بَاب
فِي وُجُوهِ
النِّكَاحِ
الَّتِي كَانَ
يَتَنَاكَحُ
بِهَا أَهْلُ
الْجَاهِلِيَّةِ
32-33. Cahiliyye
Döneminde Halkın Uyguladığı Nikah Şekilleri
حَدَّثَنَا
أَحْمَدُ
بْنُ صَالِحٍ
حَدَّثَنَا
عَنْبَسَةُ
بْنُ خَالِدٍ
حَدَّثَنِي يُونُسُ
بْنُ يَزِيدَ
قَالَ قَالَ
مُحَمَّدُ
بْنُ مُسْلِمِ
بْنِ شِهَابٍ
أَخْبَرَنِي
عُرْوَةُ بْنُ
الزُّبَيْرِ
أَنَّ
عَائِشَةَ
رَضِيَ اللَّهُ
عَنْهَا
زَوْجَ
النَّبِيِّ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
أَخْبَرَتْهُ
أَنَّ
النِّكَاحَ
كَانَ فِي
الْجَاهِلِيَّةِ
عَلَى
أَرْبَعَةِ
أَنْحَاءٍ
فَكَانَ مِنْهَا
نِكَاحُ النَّاسِ
الْيَوْمَ
يَخْطُبُ
الرَّجُلُ
إِلَى الرَّجُلِ
وَلِيَّتَهُ
فَيُصْدِقُهَا
ثُمَّ
يَنْكِحُهَا
وَنِكَاحٌ
آخَرُ كَانَ
الرَّجُلُ
يَقُولُ
لِامْرَأَتِهِ
إِذَا طَهُرَتْ
مِنْ
طَمْثِهَا
أَرْسِلِي
إِلَى فُلَانٍ
فَاسْتَبْضِعِي
مِنْهُ
وَيَعْتَزِلُهَا
زَوْجُهَا
وَلَا يَمَسُّهَا
أَبَدًا
حَتَّى
يَتَبَيَّنَ
حَمْلُهَا
مِنْ ذَلِكَ
الرَّجُلِ
الَّذِي تَسْتَبْضِعُ
مِنْهُ
فَإِذَا
تَبَيَّنَ حَمْلُهَا
أَصَابَهَا
زَوْجُهَا
إِنْ أَحَبَّ
وَإِنَّمَا
يَفْعَلُ
ذَلِكَ
رَغْبَةً فِي
نَجَابَةِ
الْوَلَدِ
فَكَانَ
هَذَا النِّكَاحُ
يُسَمَّى نِكَاحَ
الِاسْتِبْضَاعِ
وَنِكَاحٌ
آخَرُ يَجْتَمِعُ
الرَّهْطُ
دُونَ
الْعَشَرَةِ
فَيَدْخُلُونَ
عَلَى
الْمَرْأَةِ
كُلُّهُمْ
يُصِيبُهَا
فَإِذَا
حَمَلَتْ
وَوَضَعَتْ
وَمَرَّ
لَيَالٍ
بَعْدَ أَنْ
تَضَعَ حَمْلَهَا
أَرْسَلَتْ
إِلَيْهِمْ
فَلَمْ يَسْتَطِعْ
رَجُلٌ
مِنْهُمْ
أَنْ
يَمْتَنِعَ
حَتَّى
يَجْتَمِعُوا
عِنْدَهَا
فَتَقُولُ
لَهُمْ قَدْ
عَرَفْتُمْ
الَّذِي
كَانَ مِنْ
أَمْرِكُمْ
وَقَدْ وَلَدْتُ
وَهُوَ
ابْنُكَ يَا
فُلَانُ
فَتُسَمِّي
مَنْ
أَحَبَّتْ
مِنْهُمْ
بِاسْمِهِ فَيَلْحَقُ
بِهِ
وَلَدُهَا
وَنِكَاحٌ
رَابِعٌ
يَجْتَمِعُ النَّاسُ
الْكَثِيرُ
فَيَدْخُلُونَ
عَلَى الْمَرْأَةِ
لَا
تَمْتَنِعُ
مِمَّنْ جَاءَهَا
وَهُنَّ
الْبَغَايَا
كُنَّ
يَنْصِبْنَ
عَلَى
أَبْوَابِهِنَّ
رَايَاتٍ
يَكُنَّ
عَلَمًا
لِمَنْ
أَرَادَهُنَّ
دَخَلَ عَلَيْهِنَّ
فَإِذَا
حَمَلَتْ
فَوَضَعَتْ
حَمْلَهَا
جُمِعُوا
لَهَا
وَدَعَوْا
لَهُمْ
الْقَافَةَ
ثُمَّ أَلْحَقُوا
وَلَدَهَا
بِالَّذِي
يَرَوْنَ فَالْتَاطَهُ
وَدُعِيَ
ابْنَهُ لَا
يَمْتَنِعُ
مِنْ ذَلِكَ
فَلَمَّا
بَعَثَ
اللَّهُ مُحَمَّدًا
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
هَدَمَ
نِكَاحَ
أَهْلِ
الْجَاهِلِيَّةِ
كُلَّهُ
إِلَّا نِكَاحَ
أَهْلِ
الْإِسْلَامِ
الْيَوْمَ
Urve b. ez-Zübeyr'in
haber verdiğine .göre, Nebi (s.a.v.)'irı hanımı Aişe (r.anha) şunları
söylemiştir: "Cahiliyye döneminde dört çeşit nikâh vardı. Bunlardan
(birincisi) halkın bugünkü nikâhıdır. (Şöyle ki evlenmek isteyen) bir adam
(diğer) bir adam'a velîsi bulunduğu kızı (istemek üzere) dünürlük yapardı.
