36 - باب
بَيْعِ
الْمُرَابَحَةِ
36. Murabaha (Alış
Verişte Kar)
حَدَّثَنِي
يَحْيَى،
قَالَ
مَالِكٌ :
الأَمْرُ
الْمُجْتَمَعُ
عَلَيْهِ
عِنْدَنَا فِي
الْبَزِّ
يَشْتَرِيهِ
الرَّجُلُ
بِبَلَدٍ،
ثُمَّ
يَقْدَمُ
بِهِ بَلَداً
آخَرَ
فَيَبِيعُهُ
مُرَابَحَةً :
إِنَّهُ لاَ
يَحْسِبُ
فِيهِ أَجْرَ
السَّمَاسِرَةِ،
وَلاَ أَجْرَ
الطَّيِّ،
وَلاَ
الشَّدِّ،
وَلاَ
النَّفَقَةَ،
وَلاَ
كِرَاءَ بَيْتٍ،
فَأَمَّا
كِرَاءُ
الْبَزِّ فِي
حُمْلاَنِهِ،
فَإِنَّهُ
يُحْسَبُ فِي
أَصْلِ الثَّمَنِ،
وَلاَ يُحْسَبُ
فِيهِ
رِبْحٌ،
إِلاَّ أَنْ
يُعْلِمَ
البَّائِعُ
مَنْ
يُسَاوِمُهُ
بِذَلِكَ كُلِّهِ،
فَإِنْ
رَبَّحُوهُ
عَلَى ذَلِكَ كُلِّهِ
بَعْدَ
الْعِلْمِ
بِهِ فَلاَ
بَأْسَ بِهِ(
İmam Malik der
ki: Bizdeki ittifaka göre, bu konuda üzerinde ittifak edilen husus şudur: Bir kimse
bir beldeden aldığı kumaşı başka bir beldeye getirip orada murabaha ile (karla)
satarken komisyon ve ambalaj ücretleri ile kendi masraflarını ve dükkan
kirasını alış fiyatına ilave ederek hesaplayamaz Fakat nakliye ücretini alış
fiyatına ilave edebilir. Yalnız bunda bir kar aramaz, karsız olarak ilave eder.
Ancak satıcı,
kendisiyle pazarlık yapan kimseye bütün bu masrafları bildirir, o da bunu
öğrendikten sonra hepsinin üzerine satıcıya kar verirse bunda bir mahzur
yoktur.
قَالَ
مَالِكٌ :
فَأَمَّا
الْقِصَارَةُ
وَالْخِيَاطَةُ
وَالصِّبَاغُ،
وَمَا أَشْبَهَ
ذَلِكَ،
فَهُوَ
بِمَنْزِلَةِ
الْبَزِّ،
يُحْسَبُ
فِيهِ
الرِّبْحُ
كَمَا يُحْسَبُ
فِي
الْبَزِّ،
فَإِنْ بَاعَ
الْبَزَّ
وَلَمْ
يُبَيِّنْ
شَيْئاً
مِمَّا سَمَّيْتُ،
إِنَّهُ لاَ
يُحْسَبُ
لَهُ فِيهِ
رِبْحٌ،
فَإِنْ فَاتَ
الْبَزُّ،
فَإِنَّ الْكِرَاءَ
يُحْسَبُ وَلاَ
يُحْسَبُ
عَلَيْهِ
رِبْحٌ،
فَإِنْ لَمْ
يَفُتِ
الْبَزُّ،
فَالْبَيْعُ
مَفْسُوخٌ
بَيْنَهُمَا،
إِلاَّ أَنْ
يَتَرَاضَيَا
عَلَى شَيْءٍ
مِمَّا
يَجُوزُ
بَيْنَهُمَا(
İmam Malik der
ki: Yıkama, dikme, boyama ve benzeri şeyler kumaşla kaimdir. Kumaşta hesaba
katıldığı gibi, bunda da kar hesaba katılır. Eğer satıcı kumaşı satar,
bunlardan hiçbir şey açıklamazsa kan da hesaba katamaz. Bu durumda kumaş elden
çıkmış ise, taşıma kirası fiyatından sayılır. Ama bu kira üzerine kar
eklenemez. Eğer kumaş elden çıkmamış ise, aralarındaki alış veriş feshedilir.
