SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

NİKAH BAHSİ

<< 2121 >>

بَاب فِي تَزْوِيجِ الصِّغَارِ

32-33. Buluğa Ermemiş Olan Kızları Velilerinin Evlendirmesi

 

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ وَأَبُو كَامِلٍ قَالَا حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ تَزَوَّجَنِي رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَأَنَا بِنْتُ سَبْعٍ قَالَ سُلَيْمَانُ أَوْ سِتٍّ وَدَخَلَ بِي وَأَنَا بِنْتُ تِسْعٍ

 

Âişe (r.anha)'dan; demiştir ki: "Rasûlullah (s.a.v.) benimle yedi yaşında iken evlendi."

 

Süleyman (b. Harb) (şöyle) rivayet etti; (Hz. Âişe dedi ki: Rasûlullah (s.a.v.) benimle yedi) yahut da altı (yaşında iken evlendi ve) ben dokuz yaşında iken benimle (zifafa) girdi."

 

 

İzah:

Buhârî, menakıbu'l-ensar 44; nikâh; Müslim, nikâh; İbn Mâce; nikâh; Nesâî, nikah; dârimi, nikah

 

Bu mevzudaki hadislerin bazısında Hz. Âişe'nin Rasûl-i Ekrem'le altı yaşında iken evlendiği ifâde edilirken, bazısında da yedi yaşında iken evlendiği ifâde edilmektedir. İmam Nevevi'ye göre rivayetler deki bu farklılık Hz. Âişe'nin evlendiği sırada altı yaşından birkaç ay geçmiş olmasından ileri gelmektedir. Çünkü râviler Hz. Âişe'nin o günkü yaşını ayı ve günü ile rivayet etmemişlerdir. Bazıları altı yaşından sonraki aylan ve günleri hesaba katmadan "altı yaşında idi" şeklinde ri­vayet ederken, bazıları da bu kesirleri tamamlayarak "Yedi yaşında idi," şeklinde rivayet etmişlerdir.

 

Bazı rivayetlerde de bu nikâhın hicretin birinci yılı şevvalinde kıyıldığı ifâde edilirken, bazısında hicretin ikinci yılı şevvalinde kıyıldığından bahsediliyorsa da bu rivayetlerden birincisi mevzunıuzu teşkil eden hadisi şeri­fe daha uygun düşmektedir.

 

İbn Abdilberr'in beyânına göre Rasûlullah (s.a.v.) rüyasında Hz. Âişe'-yi ipekten bir taht üzerinde görmüştü. Bu rüyadan kısa bir süre sonra Hz. Hatice vefat edince Rasûl-i Ekrem kendi kendine "Eğer bu gördüğüm rüya Allah’tan ise, bunu gerçekleştirecektir" dedi. Ve onunla evlendi, ez-Zubeyr'in beyânına göre bu evlenme Hz. Hatice'nin vefatından üç sene sonra gerçekleşti. Hz. Hatice ise, Hz. Peygamber'in Medine'ye hicretin­den üç sene önce vefat etti. Bu mevzuda en sağlam rivayet budur.[İbn Abdilberr, eMstîâb, II, 244.] Hz. Âişe Hz. Peygamber ile evlenmesini şöyle anlatır. "Hatice (r.anha) vefat edince, Osman b. Mâz'un (r.a.)'un hanımı Havle bint Hakim Hz. Peygamber'e gelerek:

 

"Ey Allah'ın Rasûlü, evlenmeyecek misin? diye sordu. Efendimiz de,

 

"Kiminle?" diye karşılık verdi. Hz. Havle'de;

 

İster kız ile ister dul ile (evlenebilirsin) dedi. Ve aralarındaki konuş­ma şöyle devam etti.

 

Hz. Peygamber;

 

"Kız kimdir?"

 

Havle; -Allah'ın yarattıklarından en sevdiğin kimsenin kızı. Yani Ebi Bekr'in kızı Âişe. Hz. Peygamber,

 

"Pekâla dul kadın kimdir?" Havle;

 

Sana iman edip yolundan giden Şevde bint-i Zem'a'dır. Hz. Peygamber;

 

"Öyle ise git benim adıma (durumu) anlat." dedi.

