بَاب
فِي صَوْمِ
أَشْهُرِ
الْحُرُمِ
55. Haram Aylarda Oruç
حَدَّثَنَا
مُوسَى بْنُ
إِسْمَعِيلَ
حَدَّثَنَا
حَمَّادٌ
عَنْ سَعِيدٍ
الْجُرَيْرِيِّ
عَنْ أَبِي
السَّلِيلِ
عَنْ
مُجِيبَةَ
الْبَاهِلِيَّةِ
عَنْ
أَبِيهَا
أَوْ عَمِّهَا
أَنَّهُ
أَتَى
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
ثُمَّ
انْطَلَقَ
فَأَتَاهُ
بَعْدَ
سَنَةٍ
وَقَدْ
تَغَيَّرَتْ
حَالُهُ
وَهَيْئَتُهُ
فَقَالَ يَا
رَسُولَ اللَّهِ
أَمَا
تَعْرِفُنِي
قَالَ وَمَنْ
أَنْتَ قَالَ
أَنَا
الْبَاهِلِيُّ
الَّذِي جِئْتُكَ
عَامَ الْأَوَّلِ
قَالَ فَمَا
غَيَّرَكَ
وَقَدْ كُنْتَ
حَسَنَ
الْهَيْئَةِ
قَالَ مَا
أَكَلْتُ طَعَامًا
إِلَّا
بِلَيْلٍ
مُنْذُ
فَارَقْتُكَ
فَقَالَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
لِمَ
عَذَّبْتَ نَفْسَكَ
ثُمَّ قَالَ
صُمْ شَهْرَ
الصَّبْرِ وَيَوْمًا
مِنْ كُلِّ
شَهْرٍ قَالَ
زِدْنِي
فَإِنَّ بِي
قُوَّةً
قَالَ صُمْ
يَوْمَيْنِ
قَالَ زِدْنِي
قَالَ صُمْ
ثَلَاثَةَ
أَيَّامٍ
قَالَ زِدْنِي
قَالَ صُمْ
مِنْ
الْحُرُمِ
وَاتْرُكْ صُمْ
مِنْ
الْحُرُمِ
وَاتْرُكْ
صُمْ مِنْ الْحُرُمِ
وَاتْرُكْ
وَقَالَ
بِأَصَابِعِهِ
الثَّلَاثَةِ
فَضَمَّهَا
ثُمَّ
أَرْسَلَهَا
Mucîbe el-Bâhiliyye'nin
babası-veya amcası-[ravi tereddüd etti] ndan rivayet ettiğine göre: O
(Bahiliyye'nin babası veya amcası) Rasûlullah (s.a.v.)'e geldi sonra
(memleketine) döndü, Adam bir sene sonra hal ve şekli değişmiş bir vaziyette
Peygamber (s.a.v.)'e yine gelip: Beni tamyormusun? Ya Rasûlallah? dedi.Nebi
(s.a.v.): "Sen kimsin?"
Ben sana geçen sene
gelen Bâhiliy'yim. "Seni ne değiştirdi? (Seni bu hale getiren ne?) Halbuki
sen güzel görünüşlü idin!" buyurdu.
Senden ayrılalı sadece
geceleri yedim (senden ayrıldıktan sonra devamlı oruç tuttum). Rasûlullah
(s.a.v.); "Kendine niçin azabettin?" buyurdu ve şöyle devam etti:
"Sabır (ramazan) ayı ve her aydan bir gün oruç tut!"Adam: Bana artır
çünkü bende (buna) kuvvet var. "(Ramazandan sonra her ay) iki gün
tut. "Bana artır. "(Ramazandan
sonra her ay) üç gün tut! "Bana artır.
Nebi (s.a.v.) üç parmağını yumup açarak işaret edip: "Haram
aylardan (bu kadar) tut ve terket, haram aylardan (bu kadar) tut ve terket,
haram aylardan (bu kadar) tut ve terk et," buyurdu.
İzah:
Nesaî, siyam; İbn Mâce,
siyam; Ahmed b. Hanbel, V, 28; VI, 383, 384.
Görüldüğü gibi hadisin
râvisi Mücîbe el-Bâhilîyye*nin hadisi babasından mı yoksa amcasından mı rivayet
ettiği konusunda şüpheye düşülmüştür.
Nesâî'nin rivayetinde
Mücîbe'nin amcasından rivayet ettiği belirtilmektedir, İbn Mâce'nin rivayeti
ise, aynen Ebû Dâvud'daki gibidir. Ahmed b. Hanberin rivâyetide, “BâhiIeli
ihtiyar bir kadın olan Mücîbe, babasından veya amcasından" şeklindedir.
Mücîbe el-Bâhiliyye'nin
babası Abdullah b. Haris el-Ensâri'dir. Künyesi Ebû Cehm, veya Ebu Mucîbe'dir.
îbn Hıbbân bu zatı, sahâbîler arasında saymış, Ebu Ömer, tanımadığını
söylemiştir. îsâbe'de "O Mucibe el-Bahiliyye'nin babasıdır"
denilmektedir.
Mucibe'nin amcasının
kim olduğu ise, tespit edilememiştir.
Hadisten anlaşıldığına
göre, Mücîbe el-Bâhiliyye'nin babası veya amcası bir sene Hz. Peygamber'e
gelmiş, onunla görüştükten sonra memleketine geri dönmüş. Ertesi yıl aynı zat
yine Peygamberimiz'e gelmiş fakat, Rasûlullah kendisini tanıyamamıştır. Buna
sebeb adamın bir önceki seneye nisbetle oldukça zayıflamış ve benzinin solmuş
olmasıdır. Hz. Peygamber bu kadar zayıflamasına sebebin ne olduğunu sorunca
adam: Rasûlul-lah'ın yanından ayrılalı devamlı oruç tuttuğunu söylemiş,
Efendimiz de bunu tasvib etmeyerek; "Nefsine niçin azâb ettin?"
buyurmuştur. Daha sonra da adama yol göstermek üzere ramazan aylarında ve buna
ilâveten her ayda bir gün oruç tutmasının yeterli olduğunu söylemiştir. Fakat
adam kendisinin daha çok oruç tutmaya muktedir olduğunu, onun için orucu
artırmasını isteyince ramazandan başka aylarda ikişer gün tutmasını söylemiştir.
Ama adam bununla da yetinmemiş daha fazla oruç tutmak istediğini söylemiştir.
Bu sefer Hz. Peygamber, üç parmağını açıp yummak suretiyle işaret ederek,
haram aylarda, "bu kadar tut, bu kadar tutma" buyurmuştur. Bu,
"Eğer daha fazla oruç tutmak istiyorsan, haram aylarda üç gün oruç tut,
üç gün tutma sonra tekrar üç gün tut ve üç gün terket. Bu hal üzere haram ayların
yarısını oruçla geçir" demektir.
Peygamber (s.â.)'m bu
son sözüne göre bir yıl içerisinde tutulacak olan nafile oruçların son haddi 81
gün olmuş olmaktadır. Haram, ayların her birinde 15 gün olma küzere tamamında
60 gün, geri kalan yedi aydan her birinde de üçer günden 21 gün daha eklenince
tamamı 81 gün etmiş olur.
Hz. Peygamber'in üç
parmağını yumup açarak; "Haram aylardan bu kadar tut, sonra terket"
şeklindeki sözünü, "Haram ayların ilk üçü olan Zülka'de, Zülhicce ve
Muharrem'in tamamında tut, sonra terk et" manasında anlayanlar da
olmuştur. Aynı sözü izah için başka ihtimaller üzerinde durulmuşsa da kayda
değer görülmemiştir.
Hadis-i şerifte, Hz.
Peygamber ramazan ayı için "sabır ayı" tabirini kullanmıştır. Çünkü
insan, ramazanda yemeyi içmeyi terketmek üzere nefsin isteklerini hapsetmekte,
bu istekler karşısında sabır göstermektedir.