DEVAM: 68. İmamın
Oturarak Namaz Kıldırması
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ آدَمَ
الْمِصِّيصِيُّ
حَدَّثَنَا
أَبُو
خَالِدٍ عَنْ
ابْنِ
عَجْلَانَ
عَنْ زَيْدِ
بْنِ
أَسْلَمَ عَنْ
أَبِي
صَالِحٍ عَنْ
أَبِي هُرَيْرَةَ
عَنْ
النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَالَ
إِنَّمَا
جُعِلَ
الْإِمَامُ
لِيُؤْتَمَّ
بِهِ بِهَذَا
الْخَبَرِ
زَادَ
وَإِذَا
قَرَأَ
فَأَنْصِتُوا
قَالَ أَبُو
دَاوُد
وَهَذِهِ
الزِّيَادَةُ
وَإِذَا
قَرَأَ
فَأَنْصِتُوا
لَيْسَتْ
بِمَحْفُوظَةٍ
الْوَهْمُ
عِنْدَنَا
مِنْ أَبِي
خَالِدٍ
Ebu Hureyre'den; Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) (şöyle) buyurmuştur: "İmam ancak kendisine
uyulmak içindir. (Ebu Halid) bu (603.) habere şu cümleyi ilave etmiştir;
"(İmam) okuduğu zaman susunuz.”
Ebu Davud, dedi ki;
‘‘İmam okuduğu zaman susunuz" ilavesi, (sağlam ravilerden) zoptedilmiş
değildir. Bize göre (bu ilave) Ebu Halid'e ait bir vehimdir.”
Diğer tahric: Müslim,
salat; Ebu Davud, salat 178; Nesaî, iftitah; İbn Mace ikame; Ahmed b. Hanbel,
II, 376, 420; IV - 415.
AÇIKLAMA: Her ne kadar müellif Ebu Davud "imam
okuduğu zaman susunuz" cümlesinin, hadisin aslında olmadığını, bilakis bu
sözün Ebu Halid'in vehminin bir neticesi olarak hadise karıştığını söylüyorsa
da el-Münzirî, Ebu Davud'un bu kanaatine katılmamakta ve şöyle demektedir:
"Ebu Halid, Buharî ve Müslim'in itimad ettiği Süleyman b. Habban el-Ahmer
isimli sağlam bir kişidir. Hem de bu ilaveyi yapan sadece kendisi
değildir."
Gerçekten
el-Münzirî'nin sözlerinin doğruluğuna birçok delil vardır. Nitekim aynı
cümlenin on üç güvenilir senetle ayrı ayrı yollardan rivayet edildiği
es-Seharenfurî tarafından Bezlu'l-Mechud isimli şerh'de
kaydedilmiştir.[es-Seharenfurî, Bezlu'l-mechud, IV, 245-247.]
Netice
olarak Bezlu'l-Mechud sahibi adı geçen oniki değişik rivayetleri açıkladıktan
sonra şöyle demektedir: "İmam okuduğu zaman susunuz" rivayetini
muhaddisler değişik ravilerden rivayetle desteklemişlerse de bu ziyadenin
za'fı veya sıhhati konusunda ihtilaf etmişlerdir. Ebü Davud, ı Darekutnî,
Beyhakî, Ebü Hatim er-Razî ve diğer bazı muhaddisler zayıf olduğunu
söylemişler ve bu ifadeleriyle de hadis alimlerinin cumhuruna göre kabul edilen
kaideye ters düşmüşlerdir. Zira sika (güvenilir) olan herhangi bir ravinin
ziyadesi daha kuvvetli birinin rivayetine ters düşmedikçe kabul edilir. Hadiste
adı geçen ziyadeyi Ebu Halid eklemiştir.
Ebu
Halid iddia edildiği gibi bu ziyadede yalnız kalmamış, Nesaî'nin tahricinde Ebu
Said Muhammedü'bnü Sa'd el-Ensarî'nin İbn Aclan'dan rivayetiyle Ebu Halid'i
desteklediğini beyan etmiştir.
Bu
ziyade için, Müslim'in Sahih'inde "sahihdir" demesine rağmen-
Bey-hakî'nin, "bunun zayıf olduğunda ittifak vardır" demesine ve
Buharî'nin "Ebu Halid'in bu ziyadesine mutabaat edilmemiştir" sözüne
şaşmamak mümkün değildir.
Bu
hadis-i şerif, 'imamın arkasında namaz kılan kimsenin gizli ve açık namazlarda
okuması tahrimen mekruhtur" diyen Hanefîlerin delilidir.
İleride
açıklanacağı üzere Şafiî mezhebinde imama uyan kimsenin bütün namazlarda Fatiha
okuması farzdır. Malikîlere göre, imama uyan kimsenin gizli namazlarda kıraat
etmesi mendub, cehri namazlarda mekruhtur. Hanbelilere göre ise, cemaatin gizli
namazlarda kıraat etmesi müstehabtır. Cehri namazlarda imamın sektelerinde
okuması yine müstehabdır. Fakat cehri namazlarda imam kıraat ederken cemaatin
okuması mekruhtur.[el-Cezerî, Kitabu'l-Fıkh ale'l-Mezahibi'l-Erbaa, I, 229, 230]