DEVAM: 68. İmamın
Oturarak Namaz Kıldırması
حَدَّثَنَا
الْقَعْنَبِيُّ
عَنْ مَالِكٍ عَنْ
هِشَامِ بْنِ
عُرْوَةَ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ
عَائِشَةَ
زَوْجِ
النَّبِيِّ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
أَنَّهَا
قَالَتْ
صَلَّى
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فِي بَيْتِهِ
وَهُوَ
جَالِسٌ
فَصَلَّى
وَرَاءَهُ
قَوْمٌ
قِيَامًا
فَأَشَارَ
إِلَيْهِمْ
أَنْ اجْلِسُوا
فَلَمَّا
انْصَرَفَ
قَالَ إِنَّمَا
جُعِلَ
الْإِمَامُ
لِيُؤْتَمَّ
بِهِ فَإِذَا
رَكَعَ فَارْكَعُوا
وَإِذَا
رَفَعَ
فَارْفَعُوا
وَإِذَا
صَلَّى
جَالِسًا
فَصَلُّوا
جُلُوسًا
Nebi (Sallallahu aleyhi
ve Sellem)'in eşi Aişe'den; demiştir ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) evinde oturarak namaz kılıyordu. Bir topluluk da arkasında ayakta namaza
durdu. Onlara oturmalarını işaret etti. Namazı bitirince de (şöyle) buyurdu:
"İmam ancak kendisine uyulsun diye imam olmuştur. Rüku'a vardığı zaman,
siz de rüku a varınız. Başını kaldırdığı zaman siz de (başınızı) kaldırınız. O
oturarak kıldığında siz de oturarak kılınız"
Diğer tahric: Buhari,
salat; ezan; taksiru's-salat; sehv; merza; Müslim, salat; Tirmizî, salat; Nesaî
eimme; iftîtah, tatbik; ibn Mace, ikame; Darimî, salat; Muvatta; nida; cemaat;
Ahmed b. Hanbel 11, 230, 314, 341, 376, 411, 420, 438
AÇIKLAMA: Ehl-i Sünnet alimlerinin çoğunluğu,
arkasındaki cemaat ister kendi gibi özründen dolayı oturarak kılsınlar, ister
ayakta kılsınlar, imamın oturarak namaz kıldırmasının caiz olduğuna
hükmetmişlerdir.
Meşhur
olan görüşüne göre İmam Malik (r.a.) bu hükme katılmamıştır. Ona göre bu izin
sadece Resul-i Ekrem (s.a.v.)'e aittir. Hanefî alimlerinden Muhammed b.
el-Hasen Şeybanî de İmam Malik hazretlerinin bu görüşünü tercih etmekte ve
fazla olarak Cabir-i Cufî'nin rivayet ettiği şu hadis-i şerifi de delil
getirmektedir:"Sakın hiç kimse benden sonra oturarak imamlık
yapmasın!" Ancak Cabir-i Cu'fî zaif ve rivayet ettiği bu hadis-i şerif de
mürsel olduğu için sağlam hadisler karşısında delil olma niteliği
taşımamaktadır. Şayet bu hadisin sağlamlığı kabul edilse bile, yine de imamın
oturarak namaz kıldırmasının caiz olmayacağına delalet etmez. Bazı alimlere
göre de Bu hadisin anlamı, "Sakın bundan sonra hiç kimse oturmuş olana
imamlık etmesin" demektir ki, imam Malik ve Muhammed'in hadisten çıkarmak
istedikleri manadan tamamen farklıdır.
Ebu
Hanife, Ebu Yusuf, Şafiî, Evzaî diğer bir rivayete göre de İmam Malik (r.a.)
hep ayakta namaz kılanın, oturarak namaz kılan kimse arkasında namaz kılmasını
uygun görmüşlerdir. Çünkü Resul-i Ekrem (s.a.v.) son hastalıklarında kendileri
oturarak, ayakta namaz kılan cemaate imamlık etmiş ve onlara oturmalarını
emretmemiştir.[Ahmed
Naim: Tecrîd Tercemesi,H, 537]
Ancak
gerek Enes b. Malik'in rivayet ettiği 601 no'lu hadis ve gerekse üzerinde
durduğumuz şu Hz. Aişe hadisinden anlaşılıyor ki, Resulullah (s.a.v.) bu
mevzuda farz ile nafileyi birbirinden ayırmış, farz namazlarda imam özründen
dolayı oturarak namaz kılarken bile cemaatin ayakta kılması gerektiğine işaret
buyurmuştur. Nafile namazlarda ise, cemaat oturarak namaz kılan bir imama
uydukları zaman, imama uyarak onların da oturmalarını emretmiştir.
Bu
hadis-i şerifin hükmüyle ilgili açıklamalar 601-604 no'lu hadis-i şeriflerin
şerhlerinde geçmiştir.