12. SA'D BİN MUAZ (R.A.)'IN MENKIBELERİ
حدثني محمد
بن بشار:
حدثنا غندر:
حدثنا شعبة، عن
أبي إسحاق
قال: سمعت
البراء رضي
الله عنه يقول: أهديت
للنبي صلى
الله عليه
وسلم حلة
حرير، فجعل
أصحابه
يمسونها
ويعجبون من
لينها، فقال:
(أتعجبون من
لين هذه؟
لمناديل سعد
بن معاذ خير
منها وألين).رواه
قتادة
والزهري: سمعا
أنسا، عن
النبي صلى الله
عليه وسلم.
[-3802-] Bera r.a.'dan dedi ki: "Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellem'e ipek bir hulle (elbise) hediye edildi. Ashabı ona dokunmaya
ve yumuşaklığından hayret etmeye koyuldu. Şöyle buyurdu: Bunun yumuşaklığına
hayret mi ediyorsunuz? Andolsun Sa'd b. Muaz'ın mendilleri bundan daha hayırlı
yahut daha yum uşaktır."
حدثني محمد
بن المثنى:
حدثنا فضل بن
مساور، ختن
أبي عوانة:
حدثنا أبو عوانة،
عن الأعمش، عن
أبي سفيان، عن
جابر رضي الله
عنه: سمعت
النبي صلى
الله عليه
وسلم يقول:
(اهتز العرش
لموت سعد بن
معاذ).وعن
الأعمش: حدثنا
أبو صالح، عن
جابر، عن النبي
صلى الله عليه
وسلم مثله.
فقال رجل
لجابر: فإن
البراء يقول:
(اهتز السرير).
فقال: إنه كان
بين هذين
الحيين
ضغائن، سمعت
النبي صلى
الله عليه
وسلم يقول:
(اهتز عرش
الرحمن لموت
سعد بن معاذ).
[-3803-] Cabir r.a.'dan: Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'i şöyle buyururken dinledim: "Sa'd b. Muaz'ın ölümü dolayısıyla arş
sarsıldı."
Yine Cabir'den, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in buna benzer
bir hadis buyurduğu rivayet edilmiştir. "Bir adam Cabir'e dedi ki: Bera
diyor ki: Serir (taht sarsıldı). Bunun üzerine (Cabir) dedi ki: Bu iki kabile
arasında düşmanlık vardı. Ben Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i şöyle
buyururken dinledim: Sa'd b. Muaz'ın ölümü dolayısıyla Rahman'ın Arşı
sarsıldı."
حدثنا محمد
بن عرعرة:
حدثنا شعبة،
عن سعد بن إبراهيم،
عن أبي أمامة
بن سهل بن
حنيف، عن أبي سعيد
الخدري رضي
الله عنه: أن
أناسا نزلوا
على حكم سعد
بن معاذ،
فأرسل إليه فجاء
على حمار،
فلما بلغ
قريبا من
المسجد، قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: (قوموا
إلى خيركم، أو
سيدكم). فقال:
(يا سعد إن
هؤلاء نزلوا
على حكمك). قال:
فإني أحكم
فيهم أن تقاتل
مقاتلتهم وتسبى
ذراريهم، قال:
(حكمت بحكم
الله، أو:
بحكم الملك).
[-3804-] Ebu Said el-Hudri r.a.'dan rivayete göre
"Bazı kimseler Sa'd b. Muaz'ın hükmünü kabul ederek indiler. Ona haber
gönderildi. Bir eşek üzerinde geldi. Mescide yakın yere gelince, Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Sizin en hayırlınız --yahut efendiniz-- için ayağa
kalkınız, diye buyurdu. (Sa'd'a hitaben): Ey Sa'd bunlar senin hükmünü kabul
ederek indiler, dedi.
Sa'd, ben de onlar hakkında savaşçılarının öldürülmesi, kadın ve
çocuklarının esir edilmesi hükmünü veriyorum, dedi. Allah Resulü: Sen Allah'ın
hükmü ile yahut Melikin hükmü ile hüküm verdin, dedi."
