DEVAM: 131-132.
Namazında [Fatiha'yı] Okumayı Terk Eden Kimsenin Durumu
حَدَّثَنَا
إِبْرَاهِيمُ
بْنُ مُوسَى
الرَّازِيُّ
أَخْبَرَنَا
عِيسَى عَنْ
جَعْفَرِ
بْنِ
مَيْمُونٍ
الْبَصْرِيِّ
حَدَّثَنَا
أَبُو
عُثْمَانَ
النَّهْدِيُّ
قَالَ
حَدَّثَنِي
أَبُو
هُرَيْرَةَ
قَالَ قَالَ
لِي رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
اخْرُجْ
فَنَادِ فِي
الْمَدِينَةِ
أَنَّهُ لَا
صَلَاةَ
إِلَّا
بِقُرْآنٍ
وَلَوْ
بِفَاتِحَةِ
الْكِتَابِ
فَمَا زَادَ
Ebu Hureyre (r.a.) dedi
ki: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bana; "Haydi çık ve Fatiha ve o'na
ilave edilecek bir şey ile de olsa ancak Kur'an (okumak)la namazın (sahih)
olduğunu Medine'de ilan et” buyurdu.
Kütüb-i Sitte
sahiplerinden sadece Ebu Davud rivayet etmiştir.
AÇIKLAMA: Bu hadis-i şerif namazda sadece Kur'an
okunabileceğine, bunun dışında okunacak herhangi bir dua veya tesbih ile sahih
olmayacağına delalet etmektedir. Hadiste geçen, "Fatiha ve ona ilave
edilen bir şey" sözünden Fatihadan sonra okunacak surenin tayin edilmiş
olmadığı Fatiha'dan sonra okunacak herhangi bir surenin namazın sıhhati için
yeterli olduğu anlaşılmaktadır. Ancak "Ezberinde Kur'an varsa oku, yoksa
Alla'a hamd et, ona tekbir ve tehlil getir” anlamındaki hadis [Nesaî, tahare]
ile ileride gelecek olan 832 ve 855 no'lu hadis-i şerifler okumaya gücü
yetmeyen kimseleri bu hüküm dışında tutmaktadır. Bir önceki hadiste de ifade
ettiğimiz gibi Fatiha'dan sonra sure okumak namazın sıhhatinin şartı değildir (hanefi), namazın kemaliyle
ilgilidir. Nitekim Ebu Hüreyre'nin rivayet ettiği, "Her namazda kıraat
vardır, Nebi bize neyi duyurduysa, biz de size onu duyuruyoruz. Bizden neyi
gizlediyse, biz de sizden onu gizleriz. Her kim Fatiha'yı okursa bu ona yeter,
kim de ondan fazla bir şey okursa o daha efdaldir" [Buharî, ezan;
Müslim,'salat; Nesaî, iftitah] hadisi de buna delalet etmektedir. Buna göre
namaz kılan kimse Fatiha ile beraber bir miktar da Kur'an okumalıdır. Hanefî
uleması bu hadisi delil getirerek namazda Fatiha ile birlikte bir miktar da Kur'an
okumanın vacib olduğunu söylemiştir. Ulemanın büyük çoğunluğu ise, bu hadisin
ravisi Ca'fer b. Meymun aleyhinde bazı tenkidler bulunduğunu iddia ederek bu
hadisin zayıf olduğunu söylemişse de gerçekte Ca'fer b. Meymun zayıf bir ravi
değildir. Çünkü Zehebî Mîzan'l-İ'tidal isimli eserinde onun hakkın? da
"rivayet ettiği hadislere güvenilebilir bir ravidir" demektedir.
Darekutnî, İbn Adiyy, îbn Hacer, el-Hakim, îbn Hıbban ve İbn Şahin gibi alimler
de aynı şekilde bu raviyi tezkiye etmektedirler. Yine Fatiha okuma farzdır
diyen ulemanın büyük çoğunluğu bir numara sonra gelecek olan "Fatiha ile
ona ilave edilen bir şey okunmaksızın namaz olmaz."[İbn Mace, ikame]
mealindeki hadise aykırı olduğunu söyleyerek bu hadisi tenkid etmek
istemişlerse de Hanefî uleması 820 numaralı hadisteki "namaz olmaz”
sözünün "sahih olmaz" anlamında olmayıp "kamil olmaz"
anlamında olduğunu söyleyerek bu tenkide cevap vermişlerdir. Bu görüşlerine
delil olarak da îbn Hibban ile Darekut-nî'nin rivayet ettikleri "İçinde
Fatiha okunmayan namaz kafi değildir.” [el-Müttekî, Kenzu'l-Ummal. VII, 442] hadisini ileri
sürmektedirler. Bu açıklamadan anlaşılıyor ki 819 numaralı hadis-i şerifteki
olumsuzluk ifadesi namazın sıhhati ile, 820 no'lu hadis-i şerifteki olumsuzluk
ifadesi ise, namazın kemali ile ilgilidir.[Bezlu'l-mechud, V, 36.] Bu bakımdan
iki hadis arasında bir çelişki söz konusu değildir.