EK SAYFA – 1878-3
باب: ما
أنْهَرَ
الدَّمَ من
القَصَبِ
والمَرْوَةِ
والحديد.
18. KANI BOLCA AKITAN KAMIŞ, BEYAZ ÇAKIL TAŞI VE DEMİR İLE
KESMEK
حدثنا محمد
بن أبي بكر
المقدمي:
حدثنا معتمر،
عن عبيد الله،
عن نافع: سمع
ابن كعب بن
مالك: يخبر
ابن عمر:
أن
أباه أخبره،
أن جارية لهم
كانت ترعى
غنماً بسَلْعٍ،
فأبصرت بشاة
من غنمها
موتاً، فكسرت
حجراً
فذبحتها،
فقال لأهله:
لا تأكلوا حتى
آتي النبي صلى
الله عليه
وسلم فأسأله،
أو حتى أرسل
إليه من
يسأله، فأتى
النبي صلى
الله عليه
وسلم أو بعث
إليه، فأمرالنبي
صلى الله عليه
وسلم بأكلها.
[-5501-] Nafi', Ka'b b. Malik'in oğlunu İbn Ömer'e şunu
naklederken dinlemiştir:
Babası (Ka'b b. Malik) kendisine şunu habervermiştir: Sel' dağında
koyun -otlatan bir cariyeleri vardı. Koyunlarından birisinin can çekişmekte
olduğunu görünce bir taşı kırıp, o taşla o koyunu kesti.
Ka'b aile halkına: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gidip, ona
soruncaya kadar yahut ona bu hususu kendisine soracak birisini gönderinceye
kadar yemeyiniz, dedi.
Daha sonra Ka'b, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in yanına gitti
-yahut ona birisini gönderdi.- Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem O koyunun
yenilmesini emir buyurdu."
حدثنا موسى:
حدثنا
جويرية، عن
نافع، عن رجل
من بني سلمة:
أخبر عبد الله:
أن جارية
لكعب بن مالك
ترعى غنماً له
بالجُبَيل الذي
بالسوق، وهو
بسَلْع،
فأصيبت شاة،
فكسرت حجراً
فذبحتها به،
فذكروا للنبي
صلى الله عليه
وسلم، فأمرهم
بأكلها.
[-5502-] Abdullah (b. Ömer)'dan rivayete göre Ka'b b.
Malik'in bir cariyesi vardı. Bu cari ye onun koyunlarını (Medıne'deki) pazara
yakın el-Cubeyl denilen yerde -ki o Sel' dağındadır- güderdi. Bir koyunun can
çekişmekte olduğunu görünce bir taşı kırarak o kırdığı parça ile o koyunu
kesti.
Bunu Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e anlattılar. O da koyunun
yenilmesini emir buyurdu.
حدثنا عبدان
قال: أخبرني
أبي، عن شعبة،
عن سعيد بن
مسروق، عن
عَبَاية بن
رفاعة بن
رافع، عن جده
أنه قال:
يا
رسول الله ليس
لنا مُدًى،
فقال: (ما
أنْهَرَ
الدَّمَ
وذُكر اسم
الله فكل، ليس
الظفر والسن،
أما الظفر
فمُدَى
الحبشة، وأما
السن فعظم).
وندَّ بعير
فحبسه، فقال:
(إن لهذه
الإبل أوابد
كأوابد
الوحش، فما
غلبكم منها
فاصنعوا به هكذا).
[-5503-] Abaye b. Rifaa'dan rivayete göre; "O,
dedesinden: Ey Allah'ın Resulü, bıçaklanmız yoktur, dediğini nakletmiştir.
Allah Resulü: Kanı bolca akıtan ve üzerine Allah'ın adı anılan olursa ye! Ama
tırnak ve diş müstesnadır. Çünkü tırnak Habeşlilerin bıçağıdır, diş ise bir
kemiktir. Bu arada bir deve de kaçmıştı. Onu (birisinin attığı bir ok)
alıkoymuştu. Bunun üzerine Allah Rasulü şöyle buyurdu:
Şüphesiz bu develerin de yabani hayvanlar gibi ürküp
yabanileştikleri olur. Onlardan bu şekilde elinizden kaçıp kurtulanlar olup
yakalayamayacak olursanız ona bumin gibi yapınız."
باب: ذبيحة
المرأة
والأمة.
19. KADININ VE CARİYENİN KESTİĞİ HAYVAN
حدثنا صدقة:
أخبرنا عبدة،
عن عبيد الله،
عن نافع، عن
ابن لكعب بن مالك،
عن أبيه:
أن
امرأة ذبحت
شاة بحجر،
فسئل النبي
صلى الله عليه
وسلم عن ذلك،
فأمر بأكلها.
وقال الليث:
حدثنا نافع:
أنه سمع رجلاً
من الأنصار:
يخبر عبد
الله، عن
النبي صلى
الله عليه وسلم:
أن جارية
لكعب: بهذا.
[-5504-] Kalb b. Maıik'in bir oğlunun babasından
rivayetine göre; "Bir kadın bir taş ile bir koyun kesti. Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellemle bu durum hakkında soru soruldu, o da yenilmesini emir
buyurdu."
el-Leys de dedi ki: Bize Nafi'in tahdis ettiğine göre o, ensardan
bir adamı Abdullah (b. Ömer)'e Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellemiden diyerek
haber verdiğini ve: Ka'blın bir cariyesi ... diyerek bu hadisi naklettiğini
dinlemiştir.
حدثنا
إسماعيل قال:
حدثني مالك،
عن نافع، عن رجل
من الأنصار،
عن معاذ بن
سعد، أو سعد
بن معاذ أخبره:
أن
جارية لكعب بن
مالك كانت
ترعى غنماً
بسَلْع،
فأصيبت شاة
منها،
فأدركتها
فذبحتها بحجر،
فسئل النبي
صلى الله عليه
وسلم فقال:
(كلوها).
[-5505-] Muaz b. Sa'd'dan -yahut Said b. Muaz'dan-
rivayete göre "Ka'b b. Malik'in bir cariyesi Sel' dağında koyunlarını
güderdi. Koyunlardan birisi can çekişmeye başladı. Çoban yetişerek bir taşla
onu kesti. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e durumu sorulunca, o: Onu yiyiniz,
diye buyurdu."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Cariyenin ve kadının kestiği." Buhari bu başlıkla
bunu kabul etmeyen kimselerin kanaatinin reddedildiğine işaret ediyor gibidir.
Muhammed b. Abdulhakem, Malik'ten bunun mekruh olduğunu nakletmiştir.
el-Müdewene'de ise caiz olduğu belirtilmektedir. Şamlerin bir görüşüne göre de
kadının kurbanlık kesmesi mekruhtur. Said b. Mansur sahih bir sened ile İbrahim
en-Nehaı'den kadının ve küçük çocuğun kestikleri hakkında şunları söylediğini
belirtmektedir: Eğer kestiği hayvanı zaptedebiliyor ve besmeleyi bellemiş ise
bir sakıncası yoktur. Aynı zamanda bu, cumhurun da görüşüdür.
Hadisten Çıkarılan Sonuçlar
1- Emin kabul edilen, ücretle çalıştırılan işçi emanet edilen
şeyler hususunda aleyhine hainlik ettiğine dair delilortaya çıkıncaya kadar
güvenilir (söyledikleri) kabul edilir.
2- Yanına vedia bırakılan kimse gibi emin bir kimsenin, malın
sahibinin izni olmaksızın maslahata uygun tasarrufu caizdir.
3- Sahibinin izni olmaksızın kesilen hayvanın yenilmesi -kesenin
tazminat ödemesi gerekse dahi- caizdir.
4- Kadının kestiğinin yenilmesi caizdir. Hür yahut cariye, yaşlı
ya da küçük, Müslüman ya da kitap ehli olması, temiz ya da ay hali iken kesmiş
olması arasında fark yoktur. Çünkü Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem kadının
kestiğinin yenilmesini emir buyurmuş ve buna dair herhangi bir tafsilata
girilmemiştir. Bunu da Şafii açıkça dile getirmiştir. Cumhurun görüşü de budur.
باب: لا
يُذكَّى
بالسن والعظم
والظفر.
20. DİŞ, KEMİK VE TIRNAK İLE TEZKİYE (ŞER'i KESİM) YAPILMAZ
حدثنا
قَبِيصة:
حدثنا سفيان،
عن أبيه، عن عَبَاية
بن رفاعة، عن
رافع بن خديج
قال: قال النبي
صلى الله عليه
وسلم:
(كل -
يعني - ما
أنْهَرَ
الدَّمَ، إلا
السن والظفر).
[-5506-] Rafi' b. Hadic'den, dedi ki: "Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem:
Diş ve tırnak ile olması müstesna, kanı akıtan her bir şey ile kesileni
yiyebilirsin, diye buyurdu."
باب: ذبيحة
الأعراب
ونحوهم.
21. BEDEVİLERİN VE BENZERLERİNİN KESTİKLERİ
حدثنا محمد
بن عبيد الله:
حدثنا أسامة
بن حفص المدني،
عن هشام بن
عروة، عن
أبيه، عن
عائشة رضي
الله عنها:
أن
قوماً قالوا
للنبي صلى
الله عليه
وسلم: إن
قوماً
يأتوننا
باللحم، لا
ندري: أذُكر
اسم الله عليه
أم لا؟ فقال:
(سمُّوا عليه
أنتم وكلوه).
قالت: وكانوا
حديثي عهد
بالكفر.
تابعه علي عن
الدَّراوَردي.
وتابعه أبو
خالد والطُّفاوي.
[-5507-] Aişe r.anha'dan rivayete göre; "Bir kavim
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e: Bazı kimseler bize et getiriyorlar, üzerine
Allah'ın adının anıhp anılmadığını bilmiyoruz, diye soru sordular.
Bunun üzerine Nebi: Kendiniz üzerine Allah'ın adını anınız ve onu
yiyiniz, diye buyurdu."
Aişe dedi ki: "Bunlar küfür dönemine yakın kimseler
idi."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
el-Mühelleb dedi ki: Bu hadis, kesilen hayvan üzerine besmele
çekmenin vacip olmadığının asll delillerindendir. çünkü besmele çekmek vacip
olsaydı, her durumda şart olması gerekirdi. Oysa fukaha yemek yerken besmele
çekmenin farz olmadığı hususu üzerinde icma' etmişlerdir. Yemek yerken besmele
çekmek, keserken besmele çekmenin yerini tuttuğu na göre, bu sünnet olduğuna
delildir. Çünkü sünnet olan bir iş, farzın yerini tutmaz.
İbnu't-TIn dedi ki: Kendilerinin bilgisi dışında başkalarının
üstlendiği kesim üzerine besmele çekmek hususunda onların bir mükellefiyetieri
söz konusu değildir. O halde bu, hilafının ortaya çıkması halinde sahih
olmayışa yorumlanır. Bununla birlikte, şu anda sizin besmele çekmeniz ile üzerinde
Allah'ın adının anılıp anılmadığını bilmediğiniz etleri yemenizin size mubah
olduğunu anlatmak istemiş olma ihtimali de vardır. Elverir ki böyle bir hayvanı
kesen bir kimse, besmele çektiği takdirde kestiği sahih olan ve yenilebilen
kimselerden olsun.
Hadisten Çıkarılan Sonuçlar Hadisten anlaşıldığı na göre:
1- Müslümanların pazarlarında bulunan her şeyin durumu sıhhate
göre yorumlanır.
2-Çölde yaşayan müslümanların kestikleri de böyledir. Çünkü
çoğunlukla onlar besmele çekmeyi bilirler. İbn Abdilberr de bu son hükmü kat'i
olarak ifade ederek şöyle demiştir: Müslümanın kestiği yenilir ve onun besmele
çektiği kabul edilir. Çünkü Müslüman bir kimse hakkında, her hususta aksi
açıkça ortaya Çlkıncaya kadar hayırdan başka bir zan beslenmez.
باب: ذبائح
أهل الكتاب
وشحومها، من
أهل الحرب
وغيرهم.
22. HARB EHLİ OLAN VE OLMAYAN KİTAP EHLİNİN KESTİKLERİ HAYVANLAR
VE BUNLARIN İÇ YAĞLARI
وقوله تعالى:
{اليوم أحِلَّ
لكم الطيبات
وطعام الذين
أوتوا الكتاب
حِلٌّ لكم
وطعامكم حِلٌّ
لهم} /المائدة: 5/.
وقال
الزُهري: لا
بأس بذبيحة
نصارى العرب،
وإن سمعتَه
يسمِّي لغير
الله فلا
تأكل، وإن لم
تسمعه فقد
أحلَّه الله
لك وعلم
كفرهم. ويُذكر
عن عليٍّ نحوه .وقال
الحسن
وإبراهيم: لا
بأس بذبيحة
الأقلف .وقال
ابن عباس:
طعامهم:
ذبائحهم.
Ayette yüce Allah’ın ‘’Size iyi ve temiz olan şeyler helal
kılındı. Kendilerine kitap verilenlerin yiyeceği size helaldir. Sizin
yiyeceğiniz de onlara helaldir [Maide 5] buyruğu
Zühri dediki: Arap hristiyanlarının kestiklerini yemekte bir
sakınca yotur. Eğer Allah'tan başkasının adını anarak kestiğini işitirsen ondan
yeme, şayet işitmezsen Allah onu onların kafir olduklarını bildiği halde helal
kılmıştır.
Ali'den de buna yakın bir söz söylediği nakledilmektedir.
el-Hasen ve İbrahim de: Sünnet olmamış erkeğin kestiğini yemekte bir sakınca
yoktur, demişlerdir.
İbn Abbas da: "Onların yiyecekleri" ile kastedilen,
onların kestikleridir demiştir.
حدثنا أبو
الوليد: حدثنا
شعبة، عن حميد
بن هلال، عن
عبد الله بن
مُغَفَّل رضي
الله عنه قال:
كنا
محاصرين قصر
خيبر، فرمى
إنسان بجراب
فيه شحم،
فنزوت لآخذه،
فالتفتُّ فإذا
النبي صلى
الله عليه
وسلم
فاستحييت منه.
[-5508-] Abdullah b. Muğaffel r.a.'dan, dedi ki:
"Bizler Hayber kasrını (yüksek burcunu) muhasara ediyorduk. Bir kişi,
içinde iç yağı bulunan bir dağarcık attı. Ben onu almak için ileri atıldım.
Yanıma dönüp baktığımda Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i görünce ondan
utandım."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Harb ehli olan ve olmayan kitap ehli kimselerin kestikleri
ve iç yağlar!." Bu başlıkla bunun caiz olduğuna işaret etmektedir.
Cumhurun görüşü de budur. Malik ve Ahmed'den nakledildiğine göre Allah'ın kitap
ehline haram kıldığı iç yağı gibi şeyler de haramdır. İbnu'l-Kasım da: Çünkü
yüce Allah'ın mubah kıldığı, onların yedikleridir. İç yağlar! ise onların
yediklerinden değildir ve hayvan kesimi esnasında iç yağı elde etmek maksadıyla
da kesmezler, demiştir.
Ancak buna karşı şöyle cevap verilmiştir: İbn Abbas onların
yemeklerini ileride başlığın sonunda geleceği üzere "onların
kestikleri" diye tefsir etmiştir. Onların kestikleri mubah kılındığına
göre, kestikleri hayvandan gözettikleri maksadın ne olduğunu tespite ihtiyaç
kalmaz. Hayvan kesimi (tezkiye) ise kesilen hayvanın bir kısmı dışarıda
kalarak, diğer bir kısmı hakkında söz konusu değildir. Eğer bu tezkiye işlemi
hayvanın tamamı hakkında söz konusu ise, o takdirde iç yağının da kaçınılmaz
olarak bunun içine girmesi gerekir.
"Size hoş ve temiz şeyler helal kllındı."(Maide, 3)
Ebu Zerr rivayetiyle (Buhari nüshasında) böyledir. Başkası ise ayet-i kerimeyi
yüce Allah'ın: "Onlar için helaldir"
buyruğuna kadar zikretmiş bulunmaktadır. Bu fazlalık ile
Buhari'nin helal oluşa delil' getirmekteki maksadı da ortaya çıkmaktadır. Çünkü
o, harbiler arasında zimmi kimseleri özellikle tahsis etmediği gibi, eti de iç
yağından ayrı özel bir hükme tabi olarak kabul etmemiştir. İç yağlarının kitap
ehline haram kılınmasının da bir zararı olmadığını göstermiştir, Çünkü iç
yağları onlar için haram kılınmıştı, bizim için haram kılınmamıştır. Kitap
ehlinin kestiklerinin bize helal olduğu kesinlik kazandığına göre bunun nihai
maksadı da şöyle olur: Kestiklerinden kitap ehline haram kılınan şeyler
hakkında bizim şeriatimizde de bize haram kılındığına dair bir söz söylenmiş
değildir. O halde bunlar da mubahlıktaki asıl ilkeye göre bize mubah olur.
"el-Hasen ve İbrahim, sünnetsiz kimsenin kestiğinde bir
beis yoktur, de" mişlerdir." el-Hasen'den bu görüşü Abdurrezzak,
Ma'mer yoluyla rivayet ederek şöyle demiştir: el-Hasen, büyük yaşta İslam'a
girmiş bir adam eğer sünnet 01duğutakdirde kendisine zarar geleceğinden
korkarsa sünnet olmayabileceğini söylemiştir. Ayrıca böyle birisinin kestiğini
yemekte de bir sakınca görmezdi. Fakat buna muhalif rivayet de gelmiş
bulunmaktadır. İbnu'l-Münzir, İbn Abbas'tan şunu nakletmektedir: Sünnet olmamış
kimsenin kestiği de yenilmez, namazı da şahit1iği de kabul edilmez.
İbnu'l-Münzir de şöyle demektedir: İlim ehlinin cumhuru (büyük çoğunluğu) onun
kestiği caizdir, demektedir. Çünkü şanı yüce Allah kitap ehlinin kestiklerini
mubah kılmıştır, onlardan sünnet olmayan kimseler de vardır.
Daha sonra musannıf (Buhari) Abdullah b. Muğaffel'in şu hadisini
zikretmektedir: "Bizler Hayber'de bir burcu muhasara ediyorduk. Bir adam
içinde iç yağı bulunan bir dağarcık attı, ben de onu almak için ileri atıldım
... " Bu hadiste ise iç yağı gibi kitap ehline haram kılınmış olan şeyleri
de bize yasak kabul eden kimselere karşı bir delil bulunmaktadır. Çünkü Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem İbnu'l-Muğaffel'in sözü geçen dağarcıkta
bulunanlardan yararlanmasına itiraz etmemiştir.
Ayrıca hadiste kitap ehlinin kestiklerinin -o esnada harb ehli
olsalar dahiyenilmesinin, iç yağının kullanmasının caiz olduğu da
anlaşılmaktadır.