SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

SALAT BAHSİ

<< 806 >>

DEVAM: 126-127 Öğle-İkindi Namazlarında Kıraatin Mikdarı

 

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُعَاذٍ حَدَّثَنَا أَبِي حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ سِمَاكٍ سَمِعَ جَابِرَ بْنَ سَمُرَةَ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا دَحَضَتْ الشَّمْسُ صَلَّى الظُّهْرَ وَقَرَأَ بِنَحْوٍ مِنْ وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى وَالْعَصْرَ كَذَلِكَ وَالصَّلَوَاتِ كَذَلِكَ إِلَّا الصُّبْحَ فَإِنَّهُ كَانَ يُطِيلُهَا

 

Cabir b. Semure demiştir ki: Resululallah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) güneş (tam tepe noktasından batıya doğru birazcık) kaydımı öğleyi kılardı ve aşağı yukarı Leyi suresi uzunluğunda bir sure okurdu. İkindiyi de Öyle kıldırırdı. Ancak sabah namazını uzatırdı.

 

 

Diğer tahric: Müslim, mesacid; Nesaî, mevakît; Ahmed b. Hanbel, IV, 420, 423.

 

AÇIKLAMA:     Bu hadis-i şerifte öğle namazının güneşin tam tepe noktasından  biraz batıya meyletmesiyle giren ilk vaktinde, vakit geçirilmeden kılınmasının lüzumunu ifade etmektedir.Müslim'in bu mevzudaki rivayeti ise şöyledir: "Nebi (s.a.v.) öğle namazım güneş meylettiği zaman kılardı." Hadis-i şeriften Resul-i Ekrem (s.a.v.) Efendimizin öğleyi ve ikindiyi va­kit girer girmez, hiç beklemeden ve Leyi suresi gibi orta uzunlukta (Evsat-i Mufassal denilen) surelerden biriyle kıldırdığı anlaşılmaktadır.

 

Bu mevzudaki Hanefî Mezhebinin görüşü Hidaye isimli eserde şöyle özet­lenmektedir: Hazarda sabah namazının iki rekatında Fatiha'dan sonra kırk yahut elli ayet kadar okunur. Kırk ayetten altmış ayete, altmış ayetten yüz ayete kadar okunacağına dair de hadisler vardır. Nitekim Müslim'in bu mev­zudaki rivayeti şöyledir:

 

"Resulullah (s.a.v.) sabah namazında Kaf suresini okurdu. Sabah nama­zından sonraki namazlarını daha hafif kıldırırdı."[Müslim, salat] Ebü Burde'den riva­yet edildiğine göre; "Resulullah (s.a.v.) in sabah namazında 60 ayetten yüz 'ayete kadar okuduğu" olurmuş. İbn Hibban'ın rivayeti, "Altmış ayetten yüz ayete kadar okurdu" şeklindedir. Hz. Abdullah b. Ömer'den gelen rivayet ise, şöyledir: "Nebi (s.a.v.) bize Saffat süresiyle namaz kıldırırdı." Bu farklı rivayetlerin arası şöyle uzlaştırılmıştır: İsteksiz olan cemaata kırk ayetle kıldırılır, istekli olan cemaata ise, yüz ayetle kıldırılır. İkisi arasında olan cemaate ise, elli ila altmış kadar ayetle kıldırılır. Bu mevzuda gecelerin kısa­lığına veya uzunluğuna göre hareket edileceğini söyleyenler olduğu gibi, ce­maatin meşguliyetine göre de okunacak ayetlerin sayısının değişebileceğini söyleyenler de vardır. Öğle namazında okunacak ayetlerin uzunluğu sabah namazındaki okunacak ayetlerin uzunluğuna denk olmalıdır. Çünkü her iki namazın vakti de genişlik bakımından aynıdır. Mebsut'ta; "öğle vakti meş­guliyet vakti olduğu için cemaate bıkkınlık vermemek maksadıyla sabah na­mazından daha az ayet okunur" deniliyor. İkindi ve yatsı namazlarında okunacak ayetlerin uzunluğu da biri birine denk olmalıdır. Bu bakımdan bu iki vakitte Evsat-i Mufassal denilen Büruc Suresi'nden Beyyine Suresi'ne kadar olan sureler okunur.

 

Akşam namazında ise, Kısar-i Mufassal denilen Beyyine Suresi'nden Nas Suresi'ne kadar olan sureler okunur. Bu mevzuda asıl delil, Hz. Ömer'in Ebu Musa el-Eş'arî'ye gönderdiği, Abdurrezzak'ın Musannaf'ında rivayet edi­len şu mektuptur: "Sabah ve öğle namazlarında Tival-ı Mufassal'! (Hucurat'tan Büruc'a kadar olan sureleri) oku, ikindi ve yatsıda Evsat-ı Mufassalı (Büruc'dan Beyyine'ye kadar olan sureleri) oku, Akşam namazında da Kısar-ı Mufassalı (Beyyine'den Nas'a kadar olan sureleri) oku. Çünkü akşam acele kılınmalıdır. Bu bakımdan kısa okuyarak kıldırmak daha uygun olur. İkin­di ve yatsı namazlarını ise geciktirerek kıldırmak müstehabtır."[Merginanî, Hidaye ve Kemaleddin b. Humam Fethu'l-Kadîr, I, 236]

 

Konuya ait mezhep görüşlerini şöylece özetlemek mümkündür:

 

1. Hanefilere göre, sabah ve öğle namazlarında tıval, ikindi ve yatsı namaz­larında kısar bölümlerinden sureler okunmalıdır.

 

2. Şafiîlere göre de, durum Hanefîlerinki gibidir.Yalnız cuma günü sa­bah namazının ilk rekatında Secde Suresini ve ikinci rekatında İnsan Suresi­ni okumak sünnettir.

 

Hanefî ve Şafiî mezheplerine göre öğle namazında okunacak sureler, sabah namazında okunacak surelerden biraz kısa olmalıdır.

 

3. Malikîlere göre, sabah ve öğle namazlarında tıval, ikindi ve akşam namazlarında kısar ve yatsı namazında evsat bölümlerindeki sureler okun­malıdır. Bunlara göre bunun hükmü sünnet değil mendubtur.

 

4. Hanbelilere göre, sabah namazında tıval, akşam namazında kısar, Öğle ile ikindi ve yatsı namazlarında evsat bölümlerindeki sureler okun­malıdır.[Hatiboğlu Haydar, Sünen-i İbn Mace Terceme ve Şerhi, III, 50-51]

 

 

BAZI HÜKÜMLER

 

1. Öğle namazını vakit girer girmez kılmak müstehabtır. Nitekim ulemanın büyük çoğunluğu da bu görüştedir. Ancak Hanefilere göre, bu hüküm kış günlerine mahsustur. Yazın sıcak günlerde serinlik zamanına kadar geciktirmek müstehabtır.

 

2. Öğle ve ikindi namazlarında evsat-i mufassal denilen, Buruc ile Beyyine arasındaki surelerden okumak sünnettir. Ancak bu mevzuda mezheb imamlarının görüşleri 794 numaralı hadiste geçmiştir. Burada tekrara lüzum görmüyoruz.

 

3. Sabah namazında Tıval-i Mufassal denilen Hucurat ile Büruc arasındaki uzun surelerden okumak sünnettir. Çünkü sabah namazı uyku ve gaflet zamanıdır, Namazın uzatılması sayesinde insanlar cemaate yetişmek imkanını bulmuş olurlar.