DEVAM: 18. Organların
Diyeti
حَدَّثَنَا
مَحْمُودُ
بْنُ خَالِدٍ
السُّلَمِيُّ
حَدَّثَنَا
مَرْوَانُ
يَعْنِي ابْنَ
مُحَمَّدٍ
حَدَّثَنَا
الْهَيْثَمُ
بْنُ
حُمَيْدٍ
حَدَّثَنِي
الْعَلَاءُ
بْنُ الْحَارِثِ
حَدَّثَنِي
عَمْرُو بْنُ
شُعَيْبٍ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ جَدِّهِ
قَالَ قَضَى
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فِي الْعَيْنِ
الْقَائِمَةِ
السَّادَّةِ
لِمَكَانِهَا
بِثُلُثِ
الدِّيَةِ
Amr bin Şuayb babasından
o da dedesinden naklen dediki: Rasulullah (s.a.v) Yerinden çıkmayan (ama görme hassasını
kaybeden) gözde üçte bir diyete hükmetti.
İzah:
Hadis-i Şerif, metinde
de görüldüğü gibi bir cinayete maruz kalıp da görme özelliğini kaybeden ama
yerinden çıkmayan gözün diyetini konu edinmektedir. Hadise göre böyle bir
cinayetin diyeti, üçte birdir. Avnu'l-Ma'bûd müellifi bu "üçte bir"
i, gözün diyetinin üçte biri diye kayıtlamıştır.
İbn Melek1 in nakline
göre, Ishak hadisin zahirine göre hükmetmiş ve böyle durumlarda üçte bir diyete
hükmetmiştir.
Ulemânın cumhuruna göre
ise hükümet-i adi gerekir. Bu hükmün hadis ile te'lifi şöyledir: Hükümet-i
adi, üçte bir diyet kadardır.
Hükümet-i adi;
bilindiği gibi ehl-i vukufun takdir edeceği meblağdır. Bir köle sağlam olarak
değerlendirilir, sonra da gözü yerinde olmak şartıyla görme Özelliğini
kaybetmiş bir vaziyette değerlendirilir. Aradaki fark, hükümet-i adidir.
Göz yerinde kalmak
şartıyla, görme duyusunu kaybeden göze, tam bir aöz diyeti deşil de daha az bir
ceza takdir edilmesine sebep, gozun görme özelliğiniWbetmesine rağmen, yüzün
güzelliğini muhafaza etmesidir. Çünkü gözün menfaati tamamen yok olmamış,
yarısı gitmiştir. Onun için böyle bir cinayetin cezası daha hafiftir.