DEVAM: 34-36. (Devlet
Başkanının) Toprakları Parselle(yip Tebaasına Bağışla)ması
حَدَّثَنَا
حَفْصُ بْنُ
عُمَرَ
وَمُوسَى بْنُ
إِسْمَعِيلَ
الْمَعْنَى
وَاحِدٌ قَالَا
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
حَسَّانَ
الْعَنْبَرِيُّ
حَدَّثَتْنِي
جَدَّتَايَ
صَفِيَّةُ
وَدُحَيْبَةُ
ابْنَتَا
عُلَيْبَةَ
وَكَانَتَا
رَبِيبَتَيْ
قَيْلَةَ
بِنْتِ
مَخْرَمَةَ
وَكَانَتْ
جَدَّةَ
أَبِيهِمَا
أَنَّهَا
أَخْبَرَتْهُمَا
قَالَتْ قَدِمْنَا
عَلَى
رَسُولِ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ قَالَتْ
تَقَدَّمَ
صَاحِبِي
تَعْنِي حُرَيْثَ
بْنَ
حَسَّانَ
وَافِدَ
بَكْرِ بْنِ
وَائِلٍ
فَبَايَعَهُ
عَلَى
الْإِسْلَامِ
عَلَيْهِ
وَعَلَى
قَوْمِهِ
ثُمَّ قَالَ
يَا رَسُولَ
اللَّهِ
اكْتُبْ
بَيْنَنَا
وَبَيْنَ
بَنِي
تَمِيمٍ بِالدَّهْنَاءِ
أَنْ لَا
يُجَاوِزَهَا
إِلَيْنَا
مِنْهُمْ
أَحَدٌ
إِلَّا
مُسَافِرٌ
أَوْ
مُجَاوِرٌ
فَقَالَ
اكْتُبْ لَهُ
يَا غُلَامُ
بِالدَّهْنَاءِ
فَلَمَّا
رَأَيْتُهُ
قَدْ أَمَرَ
لَهُ بِهَا
شُخِصَ بِي
وَهِيَ
وَطَنِي
وَدَارِي
فَقُلْتُ يَا
رَسُولَ
اللَّهِ
إِنَّهُ لَمْ
يَسْأَلْكَ
السَّوِيَّةَ
مِنْ الْأَرْضِ
إِذْ
سَأَلَكَ
إِنَّمَا
هِيَ هَذِهِ الدَّهْنَاءُ
عِنْدَكَ
مُقَيَّدُ
الْجَمَلِ
وَمَرْعَى
الْغَنَمِ
وَنِسَاءُ
بَنِي تَمِيمٍ
وَأَبْنَاؤُهَا
وَرَاءَ
ذَلِكَ فَقَالَ
أَمْسِكْ يَا
غُلَامُ
صَدَقَتْ الْمِسْكِينَةُ
الْمُسْلِمُ
أَخُو
الْمُسْلِمِ
يَسَعُهُمَا
الْمَاءُ
وَالشَّجَرُ
وَيَتَعَاوَنَانِ
عَلَى
الْفَتَّانِ
Safiyye bint Uleybe ile
Duheybe bint Uleybe'nin haber verdiklerine göre, babalarının ninesi olan, Kayle
bint Mahreme kendilerine (şöyle) demiştir: "Rasûlullah (s.a.v.)'in yanına
gelmiştik. Bekr b. Vail (oğulların)ın elçisi (olan) arkadaşım Hureys b. Hassan
öne geçip îslârniyet(e bağlı kalmak üzere) kendi ve kavmi adına Rasûlullah
(s.a.v.)'e biat etti. Sonra "Ey Allah'ın Rasûlü! Bizimle Temim oğulları
arasında Dehna (mevkii) hakkında (yani) onlardan yolcuların ya da (oradan
mecburen) geçenlerin dışında hiçbir kimsenin oraya girmeyeceğine dair (bir
belge) yaz" (ılmasım emret) dedi. Bunun üzerine Hz. Nebi katiplerinden
birisine emr edip
"Ey Oğul! Hureys
için Dehna hakkında (bir belge) yaz" dedi. Ben (Hz. Nebi'in) Dehna
hakkında Hureys'(in arzusuna uygun bir şekilde idare edilmesi) için emrettiğini
görünce, oranın kendi memleketim ve ülkem olması cihetiyle beni bir üzüntü
kapladı bunun üzerine
"Ey Allah'ın Rasûlü
o sen'den istediği zaman (bu) yerlerden adaletli bir istekte bulunmadı, işte bu
Dehna senin yakınında bulunuyor, (orası) Develerin ve koyunların merasıdır.
Temim oğullarının kadınları ve oğulları da hemen o'nun arkasındadır"
Deyiverdim. (Hz. Peygamber de)
"Ey oğul! (bu
anlaşma metnini yazmaktan) vazgeç (çünkü bu) kadıncağız doğru söyledi, müslüman
müslüman'ın kardeşidir. Dehna'da (bulunan) su ve ağaç her ikisi için de
müşterektir, (orada) fitnecilere karşı yardımlaşırlar" buyurdu.
İzah:
Tirmizi, İstizam ve adab
Metinde geçen
"es-Seviyye minelardı" kelimesi sözlükte düz yer, yani ova anlamına
gelirse de, Bezi yazarı, bu kelimenin burada "iki tarafında eşit olarak
hakk bulunan bir yer" anlamında kullanıldığını ve bu kelimenin geçtiği
cümlenin "Hureys senden adaletli bir istekte bulunmadı. Bu isteğin
getirilmesi Temimoğullarına karşı haksızlık ve zulüm olur." manasına
geldiğini söylemiştir.
Avnu'l-Mabûd yazarına
göre, bu cümle "Ey Allah'ın Rasûlü Hüreys senden içerisinde verimli ve
verimsiz toprakların aynı seviyede bulunduğu toprakları istememiştir. O senden
develerin ve koyunların otlağı olan verimli Dehna toprağını istemiştir."
anlamında kullanılmıştır.
Metinde geçen
"İşte şu Dehna senin yakınındadır" cümlesi ise "Burası senin
yakınındadır. Binaenaleyh burayla ilgili olarak söylediğim sözlerin doğru ve
yanlışlığını varıp kolayca görebilirsin" anlamında kullanılmıştır.
"Orası develerin
ve koyunların otlağıdır. Temim oğullarının kadınları ve erkekleri onun hemen
arkasındadır." Cümlesi de "Temim*tilerin buraya son derece ihtiyacı
vardır." anlamında kullanılmıştır. \
Netice olarak, Hz. Nebi
Hureys'in bu isteğini reddetmiş, Dehna'yı Bekr oğullarına vermekten vazgeçmiş oranın
Bekr oğullarıyla Temim oğulları arasında müşterek bir mera olarak
kullanılmasına karar vermiştir.
Bezi yazarının
açıklamasına göre, Sünen-i Ebû Davud'un bazı nüshalarında, musannif Ebû
Davud'a metinde geçen fitnecilerden maksadın ne olduğu sorulduğu onun da
"şeytanlardır" cevabını verdiği kaydedilmektedir.
Bu hadisin bâb başlığı
ile ilgisi Hz. Nebidin bir memleketin mirası durumunda olan bir yerin bir
şahsın emrine tahsis etmesine izin vermediğini ifade etmesidir. Binaenaleyh bu
hadis, hayvanların muhtaç olduğu bir merayı herhangi bir şahsa vermenin caiz
olmadığına delalet etmektedir. Çünkü ot, su gibi olduğundan hiçbir kimse onu
tekeline alarak başkalarını ondan faydalanmaktan men edemez.
İmam Tirmizî, bu hadis
hakkında "Kayle'nin hadisini yalnız Abdullah b. Hassan'ın rivayetinden
bilmekteyiz" demiştir.