AÇIKLAMA: "Sa'd b.
Muaz" b. en-Numan b. İmriu'l-Kays b. Abdi'l-Eşhel "ın
menkıbeleri."
Evs'in büyüğü idi. Nitekim Sa'd b. Ubade de Hazreclilerin büyüğü
idi.
"Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e ipekten bir hulle
hediye edildi." Ona bunu hediye eden Dume'li Ukeydir idi.
"el-Bera: Taht sarsıldı diyor." Kasıt onun üzerinde
bulunandır.
"Bu iki kabile arasında ... " Yani Evslilerle
Hazrecliler arasında düşmanlık vardı. el-Hattabi der ki: Cabir'in böyle
demesine sebep şudur: Sa'd Evsli, el-Bera da Hazredi idi. Hazrecliler ise
Evslilerin herhangi bir fazilete sahip olduklarını kabul etmezlerdi. O böyle
demiş ise de bu büyük bir hatadır. Aksine el-Bera da Evslidir. Çünkü o İbn Azib
b. el-Haris b. Adiy b. Mecdea b. Harise b. el-Haris b. el-Hazrec b. Amr b.
Malik b. el-Evs'dir. Sa'd b. Muaz ile birlikte el-Haris b. el-Hazrec ile
nesebleri bir araya gelmektedir ki, el-Hazrec aynı zamanda el-Haris b.
el-Hazrec'in de babasıdır. Bu da Evs'in karşı noktasında nesebde yer alan
el-Hazrec değildir. Onun adı ona verilmiştir. Evet, Evs'in mukabili olan
Hazreç'lilerden ona mukabil olan kişi Cabir'dir.
Cabir'in bu sözleri söylemesi hakkı ortaya çıkarmak ve fazilet
sahibinin faziletini itiraf etmek içindir. O bu sözleriyle el-Bera'nın Evs'li
olmakla birlikte bu sözleri nasıl söylediğine şaşmış gibi görülmektedir. Sonra
da şunları eklemiştir:
Ben her ne kadar Hazrecli isem ve Evs ile Hazrecliler arasında
olanlar olmuş olsa bile, bu benim hakkı söylememe engel değildir deyip, hadisi
zikretmektedir.
Bu hususta el-Bera lehine sürülecek mazeret şudur. O Sa'd b.
Muaz'ın faziletinin üstünü örtmek maksadıyla bu sözlerini söylememiştir. O bunu
anlamış Ve bunu ifade etmiştir. Onun hakkında ona yakışanı düşünmek, bunu
gerektirmektedir. Ayrıca bu onun taassub sahibi olmadığının da delilidir.
el-Hattabi az önce geçen kanaati ortaya attığından, kendisi ve
ona uyanlar da Cabir'in el-Bera hakkında söylediklerine mazeret bulma
ihtiyacını hissetmişler ve bu hususta özetle şunları söylemişlerdir: Bera bu
sözlerinde mazurdur. Çünkü o bu sözlerini Sa'd'a düşmanlık dolayısıyla söylemiş
değildir. O muhtemelolan bir anlamı çıkarmış ve hadisi ona göre yorumlamıştır.
Cabir'in lehine sürülecek mazeret de şudur: O el-Bera'nın Sa'd'e olan kinini
dile getirmek istediğini zanetmiştir. Dolayısıyla onun Sa'd'e yardım etmesi de
uygun bir davranış görülmüştür. Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır.
Arş'ın sarsılmasından maksat ise ruhun gelişi ile sevinmesi ve
sürur duymasıdır. Bir kimsenin huzuruna gelmesi dolayısıyla sevinen herkes
için, "Onun gelişine sarsıldı", denilir. Yer bitkilerle yeşerip
güzelleştiği zaman "arz sarsıldı" ifadesi de buradan gelmektedir.
"Bir takım kimseler Sa'd'in hükmünü kabul ederek
indiler" ifadesi ile kastedilenler Kureyza oğullarıdır. İleride buna dair
açıklamalar Meğazi bölümünde gelecektir. (4121 numaralı hadiste)