بَاب
فِي مَالِ
الْكَعْبَةِ
93-94. Ka'be'nin Malı
حَدَّثَنَا
أَحْمَدُ
بْنُ
حَنْبَلٍ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الرَّحْمَنِ
بْنُ
مُحَمَّدٍ الْمُحَارِبِيُّ
عَنْ
الشَّيْبَانِيِّ
عَنْ وَاصِلٍ
الْأَحْدَبِ
عَنْ شَقِيقٍ
عَنْ
شَيْبَةَ
يَعْنِي
ابْنَ
عُثْمَانَ
قَالَ قَعَدَ
عُمَرُ بْنُ
الْخَطَّابِ
رَضِيَ
اللَّهُ
عَنْهُ فِي
مَقْعَدِكَ
الَّذِي
أَنْتَ فِيهِ
فَقَالَ لَا
أَخْرُجُ
حَتَّى
أَقْسِمَ
مَالَ الْكَعْبَةِ
قَالَ قُلْتُ
مَا أَنْتَ
بِفَاعِلٍ
قَالَ بَلَى
لَأَفْعَلَنَّ
قَالَ قُلْتُ مَا
أَنْتَ بِفَاعِلٍ
قَالَ لِمَ
قُلْتُ
لِأَنَّ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَدْ رَأَى
مَكَانَهُ
وَأَبُو
بَكْرٍ رَضِيَ
اللَّهُ
عَنْهُ
وَهُمَا
أَحْوَجُ مِنْكَ
إِلَى
الْمَالِ
فَلَمْ
يُخْرِجَاهُ
فَقَامَ
فَخَرَجَ
Şeybe b. Osman
(kendisiyle Kabe'de oturmakta olan Şakîk'e hitaben) demiş ki: Ömer b. el-Hattâb
(şu) senin oturmakta olduğun yerde otur(uyor)du. Ben Ka'be'nin mal(lar)ını
(fakirlere) bölüştürünceye kadar (buradan) çıkmayacağım, dedi. Ben de; Sen
(bunu) yapamazsın, dedim. Evet (bunu) yapacağım, dedi. Ben de; Sen (bunu)
yapamazsın, dedim. Niçin? dedi.
Çünkü Resûlullah
(sallallahu aleyhi ve sellem) Ka'be içinde (bu malların) olduğunu gördü, Ebû
Bekir de (gördü) ve onlar (bu) mal'a, senden daha muhtaç idi(ler yine de) onu
(yerinden) oynatmadılar, dedim. Bunun üzerine kalktı (Ka'be'den dışarı) çıktı
(gitti).
İzah:
Taberânî ile İbn Mâce'nin rivayetlerinde Şakîk Kabe'ye
gidişinin sebebini şöyle açıklıyor: "Adamın birisi hediyye olmak üzere
benimle Kabe'ye biraz para göndermişti. Kabe'ye girdiğim zaman Şeybe bir
iskemle üzerinde oturuyordu. Parayı kendisine uzatınca:
Bunlar senin mi? dedi.
Ben de:
Hayır benim olsaydı,
sana getirmezdim, dedim. Bunun üzerine bana;
Sen bunu bana söyledin
(ama dinle diye söze başladı ve şunları söyledi)....
İbn Mâce'nin bir
rivayetinde de daha sonra Şeybe iie Şakîk arasında geçen konuşma, mevzumuzu
teşkil eden hadisteki gibi anlatılıyor.
Hz. Ömer hakka son
derece bağlı bir insan olduğu için duyduğu sözler karşısında duygulanmış ve
Kabe'nin mallarını dağıtmaktan vazgeçerek Kabe'den çıkıp gitmiştir.
Resûl-i Ekrem'in
Kabe'nin mallarını dağıtmayışı, Kureyşlilerin gönlünü kazanmak- düşüncesinden
neş'et etmiş olabilir. Câhilliyet döneminden yeni kurtulmuş olan Kureyşlilerin
hoş karşılamayacaklarını düşünerek Kabe'yi yıkıp Hz. İbrahim zamanındaki
temelleri üzerine oturtmak fikrinden vazgeçtiği gibi aynı düşüncelerle Kabe'nin
mâllarını dağıtmaktan vazgeçmiş olabilir. Çünkü Müslim'in rivayet ettiği,
"Eğer kavmin câhiliyyet devrinden yahut küfürden yeni kurtulmuş olmasaydı
Kabe'nin birikmiş mal(lar)ım Allah yolunda sarf eder de kapısını yerden yapar,
Hicr'den de bazı yerleri ona katardım" anlamındaki hadis de bu ihtimali
kuvvetlendirmektedir. Bu kuvvetli delil karşısında Resûl-i Ekrem'in bu malları
vakf niteliğinde olduğu için dağıtmadığı görüşünün bir değeri yoktur.