باب: كراهية
الاختلاف.
26. İHTİLAF'IN ÇİRKİNLİĞİ
حدثنا إسحق:
أخبرنا عبد
الرحمن بن
مهدي، عن سلام
بن أبي مطيع،
عن أبي عمران
الجوني، عن
جندب بن عبد
الله البجلي
قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (اقرؤوا
القرآن ما ائتلفت
قلوبكم، فإذا
اختلفتم
فقوموا عنه).
قال أبو عبد
الله: سمع عبد
الرحمن
سلاماً.
[-7364-] Cündeb b. Abdullah el-Beceli'nin nakline göre
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem
"Kur'an'ı kalpleriniz üzerinde ülfet edip, birleştiği sürece
okuyunuz. İhtilaf ettiğinizde artık bırakıp, kalkınız" buyurmuştur.
حدثنا إسحق:
أخبرنا عبد
الصمد: حدثنا
همَّام: حدثنا
أبو عمران
الجوني، عن
جندب بن عبد
الله:
أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال:
(اقرؤوا القرآن
ما ائتلفت
عليه قلوبكم،
فإذا اختلفتم
فقوموا عنه).
قال أبو عبد
الله: وقال
يزيد بن
هارون، عن
هارون الأعور:
حدثنا أبو
عمران، عن
جندب، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم.
[-7365-] Cündeb b. Abdullah el-Beceli'nin nakline göre
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem
"Kur'an'ı kalpleriniz üzerinde ülfet edip, birleştiği sürece
okuyunuz. İhtilaf ettiğinizde artık bırakıp, kalkınlz" buyurmuştur.
حدثنا
إبراهيم بن
موسى: أخبرنا
هشام، عن معمر،
عن الزُهري،
عن عبيد الله
بن عبد الله،
عن ابن عباس
قال:
لما
حُضِرَ النبي
صلى الله عليه
وسلم قال، وفي
البيت رجال
فيهم عمر بن
الخطاب، قال:
(هلمَّ أكتب
لكم كتاباً لن
تضلوا بعده).
قال عمر: إن
النبي صلى
الله عليه
وسلم غلبه
الوجع،
وعندكم القرآن.
فحسبنا كتاب
الله. واختلف
أهل البيت،
اختصموا:
فمنهم من
يقول: قرِّبوا
يكتب لكم رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
كتاباً لن
تضلوا بعده،
ومنهم من يقول
ما قال عمر،
فلما أكثروا
اللغط
والاختلاف
عند النبي صلى
الله عليه
وسلم قال:
(قوموا عني).
قال عبيد
الله: فكان
ابن عباس
يقول: إن
الرَّزيَّة
كل
الرَّزيَّة
ما حال بين
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم وبين أن
يكتب لهم ذلك
الكتاب، من
اختلافهم
ولغطهم.
[-7366-] İbn Abbas r.a. şöyle demiştir: Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellem'in vefatı yaklaştığı zaman -evde aralarında Hz. Ömer'in de
bulunduğu birtakım kimseler varken- Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem
"Gelin size sonra hiç sapmayacağınız bir yazı (bir
vasiyetname) yazayım" buyurdu. Ömer, "Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'in ağrıları arttı. Yanınızda Kur'an vardır, bize Allah'ın kitabı
yeter" dedi. Bunun üzerine evde bulunan (sahabiler) ihtilaf ettiler ve
münakaşa edip, çekişmeye başladılar. Onlardan kimi "(Yazacak bir şey)
yaklaştırın da Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem sizler için sonra
sapıtmayacağınız bir yazı yazsın" diyor, kimi de Ömer'in dediği gibi
diyordu.
Nihayet onlar Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in yanında
gürültüyü ve ihtilafı çoğaltınca Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlara
"Yammdan kalkın!" buyurdu. Ravi Ubeydullah b. Abdullah şöyle dedi:
İbn Abbas bu hadisin sonunda şöyle diyordu: "Ah ne büyük bir musibettir o
musibet ki, gürültü ve ihtilaf etmeleri yüzünden Resulullah Sallallahu Aleyhi
ve Sellem ile sahabiler için yazmak istediği bu yazı arasına perde oldu!"
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"İhtilafın Çirkinliği." Bazıları "ihtilaf"
yerine "hilaf" kelimesini kullanmışlardır. Hilaf, şer'i' ahkamda
ihtilaf anlamındadır ya da bundan daha geneldir. İbn Battal'ın rivayetinde bu
başlık yoktur. Onun hadisi, bundan sonra gelen "
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in Yasaklamasının Haramlık
İfade Etmesi" başlığın altında yer almıştır. Gerekçesi ise şöyledir:
Kur'an okurken ihtilaf olduğunda kalkma emri, ihtilaf anında kıraatte
bulunmanın haramlığı için değil, mendubluk içindir. Ancak daha uygun olan görüş
çoğunluğun yaklaşımıdır. Kirmani' de bunu söylemiştir: O Abdullah b.
Muğaffel'in rivayet ettiği bu hadisin sonunda "Bu, el-Cami"de, usul-i
fıkıh meselelerine dair yer vermek istediğim en son husustur" demiştir.