ECZACILARIN ALIP SATTIKLARI ŞEYLER

Şafii(Allah'ın rahmeti ona) dedi ki: Eczacıların alıp sattıkları bütün ilaçları, attarların alıp sattıkları şeyler gibidir. Aralarında fark yoktur. Cins ya da renk ya da daha başka bir suretle farklılık gösterenin, o cinsi ve farklılık gösteren vasfı ismen belirtilir. Tartısı, yeni ve eski olduğu açıkça söylenir. Çünkü eski değişecek olursa, yeni olarak bıraktığı etkiyi yapmaz. Başka şeyin içine karıştırıldığı şey ise tıpkı attarların alıp sattıkları eşya hakkında söylediği gibi caiz değildir. Bunların herhangi bir kısmında ya tek başına selef alışverişinin yapılması caizdir yahut da başkası ile birlikte olup bunların her birisinin tartısının belli olması gerekir ve bunları birbirinden ayrı olarak alır. Fakat karışmış iki sınıf yahut da birçok sınıfın selef yoluyla alışverişinin yapılması ise, -tane haline getirilmiş ilaçlar yahut da hamur gibi yoğurmaksızın bir araya getirilmiş habbecikler haline getirilmemiş ise- caiz değildir. Çünkü onun sınırı tespit edilemez. Bunların her birisinin tartısı da kalitesi de kalitesizliği de -karışık olması halinde- bilinemez.

Şafii (Allah ondan razı olsun) dedi ki: Yenilmeyen, içilmeyen ve tartılmayan şeyler, eğer bu şekilde olursa, açıkladığıma kıyas edilerek alınıp, satılır. Aralarında hiçbir fark yoktur. Eğer farklılık gösterirlerse, o zaman cinsleri zikredilir. Renkleri farklılık gösterirse, renkleri belirtilir. Tanelerinin büyüklüğü birbirine yakın ise, o takdirde ağırlığı zikredilir. İşte bu türlerin kıyası ve hükümleri buna göredir.

Dedi ki: Kendisinden farklı türden saf olarak çıkartılıp ayrılamayan, onlardan olmayıp da gözle görüldüğü takdirde de -ilim ehli, Müslüman ve adalet sahibi kişilerce de- tanınması söz konusu olmayan ve katıksız bulunmayan eczacıların alıp sattıkları şeyler ve buna benzer şeylerin, eğer tam olarak bilinmelerini önleyen ve gizli saklı kalmalarını sağlayan bir özellikte iseler, bunlarda selef alışverişi caiz olmaz. Şayet Müslüman olmayan tabipler ile Müslüman olmayan eczacılar yahut Müslüman köleler ya da adil olmayan kimseler arasında, genel olarak bilinen bir şey ise, ben bunlarda selef alışverişinin caiz olmadığı görüşündeyim. Ancak bu işi bilen, Müslüman, adaletli, kimseler tarafından genelolarak bilindiğini gördüğüm hususları caiz kabul ederim. Bunun asgari sınırı ise, adalet sahibi iki kişinin birbirlerinden ayırt edilip farklı olduklarına dair tanıklık ettiklerini görmemdir. Eczacıların alıp sattıkları şeyler arasında, haram kılınmış herhangi bir şeyin satışı da satın alınması da helal değildir. Satın alınması helal olmayan bir şeyin, selef yoluyla satın alınması da caiz olmaz. Çünkü selef de satış şekillerinden birisidir. Böylesinin yenilmesi de içilmesi de helalolmaz. Zarar verme ciheti dışında haram olması söz konusu olmayan, ağaç ve bitki türünden olup, eczacıların alıp sattıkları şeyler ise, zehirdir. Yenilmesi ve içilmesi için zehrin satın alınması ise helal değildir. Eğer içine / karna ulaşmayan ve bedenin dış tarafında ilaç olarak kullanılan ve herhangi bir kimseye zarar vermeye ceğinden yana emin olunan tahir / temiz olup bir hastalığa daha faydalı ise, bunu satın almakta bir sakınca yoktur. Tiryak ve bunun dışında yılan etlerinin karıştığı herhangi bir şeyin satın alınmasında hayır yoktur. Çünkü yılanlar, haram şeylerdir. Zira yılanlar, tayyibat / hoş ve temiz şeylerden değildir. Diğer taraftan bu gibi şeylere meyte karışmış olur. İnsanların dışında, eti yenilmeyen varlıkların sütlerinin, eti yenilmeyenlerin ve diğerlerinin sidiklerinin karıştığı şeyler de helal değildir. Sidiklerin her türlüsü ise necistir. Bunlar, bu bahsin tamamında yaptığım açıklamalara ve onlara uygun kıyasa göre olması şartıyla ancak zaruret halinde helal olurlar.

Dedi ki: Özellikle yenilmesi haram olan bütün canlıların hükmü de budur.

Yerden çıkanlar ve bitkiler arasında zehir ve buna benzer zarar vermesi itibariyle olması hali dışında da haram bir şey bulunmamaktadır -sarhoşluk verenlerden haram kılınanlar müstesna-. Buna göre canlılardan olup ilaç kapsamına girenlerden eğer yenilmesi haram ise, helal değildir. Yenilmesi haram olmayanlarda ise, bir sakınca yoktur.

Sonraki için tıkla:

İNCİ VE BENZERİ MÜCEVHERATI SELEF YOLUYLA ALIP SATMAK