 

Bu konuşma üzerine Hz. Havle Ebu Bekir'in evine girdi orada Hz. Âişe'nin Annesi Ümmü Rûmân'la karşılaştı. Ve "Ey Ümmü Rûmân Al­lah'ın size ne büyük bir hayr ve bereket ihsan ettiğini biliyor musun? Ra­sûlullah (s.a.v.) kendisi için Âişe'ye dünürlük etmek üzere beni (size) gön­derdi." dedi. Ümmü Rûman da "Ebu Bekir'in gelmesini istiyorum. Zaten gelmek üzeredir" dedi. Biraz sonra Ebû Bekir geldi. Havle aynı sözleri ona da söyleyince, Ebû Bekir "Kızımı ona vermem nasıl mümkün olur? Çünkü kızım onun kardeşinin kızıdır." dedi. Bunun üzerine Havle (r.an-ha) Rasûlullah (s.a.v.)'e dönüp durumu anlattı. Resûl-i Ekrem'de; "Ebu Bekir'e varıp benim adıma de ki: Sen benim dinde kardeşimsin, ben de senin dinde kardeşinim. Binaenaleyh senin kızının benimle evlenmesi (ca­iz) olur." Bunun üzerine Hz. Havle Ebu Bekir'e gelip durumu anlattı. Hz. Ebu Bekir de ona "Bana Resûlullah'ı çağırıver dedi. Bir süre sonra Resûlullah (Hz. Ebu Bekir'in yanına) geldi. (Hz. Ebu Bekir de) onu (kı­zıyla) evlendirdi.[Heysemî, Mecmeu’z-zevâid, IX, 225; Ahmed b. Hanbel, VI, 210.]

 

İmam Yahya el-Âmir'in rivayetine göre Hz. Ebu Bekir Resûl-i Ekrem-için Hz. Âişe'ye on ikibuçuk okka mehir vermiştir. Urveden gelen bir rivayette Hz. Âişe, Hz. Peygamber ile evlenişini şöyle anlatıyor: "Ben 7 yaşında bir kız iken Rasûlullah (s.a.v.) beni nikahladı. (Üç sene sonra) biz Medineye hicret ettik. el-Haris b. el-Hazrec oğullarının konağına in­dik. Sonra ben sıtmaya tutuldum. Bu nedenle saçlarım döküldü. (Bu has­talığı atlattıktan sonra) saçlarım gürleşti. Öyle ki uzayıp omuzlarıma dö­küldü. (Bir gün) Ben kız arkadaşlarımla beraber salıncakta oynarken an­nem Ümmü Rûmân yanıma gelip beni çağırdı. Bunun üzerine ben anne­min yanına geldim. Annemin ne demek istediğim bilmiyordum. Annem eli­mi tuttu. Nihayet evimizin kapısı önünde beni durdurdu. Ben yorgunluk­tan sık sık soluyordum. Soluğum yatışıncaya kadar orada durdurdu. Son­ra annem biraz su alarak onunla yüzümü ve başımı sıvazlayıp beni içeri götürdü. Evin bir odasında bulunan ensârdan bir kadın gurubu ile aniden karşılaştım. Bunlar (bana); "hayır ve bereket üzerine (olsun) nasibin en hayırlısına (kavuştun)" dediler. Annem beni bunlara teslim etti. Bunlar da benim kılık kıyafetimi düzeltip süslediler, (o ana kadar) beni hiç bir şey sıkmadı. Ancak Rasûlullah (s.a.v.)'i kuşluk zamanı birdenbire karşımda görüverince irkildim. Biraz sonra kadınlar beni ona teslim ettiler. O gün ben dokuz yaşında bir kız idim."[Buhari, nikâh; Ibn Mâce, nikâh]

 

Bu olayın devamını Esma bint Yezid b. es-Seken, şöyle anlatıyor; "Ben O sırada Hz. Âişe'nin yanında bulunuyordum. Onu Rasûl-i Ekrem'­in yanına götürmek üzere hazırladım ve onun yanına ben götürdüm. Ya­nımda başka kadınlar da vardı. Rasûl-i Ekrem'in yanına vardığımız za­man, onun yanında bir bardak sütten başka misafire ikram edebileceği bir şey yoktu. O sütü önce kendisi içti. Sonra kalanı Âişe'ye verdi. Fakat Âişe sütü içmekten utandı. Ben kendisine, "Rasûlullah'ı reddetme, sütü ondan al" dedim. Bunun üzerine sütü utanarak alıp içti. Sonra Rasûlullah (s.a.v.) O'na "Arkadaşlarına da ver" buyurdu. Oradan kadınlar; "canımız istemiyor." diye cevap verdiler. Resul-i Ekrem de: "Açlıkla yalanı bir araya getirmeyiniz" buyurdu. Bunun üzerine ben de; "Ey Allah'ın Rasûl-ü canı­mızın istediği bir şey için canımız istemiyor, dediğimizde bu yalan sayılır mı?" dedim. "Evet, yalan, yalan olarak yazılır, yalancı da yalancı olarak yazılır." buyurdu. Ahmed b. Hanbel, IV, 458.

