DEVAM: 29. Bir Kimseyi
Borçtan Veya Diğer Haklarından Dolayı Hapsetmenin Hükmü
حَدَّثَنَا
مُعَاذُ بْنُ
أَسَدٍ
حَدَّثَنَا
النَّضْرُ
بْنُ
شُمَيْلٍ
أَخْبَرَنَا
هِرْمَاسُ
بْنُ حَبِيبٍ
رَجُلٌ مِنْ
أَهْلِ الْبَادِيَةِ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ جَدَّهِ
قَالَ أَتَيْتُ
النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
بِغَرِيمٍ
لِي فَقَالَ
لِي الْزَمْهُ
ثُمَّ قَالَ
لِي يَا أَخَا
بَنِي تَمِيمٍ
مَا تُرِيدُ
أَنْ
تَفْعَلَ
بِأَسِيرِكَ
Bedevilerden birisi olan
Hirmâs b. Habib'in dedesinin şöyle dediği rivayet olunmuştur: Bana borçlu olan
bir kimseyi Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e getirmiştim. Bana;
"Borçlunun peşini bırakma" buyurdu. (Bir süre) sonra da, "Ey
Temîm oğullarının kardeşi, esirine ne yapmak istiyorsun?" dedi.
Diğer tahric: İbn Mâce,
sadakat
AÇIKLAMA:
"Lüzum"
kelimesi burada; alacaklının, borçlunun peşini bırakmayıp onu devamlı takıp
etmesi anlamında kullanılmıştır.
Şevkânî, Neylü'l-Evtâr
isimli eserinde, alacaklının borçlusunun peşini takip etmesi konusunda âlimler
arasındaki ihtilâfı şöyle anlatmaktadır:
"İmam Ebû
Hanîfe'ye ve Şafiî âlimlerinden nakledilen iki kavilden birine göre; borçlu,
borçlusunun çalışıp para kazanmasına engel olmayacak şekilde onun peşine
takılabilir. Borçlu nereye giderse o da ardından gider. Oturunca oturur,
kalkınca kalkar, yürüyünce yürür, evine girince o da ardından girebilir.
İmam Ahmed'e göre;
alacaklı kişi mahkemede, alacaklı olduğunu isbat için yakında bulunan delilini
getirmek üzere evine veya benzeri yakın bir yere gidip gelinceye kadar
borçlusunun orada tutulmasını istediği takdirde bu isteği yerine getirilir.
Fakat uzakta bulunan bir delili getirmek için borçlunun göz altında
bulunmasını isteyemez.
Âlimlerin çoğunluğuna
göre ise, borçlunun arkasını takip etmek, mahkeme esnasında alacaklının
delilinin getirilmesi için onu orada bekletmek asla caiz değildir.
Cumhura göre, bu
hadis-i şerifte geçen "Iüzûm" kelimesiyle kastedilen, borçluyu
uzaktan göz altında bulundurmaktır."
İbn Ebî Hatim,
mevzumuzu teşkil eden bu hadisin ravisi el-Hirmâs'm dedesinin sahâbî olduğunu
söylemiştir.