باب: فضل ذكر
الله عز وجل.
66. ALLAH'I ZİKRETMENİN FAZİLETİ
حدثنا محمد
بن العلاء:
حدثنا أبو
أسامة، عن بريد
بن عبد الله،
عن أبي بردة،
عن أبي موسى
رضي الله عنه
قال:
قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: (مثل
الذي يذكر ربه
والذي لا يذكر
ربه مثل الحي
والميت).
[-6407-] Ebu Musa'dan nakledildiğine göre Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur:
"Allah'ı zikreden ile zikretmeyen arasındaki fark ölü ile
diri arasındaki fark gibidir".
حدثنا قتيبة
بن سعيد:
حدثنا جرير،
عن الأعمش، عن
أبي صالح، عن
أبي هريرة قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (إن لله
ملائكة
يطوفون في
الطرق
يلتمسون أهل
الذكر، فإذا
وجدوا قوما
يذكرون الله
تنادوا:
هلمُّوا إلى
حاجتكم. قال:
فيحفونهم
بأجنحتهم إلى
السماء الدنيا،
قال: فيسألهم
ربهم، وهو
أعلم منهم، ما
يقول عبادي؟
قال: تقول:
يسبحونك
ويكبرونك
ويحمدونك ويمجدونك،
قال: فيقول: هل
رأوني؟ قال:
فيقولون: لا
والله ما
رأوك، قال:
فيقول: وكيف
لو رأوني؟ قال:
يقولون: لو
رأوك كانوا
أشد لك عبادة،
وأشد لك
تمجيداً
وأكثر لك
تسبيحاً، قال:
يقول: فما
يسألونني؟
قال: يسألونك
الجنة، قال:
يقول: وهل
رأوها؟ قال:
يقولون: لا
والله يا رب ما
رأوها، قال:
يقول: فكيف لو
أنهم رأوها؟
قال: يقولون:
لو أنهم رأوها
كانوا أشد
عليها حرصاً،
وأشد لها
طلباً، وأعظم
فيها رغبة،
قال: فمم يتعوذون؟
قال: يقولون:
من النار،
قال: يقول: وهل
رأوها؟ قال:
يقولون: لا
والله يا رب
ما رأوها،
قال: يقول:
فكيف لو
رأوها؟ قال:
يقولون: لو
رأوها كانوا
أشد منها
فراراً، وأشد
لها مخافة،
قال: فيقول:
فأشهدكم أني
قد غفرت لهم.
قال: يقول ملك
من الملائكة:
فيهم فلان ليس
منهم، إنما
جاء لحاجة.
قال: هم الجلساء
لا يشقى بهم
جليسهم).
رواه شُعبة،
عن الأعمش،
ولم يرفعه.
ورواه سهيل،
عن أبيه، عن
أبي هريرة، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم.
[-6408-] Ebu Hureyre r.a.'den nakledildiğine göre
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur:
"Allah'ın yollarda dolaşıp zikredenleri arayan melekleri
vardır. Bunları görünce birbirlerini onların ihtiyaçlarını karşılamak üzere
çağırırlar. Kanatlarıyla gökyüzüne kadar onları kuşatırlar. Allah kullarının ne
arzu ettiklerini onlara sorar. Melekler:
"Seni tesbih edip övüyor ve hamdediyorlar" derler. Allah
kullarının kendisini görüp görmediğini sorar. Melekler "Hayır vallahi seni
görmezler" derler. Allah "Ya görürlerse nasılolurlar" der.
Melekler "Görseler daha fazla ibadet eder, daha fazla över vetesbih
ederler" diye cevap verirler. Allah "Benden ne istiyorlar" diye
sorar. Melekler "Cennet istiyorlar" derler. Allah "Orayı
görüyorlar mı" diye sorar.
Orayı görmedikleri Allah'a iletilir. "Görseler nasıl
davranırlar" denildiğinde de melekler
"Görseler daha fazla ve iştiyakla isterler" derler.
Neden korkuyorlar diye sorulunca
"Cehennemden" yanıtı verilir. "Orayı gördüler
mi?" denildiğinde "Hayır valiahi görmediler" denilir.
"Görseler nasıl davranırlar?" sorusuna "Görseler daha çok korkar
ve kurtulmaya çalışırlar" yanıtı verilir. Allah da "Şah id olun ki
onları bağışladım" der. Bir melek: "Falanca onlardan biri değildir. O
sadece bir ihtiyacı sebebiyle onlar arasındadır" deyince Rabbimiz
"Onlarla oturan biri şaki sayılmaz" diye cevap verir.
Fethu'l-Bari Açıklaması:
Bu babda sözü edilen zikir naslarda söylenmesi teşvik edilen
sözleri çokça söylemektir. Bunlardan biri "Allah'ı noksan sıfatlardan
tenzih ederim. Hamd Allah'a mahsustur. Allah'tan başka ilah yoktur. Allah en
büyüktür" şeklindeki zikirdir. Ayrıca havkale (la havle vela kuwete illa
billah), besmele, hasbele (hasbunallah ve nimel vekil), istiğfar ve rabbena
duları da önemli zikirlerdir. Zikrullah Kur'an ve hadis okumak, ilim öğrenmek,
nafile namaz kılmak gibi vacip ve mendup ameller için de kullanılır. Zikir
bazen dille yapılır ki başka bir maksad yoksa bu sözleri söyleyenler sevap
kazanırlar. Eğer dille ifade edilen zikre kalbi samimiyet de katılırsa daha
mükemmelolur. Eğer buna Allah'ı tazim ve tesbih katılırsa mükemmellik iyice artar.
Yine bu zikir namaz,cihad vb. farzlarla birlikte yapılırsa mükemmelliğin
derecesi yükselir. Eğer bunları ihlas içinde yapıp yüzünü yalnızca rabbine
dönerse zikir en mükemmel hale ulaşır.
Allah'ı zikretmenin fazileti hakkında başka hadisler de varid
olmuştur. Bunlardan biri Buhari'nin tevhid bölümünün sonunda Ebu Hureyre'den
naklettiği şu hadistir: "Allah Teala şöyle buyurmuştur: Ben kulumun benim
hakkımdakizannı üzereyim. Beni zikrettiği sürece onunla birlikteyim. O beni
nefsinde zikrederse bende onu nefsimde zikrederim". Bir diğer hadis ise
Buhari'nin gece namazıyla ilgili bölümde Ebu Hureyre'den naklettiği "Kişi
kalkıp Allah'ı zikrederse şeytanın attığı düğüm çözülür" hadisidir.
Müslim'in Ebu Hureyre'den naklettiği "Allah'ı zikretmek üzere toplanan insanlan
melekler kuşatır, rahmet sarar ve onlann üzerine sekinet iner" hadisi de
aynı şeyi ifade etmektedir. Abdullah İbn Busr'den nakledildiğine göre bir
sahabi Resululah s.a.v.'e şöyle demiştir: "Ya Resulallah! İslam"ın
emirleri bana ağır geliyor. Beni rahatlatacak bir şey öğretir misiniz?"
Resulullah bu isteğe "Dilin her daim Allah'ı zikretsin" cevabını
vermiştir. Bu hadis Tirmizi ve İbni Mace tarafından rivayet edilmiş olup İbn
Hibban ve Hakim tarafından sahih olarak nitelendiriimiştir.
Hadisin farklı rivayetlerinde değişik lafızlar kullanılmıştır.
İsmaili'nin naklettiği hadiste melekler "Rabbimiz insanlara baktık seni
zikrediyorlardı" ifadesi yer alırken Bezzar'ın Enes'ten naklettiği hadiste
"seni ta'zim ediyorlar, kitabını okuyorlar, Nebiine salat getiriyorlar ve
senden dünya ve ahiret nimetini istiyorlar" lafzı bulunmaktadır. Bütün bu
rivayetler göstermektedir ki Allah'ı zikretmekten maksat naslarda varit olan
tesbih, tekbir, Kur'an tilaveti, dünya ve ahiret için dua gibi bütün
zikirlerdir. Hadis okumanın, ilim öğrenmenin, bunları müzakere etmenin, nafile
namazın yukarıdakilerle birlikte değerlendirilmesi şüphelidir. Doğrusu hadis
okumak, ilim öğrenmek ve ilmi münazaralar yapmak Allah'ı zikretmek kabilinden
sayılsa bile burada yalnızca tespih, tekbir ve Kur'an okumanın kastedilmiş
olmasıdır. Hadiste zikir meclislerinin, Allah'ı zikretmek üzere toplanmanın ve
orada toplananların fazileti bildirilmektedir. Aralarına herhangi bir sebeple
katılmış olanlar Allah'ı zikredenlere verilen nimetlerden ve ikramlardan
istifade edecektir. Yine hadis meleklerin insanoğluna duyduğu sevgiyi ve
onların talepleri konusunda gösterdiği özene işaret edilmektedir. Hadiste
bildirilen bir başka husus ise şudur: Bazen soran sorduğu konuyu kendisine
sorduğu varlıktan daha iyi biliyor olabilir. Bu sorulan konuya verilen
ehemmiyeti göstermek için olabileceği gibi onun çok öne:nli olduğunu ihsas
ettirmek içinde olabilir. Hadis cennetin bize vasfedilenden daha hayırlı,
cehenneminde bize bildirilenden daha kötü şeyler içerdiğini göstermektedir.
Ayrıca hadisin öğrettiklerinden biri de Allah'tan niyazda bulunmak ve bu konuda
mübalağaya varmak istenilen şeye ulaşmak için bir sebeptir.
باب: قول لا
حول ولا قوة
إلا بالله.
67. La havle vela kuvvete illa Billah
حدثنا محمد
بن مقاتل أبو
الحسن: أخبرنا
عبد الله:
أخبرنا
سليمان
التيمي، عن أبي
عثمان، عن أبي
موسى الأشعري
قال:
أخذ
النبي صلى
الله عليه
وسلم في عقبة،
أو قال: في
ثنية، قال:
فلما علا
عليها رجل
نادى فرفع صوته:
لا إله إلا
الله والله
أكبر، قال:
ورسول الله
صلى الله عليه
وسلم على
بغلته، قال:
(فإنكم لا
تدعون أصمَّ
ولا غائباً).
ثم قال: (يا أبا موسى،
أو: يا عبد
الله، ألا
أدلك على كلمة
من كنز الجنة).
قلت: بلى، قال:
(لا حول ولا
قوة إلا بالله).
[-6409-] Ebu Musa el-Eş'arı şöyle demiştir: Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir dağ ya da tepe yolunda yürüyordu. Oradakilerden
birisi yüksek bir yere çıkınca bağırarak tehlil ve tekbir getirdi. Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu sırada katınnın üzerindeydi. Onlara:
"Sağır yada gaib birisine dua etmiyorsunuz" dedi. Daha
sonra bana dönerek "Ey EbCi Musa! Cennet hazinelerinden bir söz sana
öğreteyim mi? bu la havle vela kuvvete illa billah'tır" dedi.