DEVAM: 12. Ekin'in
Zekâtı
حَدَّثَنَا
الرَّبِيعُ
بْنُ
سُلَيْمَانَ حَدَّثَنَا
ابْنُ وَهْبٍ
عَنْ
سُلَيْمَانَ
يَعْنِي
ابْنَ
بِلَالٍ عَنْ
شَرِيكِ بْنِ عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
أَبِي نَمِرٍ
عَنْ عَطَاءِ
بْنِ يَسَارٍ
عَنْ مُعَاذِ
بْنِ جَبَلٍ
أَنَّ رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
بَعَثَهُ
إِلَى
الْيَمَنِ
فَقَالَ خُذْ
الْحَبَّ
مِنْ
الْحَبِّ
وَالشَّاةَ مِنْ
الْغَنَمِ
وَالْبَعِيرَ
مِنْ الْإِبِلِ
وَالْبَقَرَةَ
مِنْ
الْبَقَرِ
قَالَ
أَبُو دَاوُد
شَبَرْتُ
قِثَّاءَةً
بِمِصْرَ
ثَلَاثَةَ عَشَرَ
شِبْرًا
وَرَأَيْتُ
أُتْرُجَّةً
عَلَى
بَعِيرٍ
بِقِطْعَتَيْنِ
قُطِّعَتْ وَصُيِّرَتْ
عَلَى مِثْلِ
عِدْلَيْنِ
Muâz b. Cebel (r.a.)'den
rivayet edildiğine göre, Resûlullah
(s.a.v.) onu Yemen'e gönderdiği zaman ona şöyle demiştir. "(Zekât olarak)
hububattan hububat, davardan koyun veya keçi, develerden deve ve sığırlardan
sığır al."
Ebû Dâvûd dedi ki:
Mısır'da bir acûr'u karışladım, on üç karış geldi. Bir de devenin üzerinde
ikiye bölünmüş ve iki denk olarak yüklenmiş bir ağaç kavunu gördüm.
İzah:
İbn Mâce, zekât; Hâkim,
el-Müstedrek, I, 388; Dârekutnî, es-Sünen, II, 100.
Bu hadis bir malın
zekâtının kendi cinsinden verilmesinin gerektiği görüşünde olan Şâfiîler ile
Hanbelîlerin delillerindendir. Diğer delilleri 1567 no'lu hadistir. O hadiste
zekât olarak verilmesi gereken yaştaki deve bulunmadığı takdirde bir yaş büyük
veya küçüğü verilip aradaki yaş farkının iki koyun veya yirmi dirhem gümüşle
telâfi edilmesi emredilmiştir. Şayet bedelinin ödenmesi kâfi gelseydi, Hz.
Peygamber (s.a.v.) böyle bir takdir yapmazdı.
Ebû Hanîfe'ye göre
malın zekâtının kendi cinsinden ödenmesi şart değildir. Binaenaleyh kıymetini
vermek caizdir. Delili Sahih-i Buharı* d e geçen Tavûs'un Muâz (r.a.) ile
ilgili naklettiği hadistir. Muâz (r.a.) Yemen halkından arpa ve darı yerine
zekât olarak elbise istemiş ve bunun mal sahipleri için daha kolay, Medine'deki
müstehak sahâbiler için de daha faydalı olduğunu söylemiştir. Ayrıca 1567 no'lu
hadisin Şâfülerle Hanbelîlerin lehine değil de Hanefîlerin lehine delil olduğu
söylenmiştir. Şöyle ki: Yaş farkının iki koyun veya yirmi dirhem gümüşle telâfi
edilmesinin emredilmesi, kıymetinin verilebileceğine delâlet etmektedir. Zira o
gün için yirmi dirhem iki koyunun değeri olarak tesbit edilmiştir ki, zaman
değiştikçe bu değer değişebilir.
Hanefîler açıklamaya
çalıştığımız bu 1599 no'lu hadisi ise, mal sahiplerine kolay olanın
gösterilmesine hamletmişlerdir. Dolayısıyla bu hadis kıymetin verilmesinin caiz
olmasına engel değildir.
Mâlîkilerden bu konuda
zikredilen görüşlerin ikisi de nakledilmiştir.
Ebû Dâvüd, son
cümlesinde zekâtı verilen malın bereket ve bolluğunu anlatmak istemiştir.
Bu hadisten her malın
zekâtı kendi cinsinden verilmesinin uygun olacağı hükmü çıkarılabilir.