12 – باب
جَامِع مَا
جَاءَ فِي
عِتْقِ
الْمُكَاتَبِ
وَأُمِّ
وَلَدِهِ
12- ÜMMÜ VELED VE MUKATEB
KÖLEYİ AZAD ETMEK
قَالَ
مَالِكٌ فِي
الرَّجُلِ
يُكَاتِبُ عَبْدَهُ،
ثُمَّ
يَمُوتُ الْمُكَاتَبُ
وَيَتْرُكُ
أُمَّ
وَلَدِهِ،
وَقَدْ
بَقِيَتْ
عَلَيْهِ
مِنْ
كِتَابَتِهِ
بَقِيَّةٌ،
وَيَتْرُكُ
وَفَاءً
بِمَا عَلَيْهِ
: إِنَّ أُمَّ
وَلَدِهِ
أَمَةٌ
مَمْلُوكَةٌ
حِينَ لَمْ
يُعْتَقِ
الْمُكَاتَبُ
حَتَّى
مَاتَ،
وَلَمْ
يَتْرُكْ
وَلَداً فَيُعْتَقُونَ
بِأَدَاءِ
مَا بَقِيَ،
فَتُعْتَقُ
أُمُّ وَلَدِ
أَبِيهِمْ
بِعِتْقِهِمْ.
Malik (r.a) der
ki: "Bir kimse kölesiyle Mukatebe anlaşması yapmış sonra Mukateb köle bir ümmü
veled bırakarak ölmüş, kitabet borcundan da arta kalan borcu olup bu borca
yetecek kadar başka malda bırakmıştır. Bu Mukateb köle kendisi ölünceye kadar
hürriyetine kavuşmamışsa ve kalan kitabet borcunu ödemek suretiyle kendilerini
ve dolayısıyla da babalarının ümmü veledini azad edecek çocukları yoksa
ölünceye kadar cariye olarak kalır." (Sadece İmam-ı Malik'in Muvatta'ında
geçmektedir.)
قَالَ
مَالِكٌ فِي
الْمُكَاتَبِ
يُعْتِقُ عَبْداً
لَهُ,
أَوْ
يَتَصَدَّقُ
بِبَعْضِ
مَالِهِ
وَلَمْ
يَعْلَمْ
بِذَلِكَ سَيِّدُهُ
حَتَّى
عَتَقَ
الْمُكَاتَبُ.
قَالَ
مَالِكٌ :
يَنْفُذُ
ذَلِكَ عَلَيْهِ،
وَلَيْسَ
لِلْمُكَاتَبِ
أَنْ يَرْجِعَ
فِيهِ،
فَإِنْ
عَلِمَ
سَيِّدُ الْمُكَاتَبِ
قَبْلَ أَنْ
يَعْتِقَ
الْمُكَاتَبُ،
فَرَدَّ
ذَلِكَ
وَلَمْ
يُجِزْهُ، فَإِنَّهُ
إِنْ عَتَقَ
الْمُكَاتَبُ،
وَذَلِكَ فِي
يَدِهِ لَمْ
يَكُنْ
عَلَيْهِ
أَنْ يُعْتِقَ
ذَلِكَ الْعَبْدَ،
وَلاَ أَنْ
يُخْرِجَ
تِلْكَ الصَّدَقَةَ،
إِلاَّ أَنْ
يَفْعَلَ
ذَلِكَ طَائِعاً
مِنْ عِنْدِ
نَفْسِهِ.
* Malik der ki:
"Mukateb kölesini azad eder veya malının bir bölümünü sadaka olarak verir
hürriyetine kavuşuncaya kadar da Mukateb kölesinin yapmış olduğu bu işi
efendisi öğrenemezse, Malik der ki: "Mukatebin yapmış olduğu bu tasarruf
geçerli olur ve bundan dönme hakkı da yoktur. Eğer efendisi kölenin hürriyetine
kavuşmasından önce bunu öğrenir ve kabul etmez ve de onaylayamazsa Mukateb
hürriyetine kavuşunca o köleyi tekrar azad etmeye ve o sadakayı tekrar vermeye
mecbur değildir. Ancak kendisi isterse yapabilir."