EK SAYFA – 1728-5
SAD SURESİ
حدثنا محمد
بن بشار:
حدثنا غندر:
حدثنا شعبة، عن
العوام قال:
سألت
مجاهدا عن
السجدة في ص،
قال: سئل ابن
عباس فقال:
{أولئك الذين
هدى الله
فبهداهم
اقتده}. وكان
ابن عباس يسجد
فيها.
[-4806-] Avvam'dan rivayet edildiğine göre, o şöyle demiştir: Mücahid'e Sad
suresindeki secde ayetini sordum. O da şöyle cevap verdi:
Bu konu İbn Abbas'a da sorulmuştu. O da "İşte o Nebiler,
Allah'ın hidayet ettiği kimselerdir. Sen de onların yoluna uy,"(En'am 90) ayetini
okudu. Bu suredeki secde ayetinden dolayı da secde ederdi.
حدثني محمد
بن عبد الله:
حدثنا محمد بن
عبيد الطنافسي،
عن العوام قال:
سألت
مجاهدا عن
سجدة ص، فقال:
سألت ابن
عباس: من أين
سجدت؟ فقال:
أو ما تقرأ:
{ومن ذريته
داود وسليمان}.
{أولئك الذين
هدى الله
فبهداهم
اقتده}. فكان
داود ممن أمر
نبيكم صلى
الله عليه
وسلم أن يقتدي
به، فسجدها
داود عليه
السلام
فسجدها رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
[-4807-] Awam'dan rivayet edildiğine göre, o şöyle demiştir: Mücahid'e Sad
suresindeki secde ayetini sordum. O da şöyle cevap verdi:
Ben de bunu "Hangi delile göre secde ettin?"(En'am 90)
diye İbn Abbas'a sordum. O da bana şu ayetleri okumuyor musun? diye cevap verdi
ve ayetleri okudu. "O'nun soyundan Davud'u, Süleyman'ı, Eyyub'u, Yusuf u,
Musa'yı ve Harun'u doğru yola iletmiştik ... İşte o Nebiler, Allah'ın hidayet
ettiği kimselerdir. Sen de onların yoluna uy."(En'am 84-90) [Sonra şöyle
dedi:] Davlid, Nebiinizin kendisine uyması emredilen elçilerdendi. Bu yüzden
Davlid'un secde ettiği yerde Hz. Nebi'de secde etti.
{عجاب}
/5/: عجيب. القط:
الصحيفة، هو
ها هنا صحيفة
الحسنات.
عجاب Ucab (Sad 5)
"şaşılacak" anlamına gelir. قط Kitt (Sad 16) "sahife" demektir. Bu surede
"hesap defteri" anlamına gelir.
وقال
مجاهد: {في عزة}
/2/: معازين.
{الملة
الآخرة} /7/: ملة
قريش.
الاختلاق: الكذب.
{الأسباب} /10/: طرق
السماء في
أبوابها. {جند ما
هنالك مهزوم} /11/:
يعني قريشا.
{أولئك
الأحزاب} /13/: القرون
الماضية.
{فواق} /15/: رجوع.
{قطنا} /16/:
عذابنا. {اتخذناهم
سخريا} /63/: أحطنا
بهم. {أتراب} /52/:
أمثال.
Mücahid şöyle demiştir: في عزة fi izzetin (Sad 2) "iki tarafın birbirine karşı ütünlük
taslaması" anlamına gelir. ملة
الآخرة
Milleti'l-ahira (Sad 7) "Kureyşin dini"
anlamına gelir. اختلاق İhtilak (Sad 7)' "yalan'" demektir. أسباب
Esbab (Sad 10) "semanın kapılarına çıkan' yollar" anlamına gelir. جند ما هنالك
مهزوم
Cundun ma hunalike mahzum(Sad 11) [ifadesinde bozguna uğradığı belirtilen ordu
ile] Kureyş kastedilmiştir. أولئك
الأحزاب
Ulaike'l-ahzab [ifadesinde geçen ahzab kelimesi (Sad 13) "geçmiş
milletleri" ifad eder. فواق Fevak (Sad 15) "dönüş," قطنا kittana "azabımız" demektir.. اتخذناهم
سخريا
İttehaznahum suhriyya (Sad 63) "onları kuşattık" anlamına gelir. أتراب Etrab (Sad 52) "akran" demektir.
وقال
ابن عباس:
{الأيد} /17/: القوة
في العبادة.
{الأبصار} /45/:
البصر في
أمرالله. {حُبَّ
الْخَيْرِ
عَن ذِكْرِ
رَبِّي}
/32/: من ذكر. {طفق
مسحا} /33/: يمسح
أعراف الخيل
وعراقيبها.
