SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

SALAT BAHSİ

<< 682 >>

بَاب الرَّجُلِ يُصَلِّي وَحْدَهُ خَلْفَ الصَّفِّ

99. Safların Arkasında Tek Başına Namaz Kılan Kimse(nin Durumu)

 

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ وَحَفْصُ بْنُ عُمَرَ قَالَا حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ عَنْ هِلَالِ بْنِ يَسَافٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ رَاشِدٍ عَنْ وَابِصَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَأَى رَجُلًا يُصَلِّي خَلْفَ الصَّفِّ وَحْدَهُ فَأَمَرَهُ أَنْ يُعِيدَ قَالَ سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ الصَّلَاةَ

 

Vabisa (b. Ma'bed) (r.a.)'den rivayet edildiğine göre "Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) saffın arasında tek başına namaz kılan bir adam görmüş de kendisine (namazı) iade etmesini emretmiştir." Süleyman b. Harb, "namazı iade etmesini emretti" diye rivayet etmiştir."

 

 

Diğer tahric: Tirmizî, mevakît; ibn Mace, ikame; Darimî, salat; Ahmed b. Hanbel, IV, 228.

 

AÇIKLAMA:     1. Bu hadis-i şerif safların arkasında tek başına namaz kılan kimsenin namazının fasit olduğuna delalet etmektedir. Nitekim Nehaî, Veki' b. el-Cerrah, İbn Ebi Leyla, el-Hasan b. Salih ve İbn Münzir bu görüştedirler.

 

Ahmed b. Hanbel'in meşhur olan mezhebi şudur: Safların arkasına du­rarak cemaatle namaz kılmakta olan kimse rüku'dan önce saffa girerse na­mazı sahihdir.[el-Menhel, V, 73] Tek başına saf teşkil ederek imama uyan bir kimsenin rüku'a vardıktan sonra hem kendi namazı hem de onun safına duracak olan kimselerin namazları fasit olur. İsterse bu kimselerin sayısı yüz veya daha çok olsun.[Hattabî, Mealimu's-sünen, I, 440]

 

Tercemesini sunduğumuz hadis-i şerif bu alimlerin delilidir. Ayrıca İbn Mace'nin de rivayet ettiği "Resul-i Ekrem (s.a.v.)'in safların arkasında tek ba­şına saf teşkil ederek namaz kılan bir kimseye hitaben dön namazını yeni­den kıl" buyurduğuna dair 1003 no'lu Ali b. Şeyban hadisi de bunların görüşünü desteklemektedir.

 

2. Ancak İmam Malik Evzaî, Şafiî ve rey sahiplerine göre ise, safların gerisinde tek başına saf teşkil ederek cemaate uyan kimsenin namazı caizdir. Bunların delili de 683 no'lu hadisdir. Sözü geçen hadiste beyan edildiği üze­re Resul-i Ekrem (s.a.v.) rüku'da iken mescide giren bir kimsenin saffa katıl­madan bulunduğu yerden imama uyarak namazını kılmış bunu gören Resul-i Ekrem (s.a.v.) de ona iltifat ederek: "Allah senin (cemaatle namaz kılmakta­ki arzu ve) hırsını artırsın. (Fakat) bunu bir daha yapma" buyurmuştur.

 

Bu imamlara göre, şayet safların arkasında tek başına imama uyarak na­maz kılan bu kimsenin namazı fasit olsaydı, Resulullah bu kimseye namazını iade etmesini emrederdi. Mevzumuzu teşkil eden hadis-i şerifte ifade edilen, Resul-i Ekrem'in, böyle yalnız başına namaz kılan bir kimseye "dön nama­zını tekrar et" buyurmasının gerçek sebebi ise, bu alimlere göre o adamın safların gerisinde yalnız başına namaz kılması değildir. Gerçek sebeb bu ada­mın namazın kerahetini gerektiren başka bir davranışta bulunmuş olması­dır, denebilir.

 

Yahutta böyle namaz kılan bu kimse fazileti terk ettiğinden dolayı Pey­gamber (s.a.v.) faziletten mahrum kalmaması için ona namazını yeniden kıl­masını tavsiye etmiştir.

 

Ancak ön safta yer olmadığı için yalnız başına arkada namaz kılmak mecburiyetinde kalan kimsenin durumunda ihtilaf edilmiştir.

 

a. İmam Şafii'ye göre, bu kimse ön saftan birini yanına çekmeden tek başına kılar. Çünkü eğer ön saftan birini yanına çekecek olursa evvela o kim­seyi ön safta bulunmanın faziletinden mahrum eder ve ayrıca o safta da bir gedik açmış olur. Bu bakımdan yalnız başına kılar.

 

b. İmam Malik'e göre ise, safların arkasında namaz kılan kimsenin na­mazı tamdır. Önden bir kimseyi yanına çekmesine lüzum yoktur.   Şayet çe­kecek olursa, çekilen kimse o adama itaat etmemelidir.

 

c. Bazı alimler de ön safta bulunan bir kimseyi arka safa çekmenin o kimseye zulüm olduğunu söylemişlerdir.

 

d. Hanefilere göre ise, o kimse imam rüku'a eğilmek isteyinceye kadar bir kimsenin dışarıdan gelmesini bekler. Gelmeyeceğini anlayınca da imam ruku'a varmadan ön safta bulunan birisini yanına çeker ve namazım öyle kılar. Bu hareketiyle hadis-i şerifteki nehye muhatab olmaktan kurtulur.

 

Şafii ulemasının çoğunluğuna göre bu durumda kalan kimse namaza dur­duktan sonra ön safta bulunan bir kimseyi çekerek yanına durdurur. O kimse de bu adamın isteğine itaat etmekle büyük ecirlere nail olur.

 

Her ne kadar hüküm bu ise de, zamanımız insanlarının bunu bilmeme­si, tatbikinden doğacak mahzurları da göz önüne alarak safta tek başına na­mazını kılabileceği ifade edilmiştir.

 

Nimet-i İslam müellifi merhum Mehmed Zihnî Efendi 'nin şu kıymetli mütaleasmı da unutmamak lazımdır: "Yalınız durmak zamanınızda evladır. Çünkü namaz meselelerini bil­memek halkın büyük çoğunluğu arasında yaygın olduğundan çekilen kişi­nin namazının fasit olma ihtimali vardır."[Nimet-i İslam, I, 235]