DEVAM: 26-27. Lian
حَدَّثَنَا
عُثْمَانُ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ
حَدَّثَنَا
جَرِيرٌ عَنْ
الْأَعْمَشِ
عَنْ
إِبْرَاهِيمَ
عَنْ
عَلْقَمَةَ
عَنْ عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
مَسْعُودٍ
قَالَ إِنَّا
لَلَيْلَةُ جُمُعَةٍ
فِي
الْمَسْجِدِ
إِذْ دَخَلَ
رَجُلٌ مِنْ
الْأَنْصَارِ
فِي
الْمَسْجِدِ
فَقَالَ لَوْ
أَنَّ
رَجُلًا
وَجَدَ مَعَ
امْرَأَتِهِ
رَجُلًا
فَتَكَلَّمَ
بِهِ جَلَدْتُمُوهُ
أَوْ قَتَلَ
قَتَلْتُمُوهُ
فَإِنْ
سَكَتَ
سَكَتَ عَلَى
غَيْظٍ
وَاللَّهِ لَأَسْأَلَنَّ
عَنْهُ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَلَمَّا
كَانَ مِنْ
الْغَدِ أَتَى
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَسَأَلَهُ
فَقَالَ لَوْ أَنَّ
رَجُلًا
وَجَدَ مَعَ
امْرَأَتِهِ
رَجُلًا
فَتَكَلَّمَ
بِهِ
جَلَدْتُمُوهُ
أَوْ قَتَلَ
قَتَلْتُمُوهُ
أَوْ سَكَتَ
سَكَتَ عَلَى
غَيْظٍ فَقَالَ
اللَّهُمَّ
افْتَحْ
وَجَعَلَ
يَدْعُو
فَنَزَلَتْ
آيَةُ
اللِّعَانِ
وَالَّذِينَ
يَرْمُونَ
أَزْوَاجَهُمْ
وَلَمْ يَكُنْ
لَهُمْ
شُهَدَاءُ
إِلَّا
أَنْفُسُهُمْ
هَذِهِ
الْآيَةَ
فَابْتُلِيَ
بِهِ ذَلِكَ
الرَّجُلُ
مِنْ بَيْنِ
النَّاسِ
فَجَاءَ هُوَ
وَامْرَأَتُهُ
إِلَى
رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَتَلَاعَنَا
فَشَهِدَ الرَّجُلُ
أَرْبَعَ
شَهَادَاتٍ
بِاللَّهِ
إِنَّهُ
لَمِنْ
الصَّادِقِينَ
ثُمَّ لَعَنَ
الْخَامِسَةَ
عَلَيْهِ
إِنْ كَانَ
مِنْ
الْكَاذِبِينَ
قَالَ
فَذَهَبَتْ
لِتَلْتَعِنَ
فَقَالَ لَهَا
النَّبِيُّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
مَهْ
فَأَبَتْ
فَفَعَلَتْ
فَلَمَّا
أَدْبَرَا
قَالَ
لَعَلَّهَا
أَنْ تَجِيءَ
بِهِ
أَسْوَدَ
جَعْدًا
فَجَاءَتْ
بِهِ أَسْوَدَ
جَعْدًا
Abdullah b. Mes'ûd
(r.a.)'dan demiştir ki; Bir cuma gecesi mescidde idik. Ensârdan bir adam
mescide giriverdi ve; Eğer bir adam karısının yanında (zînâ halinde) bir erkek
bulur da bunu anlatırsa (iftira suçuyla) onu sopalar mısınız, yahut da o (adam,
karısıyla yakaladığı kimseyi) öldürürse, siz de (kısas olarak) onu öldürür
müsünüz, yoksa öfkeyle (ve kinle mi) susmalı? Vallahi bunu Rasûlullah
(s.a.v.)'e soracağım, dedi. Ertesi gün olunca Rasûlullah (s.a.v.)'e gelip bu
meseleyi sordu ve;
Eğer bir adam karısının
yanında (yabancı) bir adam bulsa da bunu (başkalarına) anlatsa onu (iftiracı
olarak) sopalar mısınız, yoksa o adam (karısının yanındaki kimseyi) öldürürse
siz de onu öldürür müsünüz, veya gazâb (ve kinine rağmen) susmalı mı? Bunun
üzerine Rasûlullah (s.a.v.); "Ey Allah'ım! (Bu hususta bize bir) açıklık
getir," diye duâ etmeye başladı.
