DEVAM: 26-27. Lian
حَدَّثَنَا
سُلَيْمَانُ
بْنُ دَاوُدَ
الْعَتَكِيُّ
حَدَّثَنَا
فُلَيْحٌ
عَنْ الزُّهْرِيِّ
عَنْ سَهْلِ
بْنِ سَعْدٍ
فِي هَذَا
الْحَدِيثِ
وَكَانَتْ
حَامِلًا
فَأَنْكَرَ
حَمْلَهَا
فَكَانَ
ابْنُهَا
يُدْعَى
إِلَيْهَا
ثُمَّ جَرَتْ
السُّنَّةُ
فِي
الْمِيرَاثِ
أَنْ
يَرِثَهَا
وَتَرِثَ
مِنْهُ مَا
فَرَضَ اللَّهُ
عَزَّ
وَجَلَّ
لَهَا
(IJveymir ile hanımı
arasında geçen) şu (önceki) hadîse (ilâve olarak) Sehl b. Sa'd'dan (şu sözler
de) rivayet edilmiştir; (Uveymir'in karısı) hâmile idi. (Uveymir de karısının)
karnındaki çocuğun kendisinden olduğunu kabul etmedi. Bunun üzerine (çocuk
doğunca) annesine (nisbet edilerek İbn Havle diye) çağrıldı. Sonra mirâsda
(liândan sonra doğan bir çocuğun) annesine vâris olması, annesinin de (liândan
sonra doğan) çocuğundan mîras olarak Aziz ve Celîl olan Allah'ın kendisine
tâyin ettiği payı alması sünnet olarak yürürlüğe girdi.
İzah:
Buhârî, tefsîr sûre
1. Bir kimsenin, hâmile
olan karısına liân yaparak, doğacak çocuğun kendisine âit olmadığım isbât
etmesi caizdir. İmâm Mâlik ile Şafiî ve Hicaz ulemâsından bir cemaat bu
görüştedirler. İmâm Ahmed'in de bu görüşte olduğuna dâir bir rivayet vardır.
Delilleri ise, bu hadîs-i şerifle benzeri hadîs-i şeriflerdir.
2. Hanefî ulemâsından
Süfyân es-Sevrî'ye göre bir kimsenin doğacak çocuğun kendisine âit olmadığını
isbât maksadıyla mülâanede bulunabilmesi için kadının çocuğunu dünyaya
getirmesi şarttır. O çocuk dünyaya gelmeden mülâane yapılamaz. Çünkü kadının karnındaki
şişlik çocuktan değil de başka bir şeyden meydana gelmiş olabilir. Bu bakımdan
çocuk dünyaya gelmeden yapılmış olan mülâane sadece kocayı iftiracı durumuna
düşmekten kurtarmaya yarar. Fakat çocuğun kendisine âit olmadığını isbât için
yeterli değildir. Bu görüş İmâm Ahmed ile İbn Mâcişûn'dan da rivayet
edilmiştir. Bu görüşte olan ulemâya göre mevzûmuzu teşkil eden Ebû Dâvud
hadîsinde anlatılan mülâane olayı kendisine liân yapılan kadından doğacak
çocuğun zînâ mahsûlü olduğunu isbât için değil, erkeğin iftiracı olmadığını
isbât için yapılmıştır.[bk. Aynî, Umdet-ül-kârî, XIX, 77.]
3. Bir kimse karısına
zînâ isnâd ettikten sonra iftiracı durumuna düşmekten kurtulabilmesi için
mülâanede bulunması gerekir. Eğer doğacak çocuğun da zînâ mahsûlü olduğunu
iddia ederse, mülâaneden sonra o çocuk babasına değil, annesine nisbet edilir
ve falanca kadının oğlu veya kızı diye anılır. Dolayısıyla bu çocuk, annesinin
kocasına mirasçı olamaz, sadece annesine mirasçı olabilir. Annesi de sadece bu
çocuğa mîrasçı olabilir. "Bu çocukla annesi arasında mîrâs hükümleri
cereyan ettiği gibi bu çocukla, annesi cihetinden olan ashâb-i ferâiz arasında
da mîras hükümleri cereyan eder. Bu mevzuda ulemâ ittifak etmişlerdir. Bunlar
anne tarafından olan erkek kardeşler, kız kardeşler ye anne annelerdir. Bu
çocuk öldüğü zaman eğer başka bir kardeşi veya çocuğu yoksa, annesi malının
üçte birini, varsa, altı da birini alır. Çünkü Kur'ân-ı Kerîm"de mîrasdan
anneye ayrılan pay budur. Anne bu payını aldıktan sonra kalan mal diğer pay sahiplerine
(ashâb-ı ferâiz) verilir. Daha sonra kalan mal da beytü'I-mâl'e (hâzineye)
intikâl eder. Şafiî ulemâsı bu görüştedir. îmâm Zührî ile İmâm Mâlik ve Ebû
Sevr de bu görüştedirler.
el-Hakem ile Hammad
annesinin bütün mirasçıları bu çocuğun malına vâris olur, derler. Sözü geçen
ulemânın dışında kalan diğer ulemâya göre annesinin asabeleri de bu çocuğun
malına vâris olurlar. Hz. Ali ile İbn Mes'ûd, Atâ ve îmâm Ahmed'in de bu
görüşte oldukları rivayet olunmuştur. İmâm Ahmed'e göre eğer çocuğun annesinden
başka bir mîrasçısı yoksa, malının hepsini asabe olarak annesi alır.[bk.
Nevevî, Şerhu Sahîh-i Müslim, X, 123.] Ebû Hanife'ye göre ise, eğer bu çocuğun
annesinden başka mirasçısı yoksa, annesi malın üçte birini farz (Kur'ân-ı
Kerîm'in tesbit ve tâyin ettiği pay) yoluyla gerisini de redd yoluyla alır.
Delili ise 2906 numaralı hadîs-i şeriftir.