EK SAYFA – 1886-4
باب: قول
النبي صلى
الله عليه
وسلم لأبي
بردة: (ضَحِّ
بالجَذَع من
المعز، ولن
تجزي عن أحد
بعدك).
8. NEBİ S.A.V.'İN EBU BURDE'YE: "SEN BİR YAŞINI BİTİRMEMİŞ
OLAN O KEÇİ OĞLAĞINI KURBAN KES! FAKAT SENDEN SONRA KİMSE İÇİN YETERLİ
OLMAYACAKTIR" BUYRUĞU
حدثنا
مسدَّد: حدثنا
خالد بن عبد
الله: حدثنا مُطَرِّف،
عن عامر، عن
البراء بن
عازب رضي الله
عنهما قال:
ضحَّى
خال لي، يقال
له أبو بردة،
قبل الصلاة، فقال
له رسول الله
صلى الله عليه
وسلم: (شاتك شاة
لحم). فقال: يا
رسول الله، إن
عندي داجناً
جَذَعة من
المعز، قال:
(اذبحها، ولن
تصلح لغيرك).
ثم قال: (من ذبح قبل
الصلاة فإنما
يذبح لنفسه،
ومن ذبح بعد
الصلاة فقد
تمَّ نُسُكه
وأصاب سنَّة
المسلمين).
تابعه
عبيدة، عن
الشَّعبي
وإبراهيم،
وتابعه وكيع،
عن حُرَيث، عن
الشَّعبي،
وقال عاصم
وداود، عن
الشَّعبي:
عندي عَنَاقُ
لبنٍ. وقال
زُبَيد
وفراس، عن
الشَّعبي:
عندي جَذَعة.
وقال أبو
الأحوص: حدثنا
منصور:
عَنَاقٌ جَذَعةٌ.
وقال ابن عون:
عَنَاقٌ
جَذَعٌ،
عَنَاقُ لبنٍ.
[-5556-] Bera b. Azib r.a.'dan, dedi ki:, "Ebu Burde
diye anılan bir dayım bayram namazından önce kurbanını kesti. Rasulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona: Senin o kestiğin koyun, et için kesilen bir
koyun oldu, diye buyurdu.
Ebu Burde: Ey Allah'ın Rasulü, bende evde beslediğim bir yaşını
doldurmamış bir keçi oğlağı var, dedi.
Allah Rasulü: Onu kes, senden başkası için de,bu uygun düşmez,
diye buyurdu. Daha sonra: Her kim bayram namazından önce kurbanını keserse o
ancak kendisi için kesmiş olur. Kim de namazdan sonra kurbanını keserse onun
kurban ibadeti tamam olur ve müslümanların sünnetine de uygun bir iş yapmış
olur, diye ekledi."
حدثنا محمد
بن بشار:
حدثنا محمد بن
جعفر: حدثنا
شُعبة، عن
سلمة، عن أبي
جُحيفة، عن
البراء قال:
ذبح
أبو بردة قبل
الصلاة، فقال
له النبي صلى
الله عليه
وسلم: (أبدلها).
قال: ليس عندي
إلا جَذَعة.
قال شُعبة -
وأحسبه قال:
هي خير من
مُسِنَّة -
قال: (اجعلها
مكانها ولن
تجزي عن أحد
بعدك). وقال
حاتم بن
وردان، عن
أيوب، عن
محمد، عن أنس،
عن النبي صلى
الله عليه
وسلم. وقال:
عَنَاقٌ
جَذَعةٌ.
[-5557-] Bera'dan, dedi ki: "Ebu Burde bayram
namazından önce kurbanını kesti. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona:
Onun yerine başkasını kes, diye buyurdu.
Ebu Burde: Bende yaşını doldurmamış dişi bir keçiden başkası yok,
dedi. -Şube dedi ki: Zannederim o (ravilerden Ebu Burde, el-Bera'dan naklen):
Hem o, yaşını tamamlamış bir dişi keçiden daha iyidir, dedi.-
Bunun üzerine Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem: O halde sen onu
diğerinin (daha önce kestiğin kurbanlığın) yerine kes ve senden sonra da
böylesi, hiç kimse için geçerli olmayacaktır, diye buyurdu."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Senin koyunun et için kesilmiş bir koyun oldu." Yani
o bir kurbanlık değildir. Aksine o, kendisinden yararlanılabilecek bir etten
ibarettir. Nitekim Zubeyd el-İyamı'nin rivayetinde (bölümün başındaki 5545 nolu
hadis) de geçtiği üzere "o ancak aile halkına takdim ettiği bir etten
ibaret olur."
Hadisten Çıkan Sonuçlar
1- Bir yaşını doldurmamış keçinin kurbanlığı caiz değildir.
Cumhurun görüşü budur. Ata ve onun ashabından (ondan rivayet almış olanlardan)
el-Evza1'ye göre mutlak olarak caizdir. Bu hususta Cabir'in Nebie merfu olarak
zikrettiği bir sahih hadis de vardır: "Yaşını doldurmamış olanı
kesmeyiniz. Ancak yaşını doldurmuşu bulmakta zorlanırsanız bir yaşını
doldurmamış koyun kesebilirsiniz." Bu hadisi Müslim, Ebu Davud, Nesai ve
başkaları da rivayet etmiş bulunmaktadır. Fakat Nevevı cumhurdan bunu (bir
yaşını bitirmiş olanı kurban etmeyi) daha faziletli olana yorumladıklarını
nakletmiş bulunmaktadır. İfadenin takdiri ise şöyledir: Sizin için müstehap
olan ancak bir yaşını doldurmuş olanı kesmektir. Eğer bulamayacak olursanız o
takdirde bir yaşını doldurmamış bir koyun kesebilirsiniz.
Bir yaşını doldurmamiş olan (el-ceza') koyun türünün yeterli
olabileceğini kabul eden cumhur, yaşı hususunda farklı görüşlere sahiptir. Birinci
görüşe göre bir yaşını doldurup iki yaşına basmış alandır. Şafi1lere göre daha
sahih, dil bilginleri ne göre de daha meşhur olan görüş budur. İkinci görüşe
göre ise bu altı aydır. Bu da Hanefılerle, Hanbelilerin görüşüdür.
"Sonra kim bayram namazından önce keserse ancak kendisi
için kesmiş olur diye buyurdu." Yani onun o kestiği kurban olmaz.
"Kim de namazdan sonra keserse onun kurban ibadeti tamamlanmış olur ve
müslümanların sünnetine de" onlann izledikleri yola "uygun iş yapmış olur."
2- Hadisten sözü edilen sonuçlardan başka şu da anlaşılmaktadır:
Hükümlerde baş vurulacak kaynak, Nebi Sallallahu Aleyhi ve SellemIdir. O bazı
hallerde ümmeti arasından birisi için özel bir hüküm verebilir ve başkası
hakkında da bu hükmü -bu konuda bir mazeret veya gerekçe bulunmasa dahi- uygun
görmeyebilir.
3- Allah Resulü'nün bir kişiye hitabı, o hitabın özeloluşuna
dair açık bir delil ortaya çıkıncaya kadar bütün mükellefleri kapsar.
4- Yapılan bir amel, güzel bir niyet ile yapılsa dahi şeriate
uygun düşmedikj çe sahih degildir.