بَاب
فِي
الرَّجُلِ
يُدْخِلُ
يَدَهُ فِي الْإِنَاءِ
قَبْلَ أَنْ
يَغْسِلَهَا
49, Yıkamadan Elini Su
Kabına Daldıran Kimse
حَدَّثَنَا
مُسَدَّدٌ
حَدَّثَنَا
أَبُو مُعَاوِيَةَ
عَنْ
الْأَعْمَشِ
عَنْ أَبِي
رَزِينٍ
وَأَبِي
صَالِحٍ عَنْ
أَبِي هُرَيْرَةَ
قَالَ قَالَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
إِذَا قَامَ أَحَدُكُمْ
مِنْ
اللَّيْلِ
فَلَا
يَغْمِسْ
يَدَهُ فِي
الْإِنَاءِ
حَتَّى
يَغْسِلَهَا
ثَلَاثَ
مَرَّاتٍ
فَإِنَّهُ
لَا يَدْرِي
أَيْنَ
بَاتَتْ
يَدُهُ
Ebu Hureyre (radiyallahu
anh) Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in şöyle buyurduğunu rivayet
etmiştir: "Biriniz gece uykusundan kalktığında elini üç kere yıkamadan sn
kabına daldırmasın. Çünkü elinin nerede gecelediğini bilemez."
Tahric: Bu hadîsi
bütün kütübü sitte sahipleri yani Buharî Müslim Ebu Davud, Tirmîzî, Nesaî ve
İbni Mace muhtelif ravîlerden muhtelif lafızlarla tahriç ettikleri gibi» Ayrıca İmam Ahmed b. Hanbel de Müsnedinde yer
vermiştir.
AÇIKLAMA: Bu Hadiste uykudan kalkan
kimsenin elini yıkaması emrediliyor. Yıkamadan elini abdest alacağı kab'a
sokmaması isteniyor. Bu husus tabii ki, elde ibrik gibi bir kab'ın bulunmaması
halinde söz konusu olur. Ancak bu yıkama emrinin hükmü ve sebebi üzerinde ulema
çeşitti görüşler ileri sürmüşlerdir. Yıkama emrinin sebepleri üzerinde
konuşanlar şu görüşleri ileri sürmüşlerdir:
İbn
Kayyim gibi bazı alimlere göre yıkama emri teabbudidir. Yani bunun hikmetini
akıl kavrayamaz, sadece kulların kulluklarını göstermeleri için verilmiş bir
emirdir.
Ancak,
Hadiste yıkama emrinin sebebi açıklanmış olduğu için bu görüş reddedilmiştir.
Hadiste
açıklanıldığı üzere bu emrin sebebi, insanın gece ellerinin nerelerde
gezindiğini bilememesidir. Gece eller vücudun pis yerlerinde dolaşarak ya da
sivilceli ve yaralı yerleri kaşıyarak kirlenebilir. Hemoroid (basur) gibi bir
hastalığı olan kişi için bu durum daha çok söz konusudur. Bu nedenle kab'a
sokmadan önce elleri yıkama emrinin hikmeti budur.
Bu
emrin hükmü konusunda fıkıh alimlerinin görüşleri şöyledir:
1.
Bu emre uymamak ulemanın ekserisine göre tenzihen mekruhtur. Uykudan uyanır
uyanmaz etini suya sokan kimse elinde bir pislik olmadığından eminse, o su pis
olmadığı gibi o kimse günahkar da olmaz. Fakat bu emre uyarak yıkaması
müstehabtır.
2.
Hanbelilere göre gece uykusundan kalkan kimsenin elini yıkaması vacibtir.
Yıkamadan elini su kabına sokmak tahrimen mekruhtur. Gündüz uykusudan kalkan
kimsenin elini suya sokması ise, tenzihen mekruhtur. Nitekim Davud-i Zahiri'nin
görüşü de budur.
3.
Şafii, Maliki ve Hanefi ulemasına göre ise, su kabına daldırmadan ellerini
yıkamak sünnettir. Çünkü kişinin ellerinin nerede gezdiğini bilmemesinin bu
yıkamaya sebep olarak gösterilmesi, ellerin temiz olup olmaması şüphesinin bu
emrin sebebi olduğunu gösterir ki, bu emrin hakiki manası olan vücub ifade
etmekten çıkması demektir. Bu bakımdan mezkur imamlar uykudan kalkıp da abdest
almak isteyen kişinin ellerini kab'a sokmadan yıkamasının hükmünün sünnet
olduğunu söylemişlerdir.