UMDETU’L AHKAM

ORUÇ BÖLÜMÜ

YALNIZ BAŞINA CUMA GÜNÜ ORUÇ TUTMANIN MEKRUH OLDUĞU BABI

2676-146/1- ... Cabir b. Abdullah (radıyallahu anhuma)'ya Beyt'i tavaf etmekte iken: Rasulullah (s.a.v.) cuma günü oruç tutmayı nehyetti mi? diye sordum. O: Bu Beyt'in Rabbine andolsun ki, evet dedi.

Açıklama:

Bu hadislerde Şafii mezhebine mensup ilim adamlarının çoğunluğunun ve onlara muvafakat edenlerin bir kimsenin oruç tutmayı adet edindiği zamana'denk düşmesi hali dışında yalnız başına cuma günü oruç tutmanın mekruh olduğu şeklindeki görüşlerinin lehine açık bir delalet bulunmaktadır. Eğer o gün ile birlikte bir önceki ya da bir sonraki gün daha oruç tutar yahut da oruç tutmayı adet edindiği zamana'denk düşmüşse -mesela hastasına Allah'ın şifa verdiği günde ebediyyen oruç tutmayı adamış ve bu da cuma gününe rastlamışsa- bu hadisler dolayısı ile mekruh olmaz.

Malik'in Muvatta'da: ilim ve fıkıh ehlinden ve kendisine uyulan kimselerden herhangi birisinin cuma günü oruç tutmayı yasakladığını duymadım. O gün oruç tutmak güzel bir şeydir, hem ben ilim ehli birisinin o gün oruç tuttuğunu ve zannederim özellikle o gün oruç tutmak için gayret gösterdiğini de gördüm.

imam Malik'in bu söylediği kendisinin gördüğü bir husustur. Başkaları ise onun gördüğünden farklı olanı görmüştür. Sünnet ise onun da başkasının da gördüğüne göre önceliklidir. Cuma günü oruç tutmaktan nehiy ise sabit olmuş bir husustur. O halde muayyen olarak bu doğrultuda kanaat sahibi olmak gerekir. Malik bu hususta mazurdur. Çünkü bu rivayet ona ulaşmamıştır. Maliki mezhebi alimlerinden ed-Davudi: Bu hadis Malik'e ulaşmamıştır, eğer ona ulaşmış olsaydı ona muhalefet etmezdi, demektedir.

ilim adamları dedi ki: Bugün oruç tutmanın yasak edilmesinin hikmeti şudur: Cuma günü dua, zikir ve gusletmek, namaza erken gitmek, cuma namazını beklemek, hutbeyi dinlemek, yüce Allah'ın: "Namaz bittikten sonra yeryüzüne dağıln, Allah'ın lütfundan araym ve Allah'ı çokça zikredin" (Cuma,lA) buyruğu dolayısı ile hutbeden sonra Allah'ı çokça anmak ve bunun dışında o gün türlü ibadetlerin yapılacağı bir gün olduğundan dolayı bu günde oruç tutmamak müstehabtır. Böylelikle bu görevlerin yerine getirilmesi için daha bir güç kazanılmış, daha bir şevk ile ve istekle eda edilmiş olur. Herhangi bir bıkkınlık ve usanç söz konusu olmaksızın bunlardan zevk ve lezzet alınır. Çünkü cuma gününde kişi arefe arafatta vakfe yapan, hacc eden kimseye benzer. Onun da bu hikmet dolayısı ile oruç açması sünnettir.

Eğer: Durum böyle olsaydı aynı gerekçe söz konusu olduğundan dolayı bir gün öncesi ya da bir gün sonrasının orucunun da nehyedilmesi ve mekruh olması gerekirdi denilecek olursa şöyle cevap verilir: Bir gün öncesinde yahut sonrasında oruç tutması vesilesi ile cuma günü oruç tutması sebebi ile karşı karşıya kalacağı bitkinlik ya da o günün görevlerindeki kusuru telafi edilmiş olur. Yalnızca cuma günü oruç tutmanın nehyedilmesindeki hikmetin açıklanması hususunda itimat olunacak açıklama budur.

Bir diğer görüşe göre ise Bunun sebebi cuma gününün ta'zim edilmesinde bir kavmin cumartesi gününde fitneye düştüğü gibi fitneye düşülecek kadar aşırıya gitme korkusudur. Fakat bu gerekçe cuma namazı ile onun dışında kalan cuma gününde yapılması istenen ve ta'zimini gösteren meşhur diğer hususların öngörülmüş olması sebebi ile çürütülür ve zayıf bir gerekçedir.

Bir diğer görüşe göre bu yasağın sebebi o gün oruç tutmanın vacip olduğunun inanılmaması içindir. Bu da zayıf bir görüştür. Pazartesi günü orucu ile çürütülür. Çünkü pazartesi günü oruç tutmak mendupdur ve böyle bir uzak bir ihtimale de iltifat edilmemektedir. Aynı şekilde arefe günü, aşura günü ve diğer günlerin oruçları ile de bu gerekçe çürütülür. Bu sebeple doğrusu bizim ilk açıkladığımız hikmettir. Allah en iyi bilendir.

Bu hadis çeşitli hükümler ihtiva etmektedir:

1. Geceler arasında özellikle cuma gecesinin namaz için tahsis edilmesi açıkça nehyedilmektedir.

2. Aynı şekilde az önce geçtiği gibi cuma gününün de oruçla tahsis edilmesi nehy edilmiştir. Bunun mekruh olduğu ittifakla kabul edilmiştir.

3. Hatta ilim adamları bunu bid'at olarak ortaya çıkarılmış ve "erraği" adı verilen namazın mekruh olduğuna delil göstermişlerdir. Allah bu namazı uyduranı, onu icat edeni kahretsin. Çünkü bu sapıklık ve bilgisizlikten ibaret münker bir bid'attir. Bu namazda münker olduğu açık pek çok husus da vardır. Hatta imamlardan bir topluluk böyle bir namazın çirkin görüldüğü, bunu kılanın ve bunu bid'at olarak ortaya koyanın dalalette olduğuna, Bunun çirkin ve batıllığının, bunu yapanın dalalette olduğunun delillerinin sayılamayacak kadar çok olduğuna dair oldukça nefis eserler telif etmişlerdir. Allah en iyi bilendir.

2678-147/3- ... Ebu Hureyre (radıyallahu anh)'dan şöyle dediğini rivayet etti: Rasulullah (s.a.v.): "Sizden bir kimse cuma gününü -ya ondan önce bir gün yahut ondan sonra bir gün ile birlikte olmadıkça- yalnız başına oruç tutmasın" buyurdu.234

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

RAMAZAN BAYRAMI BİRİNCİ GÜNÜ İLE KURBAN BAYRAMI BİRİNCİ GÜNÜ ORUÇ TUTMANIN NEHYİ