Fakat kendi nzalarıyla anlaşırlarsa, aralarındaki alış verişleri muteber olur.
قَالَ
مَالِكٌ فِي
الرَّجُلِ
يَشْتَرِي الْمَتَاعَ
بِالذَّهَبِ
أَوْ
بِالْوَرِقِ،
وَالصَّرْفُ
يَوْمَ
اشْتَرَاهُ
عَشَرَةُ دَرَاهِمَ
بِدِينَارٍ،
فَيَقْدَمُ
بِهِ بَلَداً
فَيَبِيعُهُ
مُرَابَحَةً،
أَوْ يَبِيعُهُ
حَيْثُ
اشْتَرَاهُ
مُرَابَحَةً
عَلَى صَرْفِ
ذَلِكَ
الْيَوْمِ
الَّذِي
بَاعَهُ
فِيهِ،
فَإِنَّهُ
إِنْ كَانَ
ابْتَاعَهُ
بِدَرَاهِمَ
وَبَاعَهُ
بِدَنَانِيرَ،
أَوِ
ابْتَاعَهُ
بِدَنَانِيرَ
وَبَاعَهُ
بِدَرَاهِمَ،
وَكَانَ الْمَتَاعُ
لَمْ يَفُتْ
فَالْمُبْتَاعُ
بِالْخِيَارِ،
إِنْ شَاءَ
أَخَذَهُ،
وَإِنْ شَاءَ
تَرَكَهُ،
فَإِنْ فَاتَ
الْمَتَاعُ
كَانَ
لِلْمُشْتَرِي
بِالثَّمَنِ
الَّذِي
ابْتَاعَهُ
بِهِ الْبَائِعُ،
وَيُحْسَبُ
لِلْبَائِعِ
الرِّبْحُ
عَلَى مَا
اشْتَرَاهُ
بِهِ عَلَى
مَا رَبَّحَهُ
الْمُبْتَاعُ.
İmam Malik der ki:
Bir kimse altın veya gümüşle, mesela on dirhemin bir dinar olduğu bir günde,
bir mal satın alarak başka bir beldeye getirip veyahut satın aldığı yerde,
satacağı günün rayici üzerinden murabaha ile sattığında, eğer o malı dirhem ile
satın almış, dinar ile satmış ise veyahut dinar ile almış, dirhem ile satmış
ise ve mal da henüz elinden çıkmamış ise müşteri muhayyerdir. Dilerse alır,
dilerse bırakır. Eğer mal satıcının elinden çıkmış ise, satın almış olduğu
fiyat üzerinden müşteriye kalır ve o fiyattan müşterinin kendisine verdiği
oranda kar hesaplanır.
قَالَ
مَالِكٌ :
إِذَا بَاعَ
رَجُلٌ
سِلْعَةً
قَامَتْ
عَلَيْهِ
بِمِئَةِ
دِينَارٍ، لِلْعَشَرَةِ
أَحَدَ
عَشَرَ،
ثُمَّ
جَاءَهُ بَعْدَ
ذَلِكَ
أَنَّهَا قَامَتْ
عَلَيْهِ
بِتِسْعِينَ
دِينَاراً،
وَقَدْ
فَاتَتِ
السِّلْعَةُ
خُيِّرَ الْبَائِعُ،
فَإِنْ
أَحَبَّ
فَلَهُ
قِيمَةُ سِلْعَتِهِ
يَوْمَ
قُبِضَتْ
مِنْهُ،
إِلاَّ أَنْ
تَكُونَ
الْقِيمَةُ
أَكْثَرَ
مِنَ الثَّمَنِ
الَّذِي
وَجَبَ لَهُ
بِهِ الْبَيْعُ
أَوَّلَ
يَوْمٍ،
فَلاَ
يَكُونُ لَهُ
أَكْثَرُ
مِنْ ذَلِكَ،
وَذَلِكَ
مِئَةُ
دِينَارٍ
وَعَشَرَةُ
دَنَانِيرَ،
وَإِنْ
أَحَبَّ
ضُرِبَ لَهُ
الرِّبْحُ
عَلَى
التِّسْعِينَ،
إِلاَّ أَنْ يَكُونَ
الَّذِي
بَلَغَتْ
سِلْعَتُهُ
مِنَ الثَّمَنِ
أَقَلَّ مِنَ
الْقِيمَةِ،
فَيُخَيَّرُ
فِي الَّذِي
بَلَغَتْ
سِلْعَتُهُ،
وَفِي رَأْسِ
مَالِهِ
وَرِبْحِهِ،
وَذَلِكَ
تِسْعَةٌ وَتِسْعُونَ
دِينَاراً.
İmam Malik derki:
Bir kimse kendisine yüz dinara mal olan bir malı onda bir (%10) karla satsa
sonra bu malın kendisine doksan dinara mal olduğunu anlasa ve mal da elinden
çıkmış (müşteri tarafından teslim alınmış) bulunsa muhayyer olur. îsterse
malın, kendisinden teslim alındığı günkü kıymetini alır. Ancak, malın kıymeti
ilk satışta kararlaştırılan fiyattan fazla olursa, bu fiyattan fazlasını
alamaz. Bu da yüz on dinar eder. îsterse de doksan dinar üzerinden kendisine
kar takdir edilir. Ancak malın kararlaştırılan fiyatı satıldığı günkü
kıymetinden aşağı olursa satıcı kararlaştırdıkları fiyat ile ana parasını ve
karını almak arasında muhayyer olur ki bu da doksan dinar eder.
قَالَ
مَالِكٌ :
وَإِنْ بَاعَ
رَجُلٌ
سِلْعَةً
مُرَابَحَةً
فَقَالَ :
قَامَتْ
عَلَىَّ بِمِئَةِ
دِينَارٍ،
ثُمَّ
جَاءَهُ
بَعْدَ ذَلِكَ
أَنَّهَا
قَامَتْ بِمِئَةٍ
وَعِشْرِينَ
دِينَاراً،
خُيِّرَ الْمُبْتَاعُ،
فَإِنْ شَاءَ
أَعْطَى
الْبَائِعَ
قِيمَةَ
السِّلْعَةِ
يَوْمَ
قَبَضَهَا،
وَإِنْ شَاءَ
أَعْطَى
الثَّمَنَ
الَّذِي
ابْتَاعَ
بِهِ عَلَى
حِسَابِ مَا
رَبَّحَهُ،
بَالِغاً مَا
بَلَغَ،
إِلاَّ أَنْ
يَكُونَ
ذَلِكَ أَقَلَّ
مِنَ
الثَّمَنِ
الَّذِي
ابْتَاعَ
بِهِ السِّلْعَةَ،
فَلَيْسَ
لَهُ أَنْ
يُنَقِّصَ
رَبَّ
الْسِّلْعَةِ
مِنَ
الثَّمَنِ
الَّذِي
ابْتَاعَهَا
بِهِ،
لأَنَّهُ
قَدْ كَانَ
رَضِيَ
بِذَلِكَ،
وَإِنَّمَا
جَاءَ رَبُّ
السِّلْعَةِ
يَطْلُبُ
الْفَضْلَ،
فَلَيْسَ
لِلْمُبْتَاعِ
فِي هَذَا
حُجَّةٌ
عَلَى
الْبَائِعِ
بِأَنْ
يَضَعَ مِنَ
الثَّمَنِ
الَّذِي
ابْتَاعَ بِهِ
عَلَى
الْبَرْنَامِجِ(
İmam Malik der
ki: Bir kimse murabaha ile bir mal satsa ve bu mal bana yüz dinara mal oldu
dese, sonra da bu malın yüz yirmi dinara mal olduğu anlaşılsa, müşteri muhayyer
olur. îster satıcıya malın teslim aldığı günkü kıymetini öder, isterse de ona
verdiği kar üzerinden neye ulaşırsa onu Öder. Ancak bu, malı satın aldığı
fiyattan daha aşağı olursa, o takdirde malın sahibine kararlaştırdıkları
fiyattan daha noksan veremez. Çünkü baştan bu fiyata razı olmuştu. Mal sahibi
ise, daha fazla talep etmektedir. Aynı zamanda, müşterinin elinde, bu konuda
fatura üzerindeki fiyatı düşüreceğine dair satıcı aleyhinde herhangi bir delil
de yoktur.