باب: صوم
المرأة بإذن
زوجها تطوع.
84. KADININ KOCASININ İZNİ İLE NAFİLE ORUÇ TUTMASI
حدثنا محمد
بن مقاتل:
أخبرنا عبد
الله، أخبرنا
معمر، عن همام
ابن منبه، عن
أبي هريرة، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم:
(لا تصوم
المرأة
وبعلها شاهد
إلا بإذنه).
[-5192-] Ebu Hureyre (r.a.)'den rivayete göre Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: "Kadın kocası mukim iken iznini
almadıkça (nafile) oruç tutmaz."
باب: إذا باتت
المرأة
مهاجرة فراش
زوجها.
85. KADININ KOCASININ YATAĞINI TERK EDEREK GECEYİ BAŞKA BİR
YATAKTA GEÇİRMESİ(NİN HÜKMÜ)
حدثنا محمد
بن بشار:
حدثنا ابن أبي
عدي، عن شعبة،
عن سليمان، عن
أبي حازم، عن
أبي هريرة رضي
الله عنه، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال: (إذا
دعا الرجل
امرأته إلى
فراشه، فأبت
أن تجيء،
لعنتها
الملائكة حتى
تصبح).
[-5193-] Ebu Hureyre r.a.'den rivayete göre Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: "Erkek, hanımını yatağına davet
ettiği takdirde kadın gelmeyi kabul etmezse sabahı edinceye kadar melekler ona
lanet okur."
حدثنا محمد
بن عرعرة:
حدثنا شعبة،
عن قتادة، عن
زرارة، عن أبي
هريرة قال:
قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: (إذا
باتت المرأة
مهاجرة فراش
زوجها،
لعنتها
الملائكة حتى ترجع).
[-5194-] Ebu Hureyre r.a.'den, dedi ki: Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: "Kadın kocasının yatağını terk ederek
başka bir yerde geceleyecek olursa dönünceye kadar melekler ona lanet
okur."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Kadının, kocasının yatağından ayrı" ve herhangi bir
sebep bulunmaksızın "başka yerde geceyi geçirmesi" bu takdirde caiz
olmaz.
"Erkek, hanımını yatağına davet edecek olursa ... "
İbn Ebi Cemra dedi ki: Açıkça görüldüğü üzere yatak cima'dan kinayedir. Hadisin
zahirinden anlaşıldığına göre lanet okumak, özellikle yataktan geceleyin
ayrılan kadın hakkında sözkonusudur. Çünkü hadiste: "Sabahlayıncaya
kadar" denilmektedir. Sanki bunun böyle olmasındaki sebep, bu işin
genellikle geceleyin daha bir ihtiyaç olması ve bu işe iten etkenin güçlü
olmasıdır. Fakat durumun böyle olması, gündüzün kadının bu işi kabul etmemesinin
caiz olmasını gerektirmez. Gecenin özellikle sözkonusu edilmesi, çc.ğunlukla bu
işin geceleyin yapıldığının kabul edilmsi dolayısı iledir.
"Gelmeyi kabul etmezse ... " Ebu Avane, el-A'meş'ten,
Bed'u'l-Halk bölümünde geçtiği üzere şu fazlalığı zikretmektedir: "Kocası
da ona kızgın bir şekilde geceyi geçirirse ... " Bu fazlalık ile lanet
okumanın gerçekleşmesi daha iyi anlaşılır. Çünkü 'o takdirde kadının masiyeti
sabit olur. Oysa erkeğin bundan dolayı kızmaması halinde böyle bir şey sözkonusu
olmaz. Çünkü kızmayışı ya onu mazur görüşü dolayısı ile olabilir yahut bu
husustaki hakkından vazgeçmiş olmasından ötürü olabilir.
"Sabahı edinceye kadar melekler ona lanet okur."
el-Mühelleb dedi ki: Bu hadisin gereğine göre hakları engellemek -ister beden
ile ilgili ister mali haklar olsun- Allah'ın gazabını -Allah'ın affı ile
bunları bağışlaması hali dışında- gerektiren hususlardandır.
Hadisten
Çıkarılan Diğer Sonuçlar
1- Emre itaat etmeyen bir müslümana -fiili işlememesi için onu
korkutmak amacı ile olması şartıyla- lanet okumak caizdir. Şayet bu yasak fiili
işleyecek olursa tevbe etmesi ve hidayet bulması için ona dua edilir.
Derim ki: Buradaki bu kayıt, bu hadisten anlaşılan bir kayıt
değildir. Başka delillerden çıkartılmıştır. Hocalarımızdan bazıları el-Mühelleb'in
bu hadisi günah işlemiş belli bir kimseyi lanetlemenin caiz oluşuna delil
göstermesini beğenip kabul etmiş olmakla birlikte, böyle bir delillendirme su
götürür.
Hak olan şudur: Lanet okunmasını kabul etmeyenler, bunun sözlük
anlamı olan ilahı rahmetten uzaklaştır ma anlamını kastederler. Elbetteki bu
anlamıyla müslümana beddua etmek yakışmaz. Bunun yerine ona hidayet bulması,
tevbe etmesi, masiyet olan işten dönmesi için dua edilir.
Bu şekilde lanet okumayı caiz kabul edenler de bununla örfı
anlamını kastetmiş olurlar ki, bu da kayıtsız ve şartsız olarak hakkında ağır
söz söylemektir. Bununla birlikte bu tür ağır sözleri söylemenin, isyan eden
kimsenin bu sözlerle vazgeçeceği ve o fiili işlemeye yanaşmayacağı halinde
sözkonusu olacağı da açıkça anlaşılmaktadır.
2- Kadın kocasına yardımcı olmalı ve onu hoşnut etmenin
yollarını aramalıdır.
3- Erkeğin cima'sızlığa katlanışı, kadının katlanışından daha
azdır.
4- {el-Mühelleb devamla} dedi ki: Erkeğin zihnini en çok meşgul eden
hususların başında, cima'ı çağrıştıran sebepler gelmektedir. Bundan dolayı
şeriat koyucu, kadınları bu hususta erkeklere yardımcı olmaya teşvik etmiş
bulunmaktadır.
5- (İbn Ebi Cemra) dedi ki: Ayrıca hadiste yüce Allah'a itaate
devam etmeye, onun ibadeti hususunda sabır göstermeye de işaret vardır. Kul
yüce Allah'ın haklarından herhangi bir şeyi terk etmeyecek surette bunlara
riayete devam ettiği takdirde, yüce Allah da ona mükafat olmak üzere ona
işlerini görecek, yardımcı olacak kimseleri ihsan eder. Hatta meleklerin,
kulunun herhangi bir arzusunu engellediği için onu kızdıran kimselere lanet
okumalarını sağlar. O halde kula düşen, Rabbinin kendisinden istemiş olduğu
bütün haklarını eksiksiz yerine getirmektir. Yoksa ihsanı pek çok olan bir
Gani'ye muhtaç fakirin göstereceği cefa ve uzaklaşma kadar çirkin hiçbir şey
olamaz.
(Merhum İbn Ebi Cemra'nın açıklamalarından özetlenerek. .. )
باب: لا تأذن
المرأة في
بيتها لأحد
إلا بإذنه.
86. KADIN, KOCASININ iZNi OLMAKSIZIN KiMSENiN, EViNE GiRMESiNE
iZiN VERMEZ
حدثنا أبو
اليمان:
أخبرنا شعيب،
أخبرنا أبو الزناد،
عن الأعرج، عن
أبي هريرة رضي
الله عنه: أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال: (لا
يحل للمرأة أن
تصوم وزوجها
شاهد إلا
بأذنه، ولا تأذن
في بيته إلا
بأذنه، وما
أنفقت من نفقة
عن غير أمره
فإنه يؤدي
إليه شطره).ورواه
أبو الزناد
أيضا عن موسى،
عن أبيه عن أبي
هريرة في
الصوم.
[-5195-] Ebu Hureyre r.a.'den rivayete göre RasuluIlah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: "Kadının, kocası yanında iken
izni olmadıkça (nafile) oruç tutması da helal değildir, onun izni olmaksızın
kimsenin evine girmesine izin veremez, onun emri olmadan (kocasının malından)
herhangi bir harcamada bulunacak olursa mutlaka onun (ecrinin) yarısı ona
ödenir."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Kadın, kocasının izni olmaksızın kimseye kocasının evine
girmesine izin vermez." Maksat kocasının mesken olarak kullandığı evidir.
İster onun mülkü olsun, ister olmasın.
"Şahit iken (yanında bulunuyorken) ... " Yani hazırken
(başka yerde yolculukta değil ise) ...
"Onun izni olmaksızın"dan maksat, Ramazan orucu
dışındaki oruçlardır.
Aynı şekilde orucun kaza edilebileceği zamanın daralması halinde
Ramazan'ın dışında farz orucun kazası da böyledir. Başlıktaki rivayetin
delaletine göre böyle bir nafile oruç, kadına haramdır. Cumhurun görüşü budur.
Nevevi, Şerhu'l-Mühezzeb adlı eserinde şunları söylemektedir:
Mezhebimize mensup bazı ilim adamları mekruh olduğunu söylemiş iseler de sahih
olan, birincisidir.
Yine Nevevi, Müslim Şerhi'nde şunları söylemektedir: Böyle bir
haramlığın sebebi şudur: Koca, hanımından her zaman istifade etmek hakkına
sahiptir. Onun hakkı da derhal yerine getirilmesi icab eden bir haktır.
Dolayısıyla nafile ya da daha sonra yerine getirilebilecek bir vacip sebebiyle
onun bu hakkı ihmal edilemez. Kocasının izni olmaksızm.-oı:uç tutması caiz
değildir. Tutması halinde kocası ondan yararlanmak isterse caizdir, orucu da
fasid olur. Çünkü adeten Müslüman, orucunun fasid olması ile oruca karşı
saygısızlık etmekten çekinir. Bundan dolayı erkek için bunu yapmamasının daha iyi
olduğunda şüphe yoktur. Çünkü bunun mekruh oluşuna dair bir delil sabit
değildir. Evet, eğer koca seferde bulunuyarsa hadisteki "yanında hazır
bulunmak" kaydı dolayısıyla kadının nafile oruç tutmasının caiz olması
gerekir. Eğer kadın oruçlu iken kocası seferden dönecek olursa herhangi bir
kerahat sözkonusu olmaksızın hanımının orucunu ifsad edebilir.
Hadisten, kocanın karısı üzerindeki hakkının nafile hayır
işlemesinden daha üstün olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü kocanın hakkının yerine
getirilmesi vacibdir. Vacib olanı yerine getirmek ise nafile olanı işlemekten
önde gelir.
"Ondan izinsiz," yani açık izni olmadan ...
"Onun emri olmadan her ne harcarsa onun (ecrinin) yarısı
ona ödenir."
Maksat, Hemmam'ın, Ebu Hureyre'den diye naklettiği ve Buyu' (alışverişier)
bölümünde yer alan rivayette açıkça zikredildiği üzere ecrin (mükafatın)
yarısıdır.
Ebu Davud ve İbn Huzeyme'nin, Sa'd yoluyla rivayet ettiği şu
hadise gelince: "Bir kadın: Ey Allah'ın Rasulü, bizler (bekar iken)
babalarımıza, (evlendikten sonra) kocalarımıza ve (daha sonra da) oğullarımıza
bir yüküz. Peki, onların mallarından bize ne helalolur?" diye sordu.
Allah Rasulü şöyle buyurdu: Taze hurmayı yemeniz ve hediye
etmeniz."
Tirmizi ile İbn Mace, Ebu Umame'den Nebie mertu' olarak şu hadisi
rivayet etmektedirler: "Bir kadın kocasının evinden onun izni olmadıkça
hiçbir şey infak edemez. Yiyecek dahi olsa mı, diye sorulunca, o mallarınızın
en üstünüdür, diye buyurdu."
Görüldüğü kadarıyla bu hadisler birbirleriyle çatışmaktadır.
Ancak onları bir arada şöylece telif etmek mümkündür: Rutab (denilen taze
hurma) ile kastedilen, çabucak bozulan şeylerdir. Bundan dolayı bunların infak
edilmesine izin vermiştir. Oysa başkası böyle değildir, yiyecek dahi olsa ... Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır.