بَاب
فِي
الْإِمَامِ
يَكُونُ
بَيْنَهُ وَبَيْنَ
الْعَدُوِّ
عَهْدٌ
فَيَسِيرُ
إِلَيْهِ
152. Düşmanla Sulh
Yapan Bir Devlet Başkanının Sulh Süresi Sona Erer Ermez Hemen Düşman Lkesine
Erişmek Ve Düşmana Saldırmak Üzere, Daha Sulh Süresi Sona Ermeden Önce) Düşmana
Doğru Yola Çıkması
حَدَّثَنَا
حَفْصُ بْنُ
عُمَرَ
النَّمَرِيُّ
قَالَ
حَدَّثَنَا
شُعْبَةُ
عَنْ أَبِي الْفَيْضِ
عَنْ
سُلَيْمِ
بْنِ عَامِرٍ
رَجُلٌ مِنْ
حِمْيَرَ
قَالَ كَانَ
بَيْنَ مُعَاوِيَةَ
وَبَيْنَ
الرُّومِ
عَهْدٌ
وَكَانَ
يَسِيرُ
نَحْوَ
بِلَادِهِمْ
حَتَّى إِذَا
انْقَضَى
الْعَهْدُ
غَزَاهُمْ
فَجَاءَ
رَجُلٌ عَلَى
فَرَسٍ أَوْ
بِرْذَوْنٍ
وَهُوَ
يَقُولُ
اللَّهُ
أَكْبَرُ
اللَّهُ
أَكْبَرُ
وَفَاءٌ لَا غَدَرَ
فَنَظَرُوا
فَإِذَا
عَمْرُو بْنُ
عَبَسَةَ
فَأَرْسَلَ
إِلَيْهِ
مُعَاوِيَةُ
فَسَأَلَهُ
فَقَالَ
سَمِعْتُ
رَسُولَ اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
يَقُولُ مَنْ
كَانَ
بَيْنَهُ
وَبَيْنَ
قَوْمٍ
عَهْدٌ فَلَا
يَشُدُّ
عُقْدَةً
وَلَا
يَحُلُّهَا
حَتَّى يَنْقَضِيَ
أَمَدُهَا
أَوْ
يَنْبِذَ
إِلَيْهِمْ
عَلَى
سَوَاءٍ
فَرَجَعَ
مُعَاوِيَةُ
Himyer (kabilesin) den
olan Süleym b. Amir'den, demiştir ki: Muaviye ile Rum (lar) arasında bir (sulh)
antlaşması vardı. (Muaviye bu antlaşma süresi sona ermeden önce) Rumların
ülkesine doğru yol'a çıkmıştı. Sulh (süresi) sona erince onlarla savaşacaktı.
Derken "Allah-u ekber, Allah-u ekber (Hayret doğrusu size) hıyanet
(etmeniz) değil (ahde) vefa" (etmeniz gerekir) diyerek, at üzerinde veya
acem at'ı üzerinde bir adam çıkageldi. Bir de baktılar ki (bu adam) Amr b.
Absete (imiş).Bunun üzerine Muaviye ona (birini) gönderdi (ve huzuruna
çağırttı) ve kendisine (bu meseleyi) sordu. (O da) :
Ben Rasûlullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i "Kimin herhangi bir kavimle arasında bir
antlaşma varsa, süresi sona erinceye kadar ya da karşılıklı olarak (antlaşmayı)
bozduğunu onlara bildirinceye kadar bu bağı ne (yeniden) bağlasın ne de
çözsün" buyururken işittim. dedi. Bunun üzerine (Muaviye seferden) geri
döndü.
İzah:
Tirmizî, siyer; Ahmed
b. Hanbel, IV, 386.
Metinde geçen
"birzevn" acem atı demektir. Çoğulu "Berazin" gelir. Anası
arap âtı, babası acem atı olan ata Mukrif babası arap atı anası acem atı olan
ata da "hecîn" denilir.
Metinde geçen Bu bağı
ne yeniden bağlasın, ne de çözsün" anlamındaki cümleden maksat,
"oradaki antlaşmayı bozmamaya son derece dikkat etsin." demektir.
Bilindiği gibi böyle bir ahdi yenilemekte hiçbir sakınca yoktur. Bu bakımdan
ulema bu cümleye "aradaki ahdi bozmaktan son derece kaçınsın" manası
vermişlerdir. Yine metinde geçen "ev yenbize ileyhim ala sevâin = Ya da
karşılıklı olarak anlaşmayı bozduğunu onlara bildirsin" cümlesiyle
"Her iki tarafta aralarındaki sulh antlaşmasının bozulduğunu bilmekte eşit
olsunlar/' demek istenmiştir. Çünkü karşı tarafın haberi olmadan, sulhu
bozarak saldırıya geçme ahde riayet etmemek ve karşı tarafa ihanet etmektir.
Nitekim Allah'tı Teâlâ "Bir kavmin (antlaşmaya) hainlik yapmasından
korkarsan, sen de (onların seninle yaptıkları antlaşmayı) aynı şekilde onlara
at. Çünkü Allah hainleri sevmez.”[Enfâl 58] buyurmakla sulhun bozulduğunu
karşı tarafa ilan etmeden onlara saldırıya geçmenin hainlik olduğunu haber
vermiştir.
Mevzumuzu teşkil eden
bu hadis-i şerifte, sulh süresi içerisinde sulh sona erince hemen saldırıya
geçmek üzere, düşman sınırına kuvvet göndermenin de ahde vefasızlık ve hainlik
olduğu ifade ediliyor. Amr b. Absete (r.a)'in bu hadis-i şeriften çıkardığı
manaya göre, sulh süresi sona erip de sulhun sona erdiğini karşı tarafa ilan
etmedikçe saldırıya geçmek veya saldırıya geçmek üzere yola çıkmak hainliktir.
Bu bakımdan sulh süresi sona erince, sulhun sona erdiğini ve savaşın
başlayacağını karşı tarafa haber verilmeli, ondan sonra eğer karşı taraf
müslüman olmayı yahut da cizye vermeyi kabul etmezse, ancak o zaman saldırıya
geçmelidir. Fakat karşı tarafın bir hıyaneti görülünce onlara ansızın
saldırmakta herhangi bir sakınca yoktur.