DEVAM: 35-37. Ölü
Araziyi İhya Etme
حَدَّثَنَا
أَحْمَدُ
بْنُ
عَبْدَةَ
الْآمُلِيُّ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
عُثْمَانَ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
الْمُبَارَكِ
أَخْبَرَنَا
نَافِعُ بْنُ
عُمَرَ عَنْ
ابْنِ أَبِي
مُلَيْكَةَ
عَنْ
عُرْوَةَ
قَالَ أَشْهَدُ
أَنَّ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَضَى أَنَّ
الْأَرْضَ
أَرْضُ
اللَّهِ
وَالْعِبَادَ
عِبَادُ
اللَّهِ
وَمَنْ
أَحْيَا
مَوَاتًا
فَهُوَ
أَحَقُّ بِهِ
جَاءَنَا
بِهَذَا عَنْ
النَّبِيِّ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
الَّذِينَ
جَاءُوا
بِالصَّلَوَاتِ
عَنْهُ
Urve' (r.a)'den demiştir
ki: "Ben, Rasûlullah (s.a.v.)'in -toprağın, Allah'ın toprağı, kulların da
Allah'ın kulu olduğuna" ve "ölü bir toprağı imâr eden bir kimsenin
ona (sahip olmaya herkes'ten) daha fazla müstehak olduğuna (dair) hükmettiğine
şahitlik ederim. (Çünkü) bu hükmü bize Nebi (s.a.v.)'den (uygulamalarıyla,
bilfiil) getiren(ler bize) ondan namazları getiren kimselerdir.
İzah:
Tabiîn'in başta
gelenlerinden biri olan Hz. Urve b. Zübeyr b. Avvam (r.a) yukarıda mealim
sunduğumuz sözleriyle Hz. Nebiin: "Kulların hepsi Allah'ın kuludur. Ve
hukuki yönden aralarında hiç bir fark yoktur. Toprakta Allah'ın mülküdür.
Kimsenin onun üzerine hakkı yoktur. Binaenaleyh ölü bir araziyi ihya eden, o
araziye herkesten daha fazla müstehaktır. Bir başkası onun üzerinde hak iddia
edemez" mealindeki sözlerini ifade etmek istiyor.
Hz. Nebiin bu sözünü
pekçok sahabiden duyduğunu onların ismini saymanın uzun süreceğini ve esasen
sahabilerin güvenilir, kişiler olduğu için isimlerini saymaya gerek olmadığını
anlatabilmek için de şöyle diyor. "Hz. Nebiin bu hükümlerini bize
nakledenler (öyle sıradan kişiler değillerdir. Onlar) Hz. Nebiden bize
namazları nakleden kimselerdir" diyor.
Bu hadis-i şerifte ölü
bir toprağı ihya eden bir kimsenin o toprağa sahip olacağı değil de sahip
olmaya herkesten daha fazla müstehak olduğu ifade ediliyor.
Bu bakımdan mezheb
imamları buradaki ihya kelimesinin toprağı tam
manasıyla ihya etmek
anlamında değil de, etrafını taş, toprak, sel baskınına dayanamayacak kadar
basit ve küçük bir duvarla çevirmek anlamında kullanıldığı görüşündedirler.
Bir toprağın etrafım bu
şekilde çeviren kimse oraya tam manasıyla sahip olamaz. Fakat oraya sahip
olmak hususunda kendinin öncelik hakkı olur. Dolayısıyla bir anda onunla
birlikte bazı kimseler orayı ihya etmeye teşebbüs etseler, ihya hakkı ona
tanınır. Nitekim 3073 numaralı hadisin şerhinde de açıklamıştık.