بَاب
فِي
الْحَبْسِ
فِي
الدَّيْنِ
وَغَيْرِهِ
29. Bir Kimseyi
Borçtan Veya Diğer Haklarından Dolayı Hapsetmenin Hükmü
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
مُحَمَّدٍ
النُّفَيْلِيُّ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ اللَّهِ
بْنُ
الْمُبَارَكِ
عَنْ وَبْرِ
بْنِ أَبِي
دُلَيْلَةَ
عَنْ
مُحَمَّدِ
بْنِ
مَيْمُونٍ
عَنْ عَمْرِو
بْنِ
الشَّرِيدِ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَالَ لَيُّ
الْوَاجِدِ يُحِلُّ
عِرْضَهُ
وَعُقُوبَتَهُ
قَالَ ابْنُ
الْمُبَارَكِ
يُحِلُّ
عِرْضُهُ
يُغَلَّظُ
لَهُ وَعُقُوبَتَهُ
يُحْبَسُ
لَهُ
Amr b. eş-Şerîd'in
babasından, Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in şöyle buyurduğu rivayet
edilmiştir: "Varlıklı bir kimse'nin borcununu ödemeyi geciktirmesi
(alacaklıya ondan) şikâyetçi olmayı ve (hâkime de) onu (hapis cezasıyle)
cezalandırmayı meşru kılar."
Îbnü'l-Mübârek dedi ki;
(Metinde geçen) "Yuhillu ırzahû" (cümlesi) "Ona sertçe
çıkışabilir" anlamına gelir, "Ve ukûbetehu" cümlesi de,
"hapsedilebilir' anlamına gelir.
Diğer tahric: Buhari,
istikrad; Nesâî, buyu'; İbn Mâce, sadakat; Ahmed b. Hanbel, V, 388, 389.
AÇIKLAMA:
Hattâbî; bu hadis-i
şerif, maddî imkânı olduğu halde borcunu bile bile geciktiren kimsenin borcunu
ödemesi için hapsedileceğine; fakirliğinden dolayı borcunu zamanında ödemeyen
bir kimsenin hapsedilemeyeceğine delâlet etmektedir, der.
Hattâbî, bu hususta
âlimler arasındaki farklı görüşlere şöylece işaret etmektedir:
"Kadı Şüreyh'e
göre; borcunu zamanında ödemeyen kimse fakir olsun zengin olsun, borcunu
ödeyinceye kadar hapsedilir. Yani bu mevzuda borçlunun fakir olmasıyla zengin
olması arasında bir fark yoktur.Rey taraftarları da bu görüştedirler.
İmam Mâlik'e göre;
borcunu zamanında ödemeyen bir fakir bu borcundan dolayı hapsedilmez, ona
sadece borcunu ödemesi için mühlet verilir.
İmam Şafiî' ye göre
ise; borçlunun zahirî haline bakılır; eğer fakir görünüyorsa hapsedilmez,
fakat zengin görünüyorsa kendisine borcunu derhal ödemesi teklif edilir. Eğer
borcunu öderse serbest bırakılır, ödemekten kaçınırsa borcunu ödeyinceye kadar
hapsedilir."