Bunun üzerine (şu
mealdeki) liân âyeti indi: "Eşlerine (zîna suçu) atan ve kendilerinden
başka şâhidleri bulunmayan kimseler..."[Nur 6] Bu ayetin nüzûlundan (bir
müddet sonra) bu (olay) halk arasından bu kişinin başına geldi. Bunun üzerine o
(kimse) karısıyla birlikte Rasûlullah (s.a.v.)'e gelip (karşılıklı)
lânetleştiler. Önce erkek kendisinin gerçekten doğru söyleyenlerden olduğuna
(dâir) Allah'a dört defa şehâdette bulundu. Sonra beşincide: Eğer yalancılardansa
(Allah'ın lanetinin) kendi üzerine (olması için) lanet etti. Arkasından kadın
da (kocasına) liân yapmaya kalktı. Nebi (s.a.v.) de ona; "Vazgeç!"
buyurdu. Fakat kadın razı olmadı ve (liân) yaptı. Onlar (karı-koca) gittikten
sonra (Hz. Nebi); "Herhalde bu kadın kara, cılız bir çocuk doğurur,"
buyurdular. Kısa bir süre sonra kadın kara, cılız bir çocuk dünyaya getirdi.
İzah:
Müslim, liân; İbn Mâce,
talâk
Metinde geçen mealini
sunduğumuz liân âyeti; "NamusIu kadınlara
(zînâ suçu) atıp da sonra (bu suçlamalarını isbât için) dört şahid
getiremeyenlere seksen değnek vurun ve artık onların şahitliğini asla kabul
etmeyin. Onlar yoldan çıkmış kimselerdir."[Nur 4] mealindeki kazif (iftira) âyetinden-sonra
inmiştir. Namuslu kadınlara iftîra etmenin cezası bu âyetle tâyin edildikten
sonra, ashâbdan Uveymir ile Hilâl biribirlerine yakın tarihlerde karılarını
zînâ halinde yakalamışlar ve bunu dört şahidfe isbât edemedikleri takdirde
iftiracı durumuna düşecekleri için kimseye söyleyememişler, bu yüzden de büyük
sıkıntıya düşmüşlerdi. Nihayet kurtuluşu, durumlarım Rasûl-i Ekrem'e arz
etmekte bulmuşlardı. Hadiseyi Rasûl-i Ekrem'e arzettikten sonra, erkek ve
kadın hakkında liân âyetleri nazil oldu. Erkek hakkındaki liân âyetinin tamamı
şöyledir;
"Eşlerine (zînâ
suçu) atan ve kendilerinden başka şâhidleri bulunmayan kimselerfe gelince):
onlardan her birinin şahitliği dört defa Allah'a yemîn edip kendisinin mutlaka
doğru söyleyenlerden olduğuna şahitlik etmek (şeklinde)dir. Beşinci defada
eğer yalan söyleyenlerden ise, Allah'ın lanetinin kendi üzerine olmasını
diler."[Nur 8-9.] Kadın hakkında inen liân âyetinin tamamı da şöyledir;
"Kadının da dört defa Allah'a yemîn edip kocasının mutlaka yalan
söyleyenlerden olduğuna şahitlik etmesi, cezayı kendisinden kaldırır. Beşinci
defada; Eğer kocası doğrulardan ise, Allah'ın gazabının kendi üzerine olmasını
diler."[Nur 8-9.] Bu muameleye İslâm Hukukunda liân denir. Karısına zînâ
isnâd edip de dört şahidle isbât edemeyen bir kimse karısıyla birlikte usûlüne
uygun olarak karşılıklı liân yaptıktan sonra hâkim de karı-kocayı biribirinden
ayırır.
Mevzûmuzu teşkil eden
bu hadîs-i şerif bir önceki hadîs-i şerifin şerhinde açıkladığımız
"Kadının, hâmile iken mülâane yapması caizdir," diyen İmâm Mâlik ile
Ahmed'in görüşünü te'yîd etmektedir.
Allah teâlâ tarafından
lanet; lanet olunan kişiyi celâl ve gazâbıyla rahmetinden uzaklaştırması ve
kovmasıdir. Kul tarafından lanet ise, lanet ettiği kişinin Allah'ın gazabına
uğraması için dua etmesidir.
Liân kıssası hicretin
dokuzuncu yılı şaban ayında oldu. Liân âyetinin sebeb-i nüzulünde ulemânın
ihtilâfı vardır. Uveymir hakkında mı nâzıl olmuştur, yoksa Hilâl bin Umeyye
hakkında mı? Uveymir hakkında nazil olduğunu iddia edenler yukarıda 1245
numaralı Sehl b. Sa'd hadîsindeki Rasûl-i Ekrem Efendimizin Uveymir'e
"Allah senin ve eşin hakkında Kur'an indirdi!" demesini delîl
getirmişlerdir. Ulemânın cumhuru ise, liân âyetinin sebeb-i nüzulü Hilâl
kıssasıdır ve İslâm camiasında Hilâl ilk defa mülâane eden kişidir,
demişlerdir. Dâvudî bu iki görüşü cem' ederek; "bu iki hadîsde haber
verilen iki olayın birbirine yakın tarihlerde vuku* bulmuş olması ve âyetin de
ikisi hakkında nazil olmuş bulunması ihtimal dahilindedir, diyor. Nevevî de
âyetin ikisi hakkında nazil olduğunu fakat HilâFin hânının önce vuku' bulmuş
olması ihtimalini ilâve ediyor.