DEVAM: 20. Kur'an
Okumada Tertil Müstehabtır
حَدَّثَنَا
مُسْلِمُ
بْنُ
إِبْرَاهِيمَ
حَدَّثَنَا
جَرِيرٌ عَنْ
قَتَادَةَ
قَالَ سَأَلْتُ
أَنَسًا عَنْ
قِرَاءَةِ
النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَقَالَ
كَانَ يَمُدُّ
مَدًّا
Katâde'den (r.a.);
demiştir ki: Enes (r.a.)'e ResuluIIah (s.a.v.)'in okuyuşunu sordum: (Çekilmesi
gereken harfleri) iyice çekerdi dedi.
İzah:
Buhari,
efdaılu'l-kur'an, Tırmızî, mevakit, menakıb, Nesaî, iftitah; İbn Mâce ikâme;
Darımı, siyer
Bu rivayette Enes b.
Mâlik (r.a.) Hz. Peygamberdin Kur'an-ı Kerim okuyuşunu tarif etmektedir. Ancak
bu tarifte Resulullah (s.a.v.)'in sadece çekilmesi gerekli olan harfleri
çektiği ifâde edilmiş onun teğannisinden sesini dalgalandırmasından, tane tane okuyuşundan
bahsedilmemiştir.
"Med" lugatta
uzatmak, çekmek mânasındadır. Istılahta, Kur'an-ı Kerim okurken çekilecek
yerleri çekmektir. Med aslî ve fer'î olmak üzere ikiye ayrılır:
Aslî Med: Tabiî med
olarak bilinen med'dir.Kendisinden sonra med harfi denilen (vav-ya-elif)
harflerinden biri olan bir harfi çekmek demektir.(Nühîhâ) sözünde, her üç
harfin meddine örnek vardır.
Fer'î Med: Vav-ya-elif
harflerinden sonra hemze veya sükûnun bulunmasıdır.
Med harflerinden biri
ile hemzenin bir arada bulunmasından meydana gelen med'leri medd-i muttasıl ve
medd-i munfasıl olmak üzere ikiye ayrılır:
Medd-i Muttasıl: Med
harflerinden biri ile hemzenin aynı kelimede bulunmasıdır.gibi.
Medd-i Munfasıl: Med harfi
ile hemzenin ayrı ayrı kelimelerde yanya-na bulunmasıdır: gibi.
Med harfi ile sükunun
yanyana gelmesinden meydana gelen fer'î med de Medd-i Lâzım ve Medd-i arız
olmak üzere iki kısımdır:
Medd-i lâzım: Med harfi
ile aslında sakin olan bir harfin bir kelimede bulunmasıdır gibi.
Medd-i arız: Med harfi
ile sonradan sakin olan bir harfin yanyana bulunmasıdır gibi.
Bir de Medd-i liyn
vardır ki, liyn harflerinden biri ile sakin harfin yan yana bulunmasıdır. Lîn
harfleri kendisinden önceki harf üstün olan sakin vav ve ya harfleridir. gibi.
Bu medlerden kimisi caiz kimisi de vaciptir. Konu tecvîd kitaplarında
mufassalan mevcuttur.
Kur'an okurken bazı
harflerin çekilmesindeki hikmet âyet-i kerimelerin manalarının anlaşılıp
düşünülmesine imkân vermektir.
Buhârî'deki bir
rivayette Katâde şöyle der: "Enes (r.a.)'e Resûlullah (s.a.v.)'in nasıl
okuduğu soruldu? "Çekerek" deyip bismillâhi, errahmâni ve errahimi
uzatarak Bismiilâhirrahmânirrahim okudu."
el-Askalânî bu tarifi
izah ederken Hz. Enes Hâ harfinden evvelki (lamı), da nun
harfinden önceki (mîm)'i ve (ha) harfini çektiğini söyler
Buhârî'nin bu rivayeti
Hz. Peygamberin okuyuşunu nazari olarak tatbikle kalmayıp aynı zamanda fiilen
göstermektedir.
Hadisin, üzerinde
durduğumuz konu ile irtibatı; tertil'in, çekilmesi gereken yerlerde çekmeyi de
içine alması yönündendir.