{الأصفاد} /38/:
الوثاق.
İbn Abbas şöyle demiştir: أيد Eyd (Sad 17)
"kulluk konusundaki güç" anlamına gelir. أبصار Ebsar (Sad 63) "Allah'ın emrine bakmayı" ifade eder. حُبَّ
الْخَيْرِ
عَن ذِكْرِ
رَبِّي Hubbe'l-hayri an zikri Rabbı (Sad 32)
[ifadesindeki عَن an harf-i cerri] ......min anlamında kullanılmıştır. طفق
مسحا tafika meshan (Sad 33)
"boynunun üst tarafını ve bacaklarını sıvazladı" anlamına gelir. أصفاد
Asfad (Sad /38) ise "bağlar/bukağılar" demektir. '
AÇiKLAMA : .........Sad harfi surelerin başında yer alan hurufu
mukattaların hükmündedir. Surelerin isimleri hakkındaki ayrıntılı açıklama
Gafir suresinin baş tarafında yapılacaktır.
Sad suresindeki secde ayeti konusundaki açıklamalar
"Kitabu's-sucudi'ttilaveffilavet Secdesi Bölümü"nde genişçe
yapılmıştı.
İbn Ebı Hatim, Suddı'nin .......ma leha min fevak ayetini şöyle
açıkladığını rivayet etmiştir: "Onlar için ne ayılma, ne de dünyaya geri
dönme söz konusudur. "
.......Kittu kelimesi hakkında yukarıda iki görüş bulunmaktadır.
Bunlar birbiri ile çelişmez. Çünkü ikinci görüş "azaptan nasibimize
düşen" anlamına hamledilir.
İbn,Ebi, Hatim bu rivayeti Mücahid'den şöyle nakletmiştir:
...........Ahda'nahüm em hum fi'n-nar la na'lemu mekanehüm. İbn Atiyye onun bu
sözünü şu şekilde açıklamıştır: "Onlar bizimle birlikte değiller. Yoksa
onlar bizimle de, gözlerimiz mi onları görmüyor."
Ebu Ubeyde, .....etrab kelimesinin ......tirb kelimesinin çoğulu
olduğunu ve aynı dönemde doğan kimseler için bu kelimenin kullanıldığı
söylemiştir.
باب: قوله: {هب
لي ملكا لا
ينبغي لأحد من
بعدي إنك أنت
الوهاب} /35/.
2. "BANA, BENDEN SONRA KİMSENİN ULAŞAMAYACAĞI BİR
HÜKÜMRANLIK VER, ŞÜPHESİZ SEN, DAİMA BAĞIŞTA BULUNANSIN,"(Sad 35) AYETİNİN
TEFSİRİ
حدثنا إسحاق
بن إبراهيم:
حدثنا روح
ومحمد بن جعفر،
عن شعبة، عن
محمد بن زياد،
عن أبي هريرة،
عن النبي صلى
الله عليه
وسلم قال:
(إن
عفريتا من
الجن تفلت علي
البارحة، أو
كلمة نحوها،
ليقطع علي
الصلاة،
فأمكنني الله
منه، وأردت أن
أربطه إلى
سارية من
سواري
المسجد، حتى
تصبحوا
وتنظروا إليه
كلكم، فذكرت
قول أخي
سليمان: {رب
اغفر لي ملكا
لا ينبغي لأحد
من بعدي}). قال
روح: فرده خاسئا.
[-4808-] Ebu Hureyre'den Hz. Nebi'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
"Dün gece azgın bir cin (veya Allah Resulü buna yakın bir ifade kullandı)
namazımı bozmak üzere birden önüme geçti. Allah Teala ona karşı bana yardım
etti. Hepiniz uyanınca onu göresiniz diye mescidin sütünlarından birine
bağlamak istedim. Sonra kardeşim Süleyman'ın "Bana, benden sonra kimsenin
ulaşamayacağz bir hükümranlık ver," sözü aklıma geldi.
Hadisin ravilerinden Ravh şöyle demiştir: "Sonra Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem zelil bir haldeki o cini serbst bıraktı."
Bu hadisin açıklaması Hz. Süleyman'dan bahseden Enbiya Bölümü'nde
geçmişti. (Bk.3423.hadis)
باب: قوله:
{وما أنا من
المتكلفين} /76/.