(Anlaştıkları takdirde kızın velîsi) mehri tayin eder, sonra (dünürlük yapan
kimse) o kızla nikâhlanırdı."
"Diğer
bir nikâh (şekli de şu idi). Adam karısına hayız'dan temizlendiği zaman
"falan kimseye bir haber gönder de ondan (seninle) cinsî münâsebette
bulunmasını iste" derdi. Sonra kocası o kadını bırakır ve kadının
kendisiyle cinsî münâsebette bulunduğu o erkekten (aldığı) gebelik (iyice)
belirinceye kadar asla onunla cinsi münâsebette bulunmazdı. Kadın'ın
gebeliğinin (o adam'dan olduğu iyice) belli olunca (artık) kocası isterse
onunla cinsî münasebette bulunurdu (ve evliliğini sürdürürdü) Bunu kişi sadece
çocuğun soylu olmasını istediği için yapardı ve bu (tür) nikâha
nikâhu'l-istibda' adı verilirdi.
Bir başka nikâh (şeklî
de şuydu); On kadar erkek bir araya toplanır ve hepsi de bir kadının yanına
girip onunla cinsî münasebette bulunurlardı. Kadın gebe kalıp çocuğunu
doğurunca bir süre geçtikten sonra onlara (haber) gönderir (ve hepsini yanına
çağırır)dı.
Onlardan hiçbirisi onun
davetine uymaktan kaçınamazdı. Hepsi de onun önünde toplanırdı. (Kadın) onlara
(hitaben; aramızda) "olan işimizi biliyorsunuz. Ben bir çocuk dünyaya
getirdim" (der) ve "bu çocuk senindir ey falanca!" diyerek
onlardan hoşuna giden birini ismiyle çağırır ve çocuğu ona ilhak ederdi.
Dördüncü bir nikâh
(şekli de şu idi) pek çok kimse toplanarak bir kadının yanına girerdi. (Kadın)
kendisine gelen kimselerin hiç birinden kaçınmazdı. Bu kadınlar fahişe
kadınlardı. Kendilerine gelmek isteyen kişilere bir alâmet olması için
kapılarının üzerlerine bayraklar dikerlerdi. (Kadın) hamile olup da çocuğunu
doğurunca daha önce kendisiyle cinsî münâsebette bulunan erkeklerin hepsi onun
yanında toplanırlardı. (Kadın da) onlar için çocuğun şekil ve şemâline bakarak
babasını tesbit edebilen mütehassıslar çağırırdı. Onlar da kadının çocuğunu
(çocuğun babası olduğuna) kanaat getirdikleri kimseye verirlerdi, (o kimse de
çocuğu) kendisine ilhak ederdi. (Artık o çocuk o kimsenin) oğlu diye
çağırılırdı. (Çocuk da) bundan çekinmezdi. Allah Muhammed (s.a.v.)'i gönderince
bugünkü Müslümanların nikâhı Câhiliyye dönemi halkının bütün nikâhlarını
kaldırdı.
İzah:
Buhârî, nikah
Davûdî'nin beyânına
göre Cahiliyye döneminde üç nikah çeşidi daha vardı;
1. Gizli dostlar,
metreslerle sürdürülen evlilik hayatıdır. Bu tür evlilikler halktan gizli
tutulurdu. Câhiliyye halk’ı gizlice yapılan zinalarda bir sakınca
görmediklerinden bu tür evlilik hayatını meşru sayarlardı. Allah tealâ
"...Gizli dost da
tutmamaları şartıyla.."[Nisa 25] mealindeki ayet-i kerîmesinde arapların
bu gizli ve iğrenç âdetlerine işaret buyurmuştur.
2. Bir kimse’nin bir
kadınla bir ay veya bir sene gibi muayyen bir süre devam etmek üzere
evlenmesidir. Biz bu mevzûyu 2072 numaralı hadis-i şerifin şerhinde ayrıntılı
bir şekilde açıklamıştık.
3. İki kişinin
karılarını değişmeleri neticesinde meydana gelen evlilik.[bk. Darekutnî, Sünen,
III, 218.]