabi dedi ki: İlim adamları ve dil bilginleri sütü memesinde hapsedilmiş olan anlamındaki "musarrat" lafzının açıklaması ve türediği kökü hakkında ihtilaf etmişlerdir. Şafii dedi ki: Bu, dişi devenin yahut koyunun meme uçlarını bağlayıp o hayvanı süt toplansın diye iki üç gün sağmayı terk etmek demektir. Böylelikle onu satın alacak kişi bol süt vermek bu hayvanın adetidir diye zannedeceğinden ona daha fazla para verir.

Ebu Ubeyd dedi ki: Bu sütü hayvanın memesinde toplayıp biriktirmek anlamındaki "sara" fiilinden gelmektedir. Bunun asıl anlamı ise suyu hapsetmek için kullanılır.

Ebu Ubeyd (devamla) dedi ki: Eğer meme uçlarının bağlanmasından türeyen bir kelime olsaydı bu şekilde uygulama yapılmış olan hayvana "masrura yahut musarrara" demek gerekirdi.

Hattabi dedi ki: Ebu Ubeyd'in bu açıklaması güzeldir, Şafii'nin görüşü de doğrudur. Çünkü Araplar sütü sağılan hayvanların memelerini bağlarlar. Hattabi, Şafii'nin sözünün doğruluğuna Arapların: "(...): O güzel bir şekilde hücum etmeyi beceremiyor, o ancak güzelce süt sağmayı ve hayvanların memelerini bağlamayı be ce riyor" demelerini delil göstermiştir. Ayrıca Malik b. Nuveyre'nin şu beytini de delil gösterir:

"Ben kavmime, işte bunlar sizin sadakalarınızdır dedim, meme uçları bağlanmış ve sağılmamış oldukları halde".

Bununla birlikte "musarra"nın aslının "masrure" olup iki re harfinden birisinin yerine elif değiştirilmiş olma ihtimali de vardır. Yüce Allah'ın: "Habe men desseha: onu kötülüklerle örten hüsrana uğrar" (Şems, 10) buyruğunda "dessaha"nın aslının "desseseha" olması gibi. Burada aynı cinsten üç harfin bir araya gelmesini hoş görmediklerinden böyle yapmışlardır.

Şunu da bilelim ki ister devenin ister ineğin ister koyunun ister cariyenin ister atın ister dişi eşeğin ve başka hayvanların meme uçlarını bağlamak haramdır. Çünkü bu bir aldatma ve bir kandırmadır. Haram olmakla birlikte satış sahihdir. Bununla birlikte satın alan da onu alıp kabul etmek ile geri çevirmek arasında serbesttir.

Bu hadiste her hususta tediis yapmanın (kusuru gizlemenin) haram olduğu ve bu tür hallerde alışveriş akdinin gerçekleşmekle birlikte fiilen tedlisin de tıpkı sözlü tediis gibi haram olduğu hükmü anlaşılmaktadır.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

ŞEHİRLİNİN KÖYLÜ ADINA SATIŞ YAPMASININ HARAM OLDUĞU BABI