SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

SALAT BAHSİ

<< 689 >>

بَاب الْخَطِّ إِذَا لَمْ يَجِدْ عَصًا

102. (Sütre İçin) Sopa Bulunamadığı Zaman Çizgi Çizilir

 

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ الْمُفَضَّلِ حَدَّثَنَا إِسْمَعِيلُ بْنُ أُمَيَّةَ حَدَّثَنِي أَبُو عَمْرِو بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ حُرَيْثٍ أَنَّهُ سَمِعَ جَدَّهُ حُرَيْثًا يُحَدِّثُ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا صَلَّى أَحَدُكُمْ فَلْيَجْعَلْ تِلْقَاءَ وَجْهِهِ شَيْئًا فَإِنْ لَمْ يَجِدْ فَلْيَنْصِبْ عَصًا فَإِنْ لَمْ يَكُنْ مَعَهُ عَصًا فَلْيَخْطُطْ خَطًّا ثُمَّ لَا يَضُرُّهُ مَا مَرَّ أَمَامَهُ

 

Ebu Hureyre (r.a.)'den rivayet edildiğine göre, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Sizden biriniz namaz kıldığı zaman önüne bir şey koysun, hiç bir şey bulamazsa bir sopa diksin, sopa da yoksa, önüne bir çizgi çizsin, bundan sonra önünden ne geçerse geçsin o'na zarar vermez."

 

 

Diğer tahric: İbn Mace, ikame; Ahmed b. Hanbel, II, 249, 255, 266.

 

AÇIKLAMA:     Bu hadis-i şerife göre namaz kılmak isteyen bir kimse önüne ya ağaç ve duvar gibi bir engel olarak onun arkasına gizlenip, önünden başkalarının geçmesine mani olmalı veya bunları bulamadığı takdirde önüne bir sopa dikmelidir. Ancak sopanın da bulunmaması halin­de kıble tarafına çizeceği bir çizgi ile yetinebilir.

 

Hadisin zahirine bakılırsa sütrenin yüksek olup olmaması, kalın veya ince olması söz konusu değildir. Nitekim Hakim'in Sebre İbn Ma'bed'den rivayet ettiği "Namazınızı hiç değilse bir ok arkasında gizlenerek kılınız.”[el-Muttekî, Kenzu'l-Ummal, VII, 351.] anlamındaki hadis-i şerifle, Ebu Hureyre (r.a.)'in rivayet ettiği; "sütre için deve semerinin arka kayışı boyunda bir yükseklik yeter. Eni isterse kıl kadar olsun"[Kenzu'l-Ummal, VII, 352.] mealindeki hadis-i şerifte sütrenin eninin kalın veya ince olması arasında bir fark gözetilmemiştir. Ancak sütrenin eni ve boyu me­alini sunduğumuz Kenzu'l-Ummal hadisi ile ileride mealini sunacağımız 691 numaralı hadis gibi bazı hadis-i şeriflerle tayin ve tesbit edilmiştir. Biz bu mevzudaki mezheb imamlarının görüşlerini 685 no'lu hadisin izahında açık­ladığımızdan burada tekrara lüzum görmüyoruz.

 

Yine bu hadis-i şerifteki "sopası da yoksa önüne bîr çizgi çizsin" cüm­lesinden, sopa bulamayan kimsenin önüne çizeceği bir çizgi ile yetinebilece­ği anlaşılmaktadır. Ancak bu mevzuda da fıkıh alimleri farklı görüştedirler. Çizgi çizmeyi caiz görenler de bu çizginin hilal şeklinde mi yoksa kıbleye doğru önüne veya sağından soluna doğru mu çizileceğinde de ihtilaf etmişlerdir.

 

1. Çizginin sütre yerini tutacağı görüşünde olan alimler şunlardır: imam Ahmed, eski görüşüne göre Şafiî, Ebu îshak eş-Şîrazî, Ebu Hamid, Şafiîlerin çoğunluğu ve bazı Hanefî alimleri (r.a.).

 

2. Çizginin sütre yerini tutmayacağı görüşünde olan alimler de şunlar­dır: Malikîler, yeni görüşüne göre İmam-ı Şafiî ve Hanefîlerin çoğunluğu (r.a.).

 

Çizginin sütre yerini tutmayacağını savunan bu ikinci gruptaki alimlere göre mevzumuzu teşkil eden Ebu Davud hadisi muzdaribtir. Yani zayıftır. Nitekim Ibn Uyeyne, Begavî, Şafiî gibi daha başka alimler de bu hadisin za­yıf olduğunu söylemişlerdir. Çizginin yeterli olmadığına, diğer bir sebeb olarak da çizginin sütrenin gayesini gerçekleştirememesim" gösterirler ve "sütreden gaye orada namaz kılınmakta olduğunu başkalarına bildirmektir. Çizgi ise, orada namaz kılındığını gösterecek bir alamet olmaktan uzaktır" derler.

 

Sopa bulunmadığı zaman ne yapılacağı konusunda birinci görüşe sahib olan kimselerin düşüncelerine tercüman olarak imam Nevevî şunları söyle­mektedir: "Gerçekte tercihe layık olan görüş şudur ki; sütre yerine çizgi çizmek müstehabdır. Sütre olarak kullanmak için sopa bulunamadığı zaman kıble cihetine bir çizgi çizilmesini emreden bu hadisin zayıflığı kabul edilse bile, amellerin faziletiyle ilgili mevzularda zayıf hadisle amel edilebileceğine dair alimler arasında tam bir görüş birliği vardır."