باب:
يقاتل عن أهل
الذمة ولا
يسترقون.
174. İSLAM ÜLKESİNDEKİ GAYRİ MÜSLİM VATANDAŞLARI KORUMAK İÇİN
SAVAŞILIR VE BU KİŞİLER KÖLELEŞTİRİLMEZ
حدثنا
موسى بن
إسماعيل:
حدثنا أبو
عوانة، عن حصين،
عن عمرو بن
ميمون، عن عمر
رضي الله عنه
قال:
وأوصيه
بذمة الله
وذمة رسوله
صلى الله عليه
وسلم، أن يوفى
لهم بعهدهم،
وأن يقاتل من
ورائهم، ولا
يكلفوا إلا
طاقتهم.
[-3052-] Hz. Ömer Ebu Lu'lue tarafından yaralandığı zaman şöyle demiştir:
"Allah'ın ve Resulü'nün ahdine riayetle ona dokunmamanızı vasiyet ederim.
Onlara verdiğiniz güvenceyi / ahdi yerine getiriniz, onları korumak için
savaşınız ve onlara güçlerinin yetmeyeceği ağır vergiler yüklemeyiniz."
AÇIKLAMA: İslam ülkesindeki
gayr-i müslim vatandaşlar kendileriyle yapılan anlaşmayı bozsalar bile
köleleştirilmezler. İbnü'l-Müneyyir bu hükmün Hz. Ömer'in sözünde geçen
"Vasiyet ederim" ifadesinden alındığını söylemiştir. Zira bu ifade
onlara i~'; davranılmasını ve şefkat gösterilmesini istemektedir. Bu da
köleleştirilmemelerini gerektirir. Fakat İbnü'l-Kasım yapılan anlaşmayı
bozmaları halinde bunların köleleştirileceklerini söylemiştir. Ancak Eşheb ve
alimlerin çoğunluğu onun bu görüşüne muhalefet etmişlerdir. Bu tartışmanın
konusu ise şu meseledir: "Düşman taraftan birisi, İslam ülkesi vatandaşı
olan bir gayri müslimi (zimmi) esir ettikten sonra başka bir savaşta
Müslümanlar bu zimmiyi esir alırsa, söz konusu zimmı köle olur mu olmaz
mı?"
İbn Kudame zimmllerin köleleştirilemeyeceği konusunda görüş
birliği (icma') bulunduğunu nakletmiştir. Ancak anlaşıldığı kadarıyla o
İbnü'l-Kasım'ın farklı görüşünden haberdar değildir. İmam Buhari ise bu farklı
görüşten haberdar olduğu için bu başlığı kullanmış olabilir.
باب:
جوائز الوفد.
هل
يستشفع إلى أهل
الذمة
ومعاملتهم.
175. GÖRÜŞMEK İÇİN GELEN HEYETLERE HEDİYE VERİLMESİ
176. ZIMMİLERE VE ONLARIN İŞLEMLERİNE ARACILIK EDİLİR Mİ?
حدثنا
قبيصة: حدثنا
ابن عيينة، عن
سليمان الأحول،
عن سعيد ابن
جبير، عن ابن
عباس رضي الله
عنهما: أنه
قال: يوم
الخميس وما
يوم الخميس،
ثم بكى حتى
خضب دمعه
الحصباء،
فقال:
اشتد
برسول الله
صلى الله عليه
وسلم وجعه يوم
الخميس، فقال:
(ائتوني بكتاب
أكتب لكم
كتابا لن
تضلوا بعده
أبدا).
فتنازعوا،
ولا ينبغي عند
نبي تنازع،
فقالوا: هجر
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم؟ قال:
(دعوني، فالذي
أنا فيه خير
مما تدعونني
إليه). وأوصى
عند موته
بثلاث: (أخرجوا
المشركين من
جزيرة العرب،
وأجيزوا الوفد
بنحو ما كنت
أجيزهم).
ونسيت
الثالثة.
وقال
يعقوب بن
محمد: سألت
المغيرة بن
عبد الرحمن،
عن جزيرة
العرب، فقال:
مكة والمدينة
واليمامة
واليمن. وقال
يعقوب: والعرج
أول تهامة.
[-3053-] İbn Abbas'ın: "Perşembe günü! Ah Perşembe günü nedir siz
nereden bilirsiniz ki?!" deyip ağladığı, gözyaşlarının yerleri ıslattığı
ve daha sonra şöyle dediği nakledilmiştir: "Resulullah Sallallahu Aleyhi
ve Sellem'in hastalıktan duyduğu ızdırabı Perşembe günü iyice artmıştı. Bize
şöyle buyurdu: "Bana yazı malzemeleri getirin de size bundan sonra
ebediyyen sapıklığa düşmenize engel olacak öğütler yazayım!"
Bunun üzerine orada bulunanlar istenen malzemenin getirilip
getirilmemesi konusunda görüş ayrılığına düştüler. Halbuki hiçbir Nebiin
huzurunda böylesi bir tartışma yakışık almaz. Sonra oradakiler:
"Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem hastalığın etkisiyle
sayıklıyor" dediler. Bir süre sonra Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem:
"Beni rahat bırakın! Benim şu anda içinde bulunduğum durum kesinlikle
sizin benden istediğiniz şeylerden daha hayırlıdırı" buyurdu ve ruhunu
teslim ederken üç şey vasiyet etti: "Müşrikleri Arap yarımadasından çıkarını
Size gelen heyetlere tıpkı benim verdiğim gibi hediyeler verin!" Üçüncü
vasiyetinin ne olduğunu ise unuttum."
Yakub İbn Muhammed ez-Zühri şöyle demiştir: "Ben Muğire İbn
Abdