SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

SALATU’T-TATAVVU BAHSİ

<< 1278 >>

DEVAM: 10. Güneş Batmadığı Müddetçe (İkindi Namazından Sonra) İki Rekat Namaz Kılmayı Caiz Görenler(İn Delilini Teşkil Eden Hadisler)

 

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ حَدَّثَنَا قُدَامَةُ بْنُ مُوسَى عَنْ أَيُّوبَ بْنِ حُصَيْنٍ عَنْ أَبِي عَلْقَمَةَ عَنْ يَسَارٍ مَوْلَى ابْنِ عُمَرَ قَالَ رَآنِي ابْنُ عُمَرَ وَأَنَا أُصَلِّي بَعْدَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَقَالَ يَا يَسَارُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَرَجَ عَلَيْنَا وَنَحْنُ نُصَلِّي هَذِهِ الصَّلَاةَ فَقَالَ لِيُبَلِّغْ شَاهِدُكُمْ غَائِبَكُمْ لَا تُصَلُّوا بَعْدَ الْفَجْرِ إِلَّا سَجْدَتَيْنِ

 

İbn Ömer’in azatlısı Yesar’dan; demiştir ki: İbn Ömer (bir gün) beni fecir doğduktan sonra namaz kılarken gördü de (şöyle) dedi: Ey Yesar (bir gün) biz bu namazı kılarken Resulullah (s.a.v.) üzerimize çıkageldi ve buyurdu ki: “(Burada) hazır olanlarınız hazır olmayanlarınıza (şunu) eriştirsinler: Fecr(in doğuşun)dan sonra yalnızca iki rekat (sünnet) vardır” buyurdu.

 

 

İzah:

Tirmizi, salat; İbn Mace, ikame; Ahmed b. Hanbel, II, 104; IV, 385.

 

Abdullah b. Ömer  (.a.) ‘in , azadlısı Yesar’ı kılmaktan men ettiği namaz, sabah namazının sünnetinin dışında kıldığı  herhangi bir nafile namazıdır.Çünkü pek çok hadis-i şerifin  de delaletiyle fecr doğduktan sonra sabah namazının sünnetinden başka herhangi bir nafile kılmanın caiz olmadığı sabit olmuştur.Nitekim Said b. Müseyyeb, el-Ala b. Ziyad, Humeyd b. Abdurrahman ve Hanefi uleması bu görüştedirler.Abdulklah b. Ömer’le İbn Amr’ın  da bu görüşte oldukları rivayet edildiği gibi Ahmed b. Hanbel’in  meşhur olan görüşünün de  böyle olduğu söylenmektedir.

 

îmam Şafiî ve Hasan el-Basrî'ye göre ise, bu hadiste ve benzerlerinde yasaklanan namaz sabah namazının farzı kılındıktan sonra kılman nafile na­mazdır. Sabah namazını kılmadan önce kılınan nafile namazlar bu yasağın şümulüne girmemektedir. Bu âlimler bu konuda bir numara önce geçen Amr b. Abese hadisini delil getirirler. Zahirî ulemasından İbn Hazm da, bu ko­nuda İmam Şâfiî'in görüşüne iştirak etmektedir. Halbuki bir numara önce geçen Amr b. Abese hadîsi delil olma niteliğinden uzaktır. Çünkü söz konu­su hadiste hazifler ve kısaltmalar vardır. Ahmed b. Hanbel'in Müsned'inde rivayet ettiği hadis bu hazifleri ortaya çıkarmakta ve Amr b. Abese hadisini tamamlamaktadır.[bk. Ahmed b. Hanbel, IV, 385.] Ahmed b. Hanbel'in bu hadisi gözönünde bulundu­rulursa sabah namazı vakti girdikten sonra, sabah namazının sünnetinden başka bir nafile kılınamayacağı ve Şafiî mezhebinin bu konudaki isabetsizli­ği anlaşılır.        

 

imam Mâlik'e göre ise, uykunun ağır basması ve benzeri sebeplerle kılınamayari gece namazını sabah namazı vakti girdikten sonra kılmak caizdir. Kendi Muvatta'ında nakl etmiş olduğu şu hadisleri de bu konuda delil gös­termektedir:

 

1. Abdullah b. Abbâs'ın gözleri bozulduktan sonra halkın sabah na­mazım kılıp kılmadığını öğrenmek üzere hizmetçisini görevlendirdiğini ve hal­kın sabah namazını kılmış olduğunu öğrenince, gece kılamadığı vitir namazına durduğunu ifâde eden Said b. Cübeyr hadisi.

 

2. Abdullah b. Abbâs, Ubâde b. Sâmit, Kasım b. Muhammed, Abdul­lah b. Âmir b. Rabi'a gibi âlimlerin sabah namazı girdikten sonra vitir na­mazı kıldıklarına dâir îmam Mâlik'e ulaşan haberler.

 

3. Abdullah b. Mes'üd'un sabah namazı için kaamet getirilirken "sabah namazı için kaamet getirilmiş olmasının önemi yok. Ben (yine de) vitr namazını kılarım" dediğine dâir Hişâm b. Urve hadisi.

 

4. Ubâde b. Sâmit'in kaamet getirmek isteyen müezzini durdurarak vitr namazı kıldığına dâir Yahya b. Saîd hadisi.

 

5. Abdurrahman b. Kâsım'ın; Abdullah b. Âmir b. Rabî'ayı:,"Ben ka­amet getirildiğini işitirken veya sabah namazının vakti girdikten sonra da vi­tir kılarım" derken işittiğine dâir hadis.

 

6. Abdurrahman b. el-Kasım'm babası Kasım'ı "Ben fecrden sonra da vitr kılarım" derken işittiğine dâir hadis-i şerif.[Hadislerin tahkiki için bk. ez-Zürkânl Şerhu'l-Muvatta I, 384-386.]

 

Bu hadisler Fecr girdikten sonra vitr namazının kılınabileceğine delâlet ederse de imam Mâlik (r.a.)'in iddia ettiği gibi fecr doğduktan sonra diğer gece namazlarının da kaza edilebileceğine delâlet etmez. Her ne kadar İmam Tirmizî başlığımızı teşkil eden Ebû Dâvud hadisiyle ilgili olarak; "ilim adanı­lan bu hususta ittifak ettiler. Fecrin doğuşundan sonra kişinin, sabah na­mazının iki rekatlık sünnetinden başka namaz kılmasını mekruh görüyorlar,"[Mubârekfûrî, Tuhfetü'l-Ahvezf, 475.] demişse de, Neylu'l-Evtâr sahibi Şevkânî'nin dediği gibi bu konuda ittifakın olmadığı, bilâkis ihtilâfın bulunduğu herkesin malumudur. Her ne kadar bu Ebû Dâvûd hadisi, İbn Hazm gibi bazı ilim adamları tara­fından ölçüsüz bir şekilde tenkîd edilmişse de bu hadisin bütün rivayet yol­ları biri birini takviye ettiğinden zayıflıktan çıkmış ve delil olma niteliğini kazanmıştır.