باب: قول الله
تعالى: {إن
الله هو
الرزَّاق ذو القوة
المتين}
/الذاريات: 58/.
3. ALLAH TEALA'NIN "ŞÜPHESİZ RIZIK VEREN, GÜÇ VE KUVVET
SAHİBİ OLAN ANCAK ALLAH'TIR"(Zariyat 58) SÖZÜ
حدثنا
عبدان، عن أبي
حمزة، عن
الأعمش، عن سعيد
بن جبير، عن
أبي عبد
الرحمن
السلمي، عن أبي
موسى الأشعري
قال:
قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: (ما أحد
أصبر على أذى
سمعه من الله،
يدعون له
الولد، ثم
يعافيهم
ويرزقهم).
[-7378-] Ebu Musa el-Eş'ari'nin nakline göre Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle demiştir:
"Hiçbir kimse (kendisi hakkında) duyduğu eza (verici isnad ve
iftira) ya Allah'tan çok sabırlı değildir. İnsanlar Allah'a oğul isnad ederler
de sonra Allah yine onları (afetlerden) selamette kılar ve (her türlü
nimetlerle) rızıklandırıp (yaşatır). "
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Hiçbir kimse (kendisi hakkında) duyduğu eza (verici isnad
ve iftira)ya Allah'tan çok sabırlı değildir." Bu hadisin açıklaması Edeb
Bölümünde geçmişti. Hadise burada yer verilmesinin sebebi "onları
(afetlerden) selamette kılar ve (her türlü nimetlerle) rızıklandmp
(yaşatır)" ifadesiyle "isnad ederler" cümlesidir. İbn Battal
şöyle demiştir: Bu başlık, Yüce Allah'ın iki sıfatını içermektedir. Bunlar zatı
sıfatlarıyla, mı sıfatıdır. Rızık vermek Yüce Allah'ın fiillerinden biridir. O,
Allah'ın fiil sıfatlarındandır. Zira rızık veren niteliği, bir rızıklananın
bulunmasını gerektirir.
Yüce Allah ezelde vardı, ancak rızıklanan hiç kimse yoktu. Orada
mevcut olmayan her şey sonradan olmadır (muhdes). Yüce Allah Rezzak olarak
vasıftanmıştır. O mahlukatı yaratmadan önce kendisini Rezzak olarak
nitelemiştir. Bu, rızıklanacak kimseleri yarattığında onlara rızık verecek
anlamındadır. Kuvvet, Allah'ın zat sıfatlarındandır. Kuwet, kudret
manasındadır. Yüce Allah her zaman kuvvet ve kudret sahibidir. Onun kudreti
mevcuttur, zatı ile kaimdir ve ona kadir olanların hükmünü vermektedir.
Ayette geçen "el-metin" kuvvetli anlamındadır. Kelime
sözlükte sabit ve sahih olan manasınadır. Beyhaki şöyle demiştir: Kuvvetli ve kudreti
tam olan bir varlığa hiçbir durumda acizlik nispet edilmez. Dolayısıyla
kelimenin manası, kudret ve kadir köküne dayanır. Bu hüküm, "Allah
kudretle değil, kendi nefsiyle kadirdir. Çünkü "kuvvet"
"kudret" manasındadır. Yüce Allah yukarıdaki ayette "zülkuvve=kuvvet
sahibi" ifadesini kullanmaktadır" diyen görüşü reddetmektedir.
Hadiste yer alan "asberu=en sabırlı" kelimesi, sabır
kökünden ism-i tafdildir. Yüce Allah'ın Esma-i hüsna'sından birisi de
"es-sabur=çok sabırlı" sıfatıdır. Bunun manası asi olanlara acele ile
cezalarını vermez demektir. Kelime "el-halim" sıfatına anlamca
yakındır. "el-Halim" selamet konusunda ukubetten daha vurguludur.
"el-Eza" kelimesinden maksat onun Nebilerine ve salih kullarına
yapılan eziyettir. Zira yaratıkların ona eziyet vermeleri imkansızdır. Çünkü
eziyet edilme, noksanlık sıfatıdır. Allah her türlü noksanlıktan münezzehtir.
Yüce Allah intikamını herhangi bir kimsenin zorlaması altında kalarak değil,
kendisinden bir lütuf olarak erteler. Allah'ın eşinin ve çocuğunun olmadığını
söyleyen Nebileri yalanlamak, onlara eziyet vermek demektir. Eziyetin Allah'a
izafe edilmesi onlara tepki koymada abartı ve sözlerinin vebalinin ne kadar
ağır olduğunu vurgulamak içindir. Yüce Allah'ın "Allah ve Resulünü
incitenlere Allah dünyada ve ahirette lanet etmiş ve onlar için horlayıcı bir
azap hazırlamıştır.
"(Ahzab 57) ayeti de bu kabildendir. Çünkü ayetin manası
Allah'ın ve Resulünün dostlarını incitenler demektir. Bu durumda muzaf
(tamlanan) muzafun i1eyh (tamlayan) yerine konulmuştur. İbnü'l-Müneyyir şöyle
der: Bu ayetin hadisle uygunluk yönü Allah'ın kudretine delalet eden rızık ve
kuvvet sıfatlarını kapsamasından dolayıdır. Rızıktan başlayacak olursak bu
"Rızıklandınp, yaşatır" ifadesinde gayet açıktır. Kuvvete gelince, bu
da "Çok sabırlıdır" ifadesinden anlaşılmaktadır. Çünkü kelimede
kullar kendisine kötülük ettiği halde -insanların karakteri aksine- Yüce
Allah'ın onlara ihsan etmeye kudreti olduğuna işaret vardır. İnsanoğlu ise
-şer'an üstlenmesi hariç- kendisine kötü davranana iyilikte bulunma gücünü
kendinde bulamaz. Bunun sebebine gelince, yok olma korkusu insanı derhal
karşıdaki kişiye ceza ile ödül vermeye sevkeder. Yüce Allah şu anda ve
gelecekte buna kadirdir. Onu hiçbir şeyaciz bırakamayacağı gibi yok da edemez.