DEVAM: 146. Humusun
Nefelden Önce (Ganimetlerden)Avrılması Gerekir Diyenlerin Delillerini Teşkil
Eden Hadisler
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
أَحْمَدَ بْنِ
بَشِيرِ بْنِ
ذَكْوَانَ
وَمَحْمُودُ بْنُ
خَالِدٍ
الدِّمَشْقِيَّانِ
الْمَعْنَى
قَالَا
حَدَّثَنَا
مَرْوَانُ
بْنُ مُحَمَّدٍ
قَالَ
حَدَّثَنَا
يَحْيَى بْنُ
حَمْزَةَ
قَالَ سَمِعْتُ
أَبَا وَهْبٍ
يَقُولُ
سَمِعْتُ مَكْحُولًا
يَقُولُ
كُنْتُ
عَبْدًا
بِمِصْرَ
لِامْرَأَةٍ
مِنْ بَنِي
هُذَيْلٍ
فَأَعْتَقَتْنِي
فَمَا
خَرَجْتُ
مِنْ مِصْرَ
وَبِهَا
عِلْمٌ
إِلَّا
حَوَيْتُ
عَلَيْهِ فِيمَا
أُرَى ثُمَّ أَتَيْتُ
الْحِجَازَ
فَمَا
خَرَجْتُ
مِنْهَا
وَبِهَا
عِلْمٌ
إِلَّا
حَوَيْتُ
عَلَيْهِ
فِيمَا أُرَى
ثُمَّ
أَتَيْتُ
الْعِرَاقَ
فَمَا
خَرَجْتُ
مِنْهَا
وَبِهَا
عِلْمٌ إِلَّا
حَوَيْتُ
عَلَيْهِ
فِيمَا أُرَى
ثُمَّ
أَتَيْتُ
الشَّامَ
فَغَرْبَلْتُهَا
كُلُّ ذَلِكَ
أَسْأَلُ
عَنْ
النَّفَلِ
فَلَمْ
أَجِدْ
أَحَدًا يُخْبِرُنِي
فِيهِ
بِشَيْءٍ
حَتَّى لَقِيتُ
شَيْخًا
يُقَالُ لَهُ
زِيَادُ بْنُ
جَارِيَةَ
التَّمِيمِيُّ
فَقُلْتُ
لَهُ هَلْ سَمِعْتَ
فِي
النَّفَلِ
شَيْئًا
قَالَ نَعَمْ
سَمِعْتُ
حَبِيبَ بْنَ
مَسْلَمَةَ
الْفِهْرِيَّ
يَقُولُ
شَهِدْتُ
النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
نَفَّلَ
الرُّبُعَ
فِي الْبَدْأَةِ
وَالثُّلُثَ
فِي
الرَّجْعَةِ
Mekhûl (şöyle) diyor:
Ben Mısır'da Huzeyl oğullarından bir kadın'ın kölesiydim. Beni hürriyetime
kavuşturdu. Öyle zannediyorum ki, ben Mısır'da ilim'den ne varsa hepsini alarak
çıktım. Sonra Hicaz'a geldim. Orada da ilim'den ne varsa hepsini aldım da öyle
çıktım. Sonra Irak'a vardım. Irak'ta bulunan ilmi de toplayıp çıktım. Sonra
Şam'a geldim. Şam (halkm)ı iyice inceledim ve hepsine nefel sordum. Bana nefel
hakkında bilgi verecek kimse bulamadım. Nihayet Ziyad b. Cariye et-Temimî
denilen bir ihtiyarla karşılaştım. Kendisine hiç nefel hakkında birşey duydun
mu? diye sordum. O da -evet Habib b. Mesleme el-Fihrî'yi "Ben Peygamber
(s.a.v.)'in (harbe) başlarken (ganimetin) dörtte biri (ni) dönüşte de üçte biri
(ni) verdiğini gördüm..." derken işittim, cevabını verdi.
İzah:
İbn Mâce, cihad
Metinde Bed'e ve Rac'a
kelimeleri hakkında Hattâbî şunlan söylüyor: "Bede "savaş yolculuğunun başlangıcı demektir. Ordu savaş için yola
çıktığı zaman içlerinden bir müfreze, kumandanın emriyle ordudan ayrılarak
düşman kuvvetlerine saldırıp bir ganimet elde edecek olursa bunun dörtte biri
müfrezeye ait olurdu. Geriye kalan kısım ise müfrezeyi teşkil eden askerlerle
diğer ordu birlikleri ortak olurdu. Savaştan sonra eğer bu müfreze, kumandanın
emriyle tekrar düşmana sal-rır da ikinci defa bir ganimet elde ederse üçte biri
müfrezeye ait olup geri kalan kısım da müfreze fertleri ile geride bekleyen
ordu mensupları arasında ortak olarak paylaşılırdı. İlk elde edilen
ganimetlerden dörtte biri müfreze fertlerine verilirken ikinci ganimetlerin
müfreze birliklerine daha fazlasının verilmesinin hikmeti; düşman üzerine
ikinci defa saldırıya geçmenin ve onları ansızın yakalamanın birinciye
nisbetle daha zor oluşudur."
Fıkıh âlimlerinin bu
meseleyle ilgili görüşlerini bir önceki hadis-i şerifin şerhinde açıklamış
olduğumuzdan burada tekrara lüzum görmüyoruz.