EK SAYFA – 1911-2
باب: وجوب
عيادة المريض.
4. HASTAYI ZİYARET ETMENİN VACİP OLUŞU
حدثنا قتيبة
بن سعيد:
حدثنا أبو
عوانة، عن منصور،
عن أبي وائل،
عن أبي موسى
الأشعري قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (أطعموا
الجائع، وعودوا
المريض،
وفكُّوا
العاني).
[-5649-] Ebu Musa el-Eş'ari'den, dedi ki:
"Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem:
Aç olana yemek yediriniz, hastayı ziyaret ediniz, esiri esirlikten
kurtarınız, diye buyurdu."
حدثنا حفص بن
عمر: حدثنا
شُعبة قال:
أخبرني أشعث
بن سليم قال:
سمعت معاوية
بن سويد بن
مقرن، عن
البراء بن
عازب رضي الله
عنهما قال:
أمرنا
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم بسبع، ونهانا
عن سبع: نهانا
عن خاتم
الذهب، ولبس
الحرير،
والديباج،
والإستبرق،
وعن
القسِّيِّ، والمِيَثرة.
وأمرنا أن
نتبع
الجنائز،
ونعود المريض،
ونفشي السلام).
[-5650-] Bera b. Azib r.a.'dan, dedi ki: "Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem bize yedi şeyi emretti, yedi şeyi de yasakladı.
Bize altın yüzük kullanmayı, ince ipek, kalın ipek ve atlas giyinmeyi,
el-kassiy denilen ipek katılmış kumaşları, eğerler üzerine ipek yüzlü yastıklar
kullanmayı yasakladı. Buna karşılık bize cenazelerin arkasından gitmeyi,
hastayı ziyaret etmeyi, selamı yaygınlaştırmayı emir buyurdu."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Hastayı ziyaret etmenin vacip oluşu." Bu şekilde
Buhari hasta ziyareti emrinin zahiri ne dayanarak kat'i şekilde vacip oluş
ifadesini kullanmıştır. Müslim'in rivayetinde: "Beş şey, müslümanın
Müslüman üzerinde vacip olan hakkıdır" şeklindedir ve bunu da aralarında
zikretmiş bulunmaktadır.
İbn Battal dedi ki: Burada emrin aç olana yemek yedirmek, esiri
esirlikten kurtarmak gibi kifayet yoluyla vacip anlamında olma ihtimali vardır.
Yakınlık bağlarını gözetmek, ülfeti ilerletmek için teşvik olmak üzere
mendubluk ifade etme ihtimali de vardır. ed-Oavudı kat'i olarak birincisini
dile getirerek şunları söylemiştir: Hasta ziyaretinin farz olduğunu birtakım
kimseler başkalarından nakledegelmiş bulunmaktadır. Cumhur Ise: Hasta ziyareti
aslında menduptur ama bazı kimseler dışarıda kalmak üzere bazıları hakkında
vaciplik derecesine kadar ulaşabilir demişlerdir.
Nevevi der ki: Vacip olmadığı üzerinde icma' vardır. Kastı da
vacib-i aynı (farz-ı aynı olmadığıdır. Hastayı kollamak, onun durumunu görüp gözetmek,
ona yumuşak ve tatlı davranmak da hasta ziyareti kapsamı içerisindedir. Hatta
bazı hallerde bu, hastanın neşesinin yerine gelmesine, yeniden gücünü
kazanmasına sebep dahi olabilir.
Hadis-i şerifte geçen mutlak ifadeler dolayısıyla hasta ziyareti
özellikle bazı vakitlerde yapılmak, bazı vakitlerde de yapılmamak gibi bir
kayıtla sınırlanamaz. Ama hastanın sabah ve akşam vakitlerinden (birisinde)
ziyaret edilmesi adet haline gelmiştir. Hastayı usandıracak yahut hasta
sahiPlerine ağır gelecek kadar uzun süre oturmamak hasta ziyareti adabındandır.
Eğer herhangi bir zorunluluk uzun süre oturmasını gerektiriyorsa bunda bir
sakınca olmaz. Nitekim daha sonra gelen Cabir'in rivayet ettiği hadis de
böyledir.
Hasta ziyaretinin fazileti hususunda çok sayıda senedi ceyyid
hadisler varid olmuştur. Müslim ve Tirmizi'nin zikrettiği Sevban yoluyla gelen
şu hadis bunlardan birisidir: "Müslüman bir kimse Müslüman hasta kardeşini
ziyaret edecek olursa hep cennetin olgun meyveleri arasında kalmaya devam eder."
باب: عيادة
المُغمى عليه.
5. BAYGıNLıK GEÇiRENi ZiYARET ETMEK
حدثنا عبد
الله بن محمد:
حدثنا سفيان،
عن ابن المنكدر:
سمع جابر بن
عبد الله رضي
الله عنهما
يقول:
مرضت
مرضاً،
فأتاني النبي
صلى الله عليه
وسلم يعودني،
وأبو بكر،
وهما ماشيان،
فوجداني أغمي
علي، فتوضأ النبي
صلى الله عليه
وسلم ثم صب
وضوءه علي،
فأفقت، فإذا
النبي صلى
الله عليه
وسلم، فقلت:
يا رسول الله،
كيف أصنع في
مالي، كيف
أقضي في مالي؟
فلم يجبني
بشيء، حتى نزلت
آية الميراث.
[-5651-] Cabir b. Abdullah r.a. diyor ki: "Bir
hastalığa yakalandım. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile Ebu Bekir yürüyerek
beni ziyarete geldiler. Benim baygın olduğumu gördüler. Nebi Sallallahu Aleyhi
ve Sellem abdest aldı, sonra da abdest suyundan üzerime döktü. Ben de ayıldım.
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i görünce:
Ey Allah'ın Rasulü, malım hakkında nasıl bir vasiyette bulunayım.
Malım hakkında nasıl bir hüküm vereyim, dedim. O bana hiçbir cevap vermedi,
sonunda miras ay eti nazil oldu."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
''Baygınlık geçiren'i ziyaret etmek.'' yani bayılan kimseyi ziyaret
etmek. Bayılan bir kimse bu halde iken duyu organları faaliyet göstermez. Cabir
r.a.'ın sözü geçen bu hadisine dair açıklamalar Taharet bölÜmünde ve Nisa
suresinin tefsirinde (Sk. 4577 ve 5103 nolu hadislerde) geçmiş bulunmaktadır.