 

Âişe r.a.der ki: "bana başka kadınlara verilmeyen dokuz nimet ve­rildi. Bunu övünmek için söylemiyorum.

 

1. Melek benim kılığıma girerek yere indi.

 

2.Yedi yaşımda iken Rasûhıllah (s.a.v.) benimle evlendi. Ve dokuz ya­şında iken ona teslim edildim.

 

3. Benimle kız iken evlendi.

 

4. İkimiz bir yorgan altında iken vahy gelirdi.

 

5. Hz. Peygamber'in insanlar içerisinde en sevdiği bendim.

 

6. En sevdiği kimsenin kızıyım.

 

7. Ümmet benim hakkımda helake sürüklenmek üzere iken benim için âyet-i kerime nazil oldu. Ve ben Cebrâili gördüm benden başka hiçbir kadın cebrâili görmedi.

 

8. Rasûl-i Ekrem ruhunu benim evimde teslim etti.

 

9. Kabri benim evimdedir.. Melekler orayı kuşatmıştır.

 

Hz. Âişe büyük bir fıkıh âlimi idi. İbn Hacer'in el-Fethu'1-Bâri'de beyân ettiği gibi ahkâm-ı şer'iyyenin dörtde üçü Hz. Âişe'den rivayet olun­muştur. Hz. Âişe'nin ilmî yönünü Urve, şöyle ifâde ediyor, "ben Kur'ân-ı Kerîmi, farzları, haram ve helâli, fıkıh ve şiiri tıbbı, arab sözlerini ve arab-ın nesebini Hz. Âişe'den daha iyi bilen birini tanımıyorum."[Zürkânı, Şerh-u Mevâbil ledünniyye, III, 234.] Bu mevzu­da Ata b. Ebî Rebahda şunları söylüyor.

 

"Hz. Âişe insanların en fâkihi, en alimi, görüşü en güzel olanı idi." Hz. Âişe aynı zamanda büyük bir hatib idi. Onun bu yönünü Hz. Muâvi-ye şöyle anlatıyor. "Hz. Âişe'den daha beliğ daha fasih konuşan bir hatib ve ondan daha zeki bir kimse görmedim." Son derece cömertti. Hayır ve hasenat severdi. Ümmü Dürre'nin naklettiğine göre "Oruçlu olduğu bir günde kendisine iftarlık almak üzere dahi bir harçlık bırakmadan yüz bin dinarı sadaka olarak dağıtmıştı.

 

Fukâhânın ekseriyeti evliliğin muteber olabilmesi için bulûğun (ergen­liğin) şart olmadığını, veli veya bunun vekili tarafından evlendirilen küçü­ğün nikahının muteber (sahih) olduğunu kabul etmişlerdir.

 

Bu görüşü benimseyenlerin delillerini şöylece özetleyebiliriz:

 

a) "Kadınlarınız içinden hayızdan kesilenler ile hayız görmeyenlerin iddetleri -şüpheye düşerseniz- üç aydır."[Talâk 4]

 

b) Evlilik velilerin, üzerinde önemle durmaları gereken bir. tasarruf­tur. Evleneceklerin kendilerine en uygun ve denk (küfüv) bir namzet bul­maları da her zaman mümkün değildir. Böyle birisi bulununca buluğun beklenmesi, fırsatın elden kaçmasına sebeb olabilir ki, bunun telâfisi, kü­çüğün evlendirilebilmesi selâhiyetine bağlıdır.

 

Baba ve dedenin bu evlendirmede velayetleri, mezkur ekseriyetin itti­fakıyla kabul edilmiştir. Diğer akrabanın bu nevi velâyet-i (velâyet-i icbar) tartışmalıdır.

 

İbn Şübrüme (V. 144/761) Osman el-Bettî (V. 143/760) ve Ebu Bekr EI-Asam bu görüşü benimsememişlerdir. Onlara göre küçüğün evlendiril­mesi ve evlenmesi muteber değildir. Çünkü:

 

a) "Yetimleri nikâh (buluğ) çağma gelinceye kadar deneyin onların reşid olduklarını anlarsanız artık mallarını kendilerine verin."[Nisâ 5] âyetinde küçüklüğün sona ermesi nikah çağına gelmekle sınırlanmıştır. Eğer küçük­lerin evlendirilmeleri muteber olsaydı bu sınırlama mânâsız kalırdı.

 

b) Evlenmenin gayesi birlikte yaşamak, mutlu olmak, aile hayatı kur­mak ve çoğalmaktır.Küçüklerin evlendirilmelerinde bunların hiçbiri ger­çekleşmeyeceği gibi, büyüdükleri zaman bazı vahim neticelerin ortaya çık­ması da kuvvetle muhtemeldir.

 

Karşı tez sahihlerinin zikrettiği âyette geçen "Hayız görmeyenler..." ifadesini küçüklere tahsis isabetli değildir. Büyüdüğü halde hayız görme­yenler de vardır.[Karaman H., İslâm Hukuku, s. 242-243.]

 

İmam Nevevi ise, bu mevzuda şöyle diyor:

 

Bu hadis ergenlik çağına varmış olan bakire kızın izni olmaksızın ba­ba tarafından nikâhının kıyılmasının câizliğine açıkça delildir. Çünkü kü­çük yaştaki kızdan izin almak anlamsızdır. Bizce baba yokken babanın babası da aynı yetkiye sahibtir.

 

Müslümanlar babanın küçük yaştaki kızının nikâhını yapabileceği hu­susunda icma' etmişlerdir. Bu kız erginlik çağına varınca Irak alimlerine göre muhayyerdir, dilerse nikâhını feshedebilir.

 

Mâlik, Şafiî ve diğer Hicaz fıkıhçılarına göre kız erginlik çağına va­rınca da nikahı feshedemez.

 

Baba ve onun babasından başka hiç bir veli küçük yaştaki kızın nikâ­hını  kıyamaz. Şafiî, Sevrî, Mâlik, Ahmed, İbn Ebi Leylâ Ebû Sevr ve Cumhur'un kavli budur. Bunlara göre böyle bir nikâh sahih değildir.

 

Ebû Hanife, Evzâî ve başka bazı selef âlimlerine göre tüm veliler bu yetkiye sahiptir. Yapılan nikah sahihtir. Ve kız bâliğa olunca nikâhını feshedebilir. Yalnız Ebu Yusuf'a göre kızın fesih yetkisi yoktur.

 

Âlimlerin cumhuru veli durumunda olmayan yabancı vasinin böyle bir yetkiye sahip olmadığı hususunda ittifak etmişlerdir. Yalnız Şüreyh, Urye ve Hammâd onun da yetkili olduğunu söylemişlerdir. Hattâbî de bu kavli Mâlik'ten rivayet etmiştir.

 

Şafiî ve arkadaşları, bir kız ergenlik çağına varmadıkça babasının ve­ya dedesinin onu evlendirmekten kaçınması mustahabtır. Bu yaşa varıp onun iznini almak daha iyidir. Tâki kız, hoşlanmadığı halde kocanın esiri durumuna düşmesin, demişlerdir. Bunların bu sözü bu hadise muhalif de­ğildir. Çünkü bunların maksadı kız için apaçık bir yarar olmayınca ergen­lik çağından önce evlendirmemektir. Ama geciktirme ile bu açık yararın kaçırılmasından korkulursa, nikâh yapılmalıdır. Âişe (r.anha)'nın nikâhı mes'elesi de böyle olmuştur. Bu endişe hâlinde evlendirmek müstehabdır.

 

Küçük yaşta iken nikâhı kıyılan ve düğün vakti gelen bir kızın velisi ile kocası düğün ve zifaf yapılması halinde kıza hiç bir zarar gelmeyeceği hususunda ittifak ederlerse, düğün ve zifaf cihetine gidilir. Düğün ve zifaf yapıldığı takdirde kıza bir zarar gelip gelmeyeceği mevzuunda kızın babası ile kocası arasında bir İhtilaf ortaya çıkarsa, takib edilecek yol hakkında ulema farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Şöyle ki: Ebu Hanife, Şafiî ve Mâlik'e göre, zifaf için ölçü kızın cinsel ilişkiye gücünün yetmesidir. Bu gücün yaşı hususunda bütün kızlar aynı durumda olmazlar. Bunu belirli bir yaşa bağlamak mümkün, değildir. En sahih görüş budur. Âişe (r.an-ha)'nın hadisinde bir yaş tahdidi yoktur. Dokuz yaşına henüz varmamış olmakla beraber çabuk gelişmesi nedeni ile cinsel temasa gücü yeten bir kız için bu hadiste bir engel olmadığı gibi yaşı dokuzu geçip de gücü yet­mediği halde zifafın yapılmasına dâir bir izin ve müsâade hükmü de yoktur.

 

Dâvud "Âişe (r.anha) dokuz yaşına vardığında iyice gelişmiş bir du­rumda idi" demiştir.

 

Bilindiği gibi sıcak iklimlerde kızlar erken gelişir, bolluk içinde yeti­şen kızlardan, bilhassa iyi gıda alan kızlardan dokuz yaşında âdet gören kızlar da olabilir.