3."BEN OLDUĞUNDAN BAŞKA TÜRLÜ GÖRÜNENLERDEN DE DEĞİLİM,
"(Sad 86) AYETİNİN TEFSİRİ
حدثنا قتيبة:
حدثنا جرير،
عن الأعمش، عن
أبي الضحى، عن
مسروق قال:
دخلنا
على عبد الله
بن مسعود قال:
يا أيها
الناس، من علم
شيئا فليقل
به، ومن لم
يعلم فليقل:
الله أعلم،
فإن من العلم
أن يقول لما
لا يعلم الله
أعلم، قال
الله عز وجل
لنبيه صلى
الله عليه وسلم:
{قل ما أسألكم
عليه من أجر
وما أنا من
المتكلفين}.
وسأحدثكم عن
الدخان، إن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم دعا
قريشا إلى
الإسلام
فأبطؤوا عليه
فقال: (اللهم
أعني عليهم
بسبع كسبع
يوسف).
فأخذتهم سنة
فحصت كل شيء،
حتى أكلوا
الميتة
والجلود، حتى
جعل الرجل يرى
بينه وبين
السماء دخانا
من الجوع. قال
الله عز وجل: {فارتقب
يوم تأتي
السماء بدخان
مبين. يغشى
الناس هذا
عذاب أليم}.
قال: فدعوا:
{ربنا اكشف
عنا العذاب
إنا مؤمنون.
أنى لهم
الذكرى وقد
جاءهم رسول
مبين. ثم
تولوا عنه
وقالوا معلم
مجنون. إنا
كاشفو العذاب
قليلا إنكم
عائدون}.
أفيكشف
العذاب يوم
القيامة؟ قال:
فكشف، ثم
عادوا في
كفرهم،
فأخذهم الله
يوم بدر، قال
الله تعالى:
{يوم نبطش
البطشة
الكبرى إنا منتقمون}.
[-4809-] Mesruk'tan şöyle dediği rivayet edilmiştir: Abdullah İbn Mes'ud'un
yanına gittik. O şöyle dedi: Ey insanlar! Kim bir şeyi öğrenirse, onu söylesin.
Kim de bir şeyi bilmiyorsa, 'En iyi Allah bilir,' desin. Çünkü kişinin
bilmediği bir şey hakkında 'En iyiAllah bilir,' demesi ilmin bir cüzüdür.
Allah Teala Nebiine şöyle buyurmuştur: (Resulüm!) De ki: Buna
karşılık ben sizden bir ücret istemiyorum. Ve ben olduğundan başka türlü
görünenlerden de değilim. (Sad 86)
Size duhandan/dumandan söz edeceğim. Allah Resulü Sallallahu
Aleyhi ve Sellem Kureyşlileri İslam'a davet etti. Onlar İslam'a girmekte ağır
davrandılar. Bunun üzerine Hz. Nebi "Ey Allahım! Onlara karşı Yusuf Nebiin
dönemindeki yedi yıla benzer yedi yıl ile bana yardım et!" diye yakardı.
Akabinde Kureyş için kıtlık başladı ve her şey tükendi. Hatta müşrikler ölmüş
hayvan etlerini ve derileri yemeye başladılar. Kıtlık öyle bir hal aldı ki,
insanlar açlıktan gök ile yer arasında duhan/duman görmeye başladılar. Bu
hususta Allah Teala şöyle buyurmuştur: "Şimdi sen, göğün, insanları
bürüyecek açık bir duman çıkaracağı günü gözetle. Bu, elem verici bir azaptır.
(İşte o zaman insanlar:) Rabbimiz! Bizden azabı kaldır. Doğrusu biz artık inanıyoruz
(derler). Nerede onlarda öğüt almak? Oysa kendilerine gerçeği açıklayan bir
elçi gelmişti. Sonra ondan yüz çevirdiler ve: Bu, öğreti/miş bir deli! dediler.
Biz azabı birazcık kaldıracağız, ama siz yine (eski halinize) döneceksiniz.
"(Duhan 10-15)
İbn Mes'ud şöyle devam etti: Kıyametgünü onlardan azab kaldırılır
mı? Sonra şunları ekledi: Dünyada onların azabı kaldırıldı. Sonra müşrikler
inkarlarına geri döndüler. Nihayet Allah Teala Bedir savaşında onları yakaladı.
Nitekim bu konuda şöyle buyurmuştur: "Fakat biz, büyük bir şiddetle
yakalayacağımız gün, kesinlikle intikamımızı alırız. "(Duhan 16)
İmam Buhar! bu başlık altında İbn Mes'ud'un duhan/duman
hakkındaki sözlerini nakletti. Bu rivayetin açıklaması Rum suresinde geçmişti.
Duhan suresinde de tekrar bu rivayete dönülecektir.(bk. 4822.hadis) Yağmur
isteme ile ilgili kısmı da ilgili bölümde geçmişti.