DEVAM: 6. (İyi Yada
Kötü) Bir Yola Çağırman (ın Ve O Yollardan Birini Tutmanın) Hükmü
حَدَّثَنَا
عُثْمَانُ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ
حَدَّثَنَا
سُفْيَانُ
عَنْ
الزُّهْرِيِّ
عَنْ عَامِرِ
بْنِ سَعْدٍ
عَنْ أَبِيهِ
قَالَ قَالَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
إِنَّ
أَعْظَمَ
الْمُسْلِمِينَ
فِي
الْمُسْلِمِينَ
جُرْمًا مَنْ
سَأَلَ عَنْ
أَمْرٍ لَمْ
يُحَرَّمْ
فَحُرِّمَ
عَلَى
النَّاسِ
مِنْ أَجْلِ
مَسْأَلَتِهِ
Amir İbn Sa'd'ın
babasından rivayet edildiğine göre, Rasûlullah (s.a.v.): "Şüphesiz ki
müslümanlar arasında en büyük günahkâr müslüman, haram kılınmamış bir hususa
dair soru sorup da, (sırf) kendisi soru sorduğu için o hususun insanlara haram
kılınmasına sebep olan kişidir" buyurdu.
İzah:
Buhari. İ'tisam;
Müslim. fedâil-üs-sahabe: Ahmed b. Hanbel. I, 176, 179.
Bu hadis-i şeriften
maksat çok sual sormayı, bilhassa vuku bulmamış şeylerin sorulmasını,
yasaklamaktır.
Çok sual sormak, şu
sebeplerden dolayı kerih görülmüştür:
1. Müslümanlara o şeyin
haram kılınmasına sebep olabilir. Bu surette onlara meşakkat celbetmiş olur.
2. Verilen cevapta,
soran için, hoşlanmayacağı bir şey olabilir.
3. Ashab-ı Kiram tekrar
tekrar sual sormakta ısrar ederlerdi. Bu ise Nebi (s.a.v.)'e eziyet verirdi.
Helâklarına sebep olabilirdi. Bundan dolayıdır ki, Zât-i Bari Hazretleri:
"Ey iman edenler, çok soru sormayın. Çünkü size açıklanırsa hoşunuza
gitmeyebilir" (Maide, (5), 10i) buyurarak lüzumlu lüzumsuz olmuş veya
olmamış her şeyi sormayı yasak ettiği gibi,
"Şüphesiz ki Allah
ve Rasulüne eziyet verenlere, Allah, hem dünyada, hem âhirette lanet eder,
onlar için dehşetli azab hazırlanmıştır." (Ahzab (33), 85) buyurarak
Rasulüne eziyeti de haram kılmıştır.
Kaadi Iyaz hadisteki
"cürmü" müslümanlara meşakkat vermek diye tefsir etmişse de Nevevi bunu
beğenmemiş, hatta batıl olduğunu söylemiş, sonra sözüne şöyle devam etmiştir:
''Doğrusu bu hadisin şerhinde Hattâbî ile Tahrir sahibinin ve cumhur ulemanın
söyledikleridir ki şudur: Burada cürümden murad suç ve günahtır. Bu hadis
lüzumsuz yere tekel-lüf ve ısrar göstererek sual soranlar hakkındadır. Bir
zaruretten dolayı mesela bir şey vuku bulduğu için sual sormak günah değildir.
Bu hususta muaheze yoktur. Hadis-i şerifte başkasına zarar verecek bir şey
yapmanın günah olduğuna delil vardır."[Davudoğlıı Ahmed, Sahih-i Müslim
Tercüme ve Şerhi, X, 150.]