بَاب
فِي
السَّلَبِ
لَا
يُخَمَّسُ
138. Selebden Hazine
İçin Beşte Bir Hisse Ayrılmaz
حَدَّثَنَا
سَعِيدُ بْنُ
مَنْصُورٍ
حَدَّثَنَا
إِسْمَعِيلُ
بْنُ
عَيَّاشٍ
عَنْ صَفْوَانَ
بْنِ عَمْرٍو
عَنْ عَبْدِ
الرَّحْمَنِ
بْنِ جُبَيْرِ
بْنِ
نُفَيْرٍ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ عَوْفِ بْنِ
مَالِكٍ
الْأَشْجَعِيِّ
وَخَالِدِ بْنِ
الْوَلِيدِ
أَنَّ
رَسُولَ
اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَضَى بِالسَّلَبِ
لِلْقَاتِلِ
وَلَمْ
يُخَمِّسْ السَّلَبَ
Avf b. Malik el-Eşcaî
ile Halid b. Velid'den rivayet edildiğine göre, Rasûlullah (s.a.v.) (maktulün)
eşya (sı) nın (tümüyle onu) öldürene ait olduğuna ve bu eşyanın (beşte birinin
hazineye konması için) beştebirinin ayrılmayacağına hükmetmiştir.
İzah:
Ahmed b. Hanbel, IV,
90; VI, 26.
Bilindiği gibi seleb;
bir kimsenin üzerindeki elbisesi, silahı, parası ve bindiği hayvan ile bunun
üzerindeki eşyasıdır.[Hukuk-u İslamiyye Kamusu, Bilmen Ömer Nasuhi, III, 350.]
Mevzumuzla ilgili bu
hadis-i şerif, savaş esnasında bir kafiri öldüren mücahidin bu kafirin
selebinin tümüne malik olacağını ve diğer ganimetlerden Allah'a peygambere
yakın akrabalara, öksüzlere, muhtaçlara ve yolculara verilmek üzere ayrılan
beştebir hissenin[bk. Enfâl 41] selebden ayrılması gerekmediğini selebin olduğu
gibi onun sahibini Öldüren mücahide verilmesi icabettiğini ifade etmekte ve
dolayısıyla "Seleb bölünmeden olduğu gibi mücahide verilir" diyen
Hanefi âlimlerinin görüşünü teyid etmektedir. Çünkü Hanefi ulemasının görüşüne
göre; bir kumandanın "Her mücahid harp sahasında Öldüreceği düşmanın
selebine nail olsun" diye, askerleri harbe teşvik etmesi caizdir. Böyle
bir emre uyarak düşman askerini öldüren bir mücahid, onun sele-binden sayılan
mallarının tümüne sahip olur. Buna diğer gaziler iştirak edemezler."
Ancak daha önce de açıkladığımız
gibi , Maliki ve Hanefi ulemasına göre; mücahidin bu selebi hakkedebilmesi için
kumandanın harp bitmeden önce herkesin ele geçirdiği selefin kendisine ait
olacağını ilan etmesi gerekir. İmam-ı Malik'e göre; Devlet reisi isterse bu
selebin tümünü mücahide verir, dilerse beşte birini beytü'l mal için alır. Kadı
İsmail de bu görüştedir. İshak'tan rivayet edilen görüşe göre; eğer seleb çok
ise devlet reisi beşte birini alabilir. Mekhûl ile es-Sevriye göre devlet reisi
mutlak surette beşte birini alır. Bu hususda İmam Şafiî'den iki görüş rivayet
edilmiştir. Seleb'in beşte birinin bölüneceğini söyleyenler, "Biliniz ki
ganimet olarak aldığınız şeylerin beştebiri Allah'a, peygambere, yakın
akrabalara, öksüzlere, muhtaçlara ve yolculara aHtir."[Enfâl 41] ayetinin
genel hükmüne dayanmışlardır.[bk. Şevkânî Neylii'l-Evtâr, VII, 299.] Bezlül
Mechûd yazarının açıklamasına göre İmam Ahmed'e ve İmam Şafii'nin meşhur olan
görüşüne göre de, selebden beytü'1-mal için beşte bir hisse bölünemez. İmam Malik'e
göre ise, mücahidin hak ettiği seleb, aslında ganimetten olmayıp humustan
verildiğinden ondan ayrıca bir humus ayırmak gerekmez.[Bezlü'l-Mechûd, XII,
313.]
Şurasını da belirtmek
isteriz ki; Avn'el-Ma'bûd yazarının ifadesine göre; bu hadis-i şerifin
senedinde İsmail b. Ayyaş bulunmaktadır. Bu ravi; hadis âlimleri tarafından
tenkid edilmiştir. Bu hadis senedi cihetiyle cerh edilmiştir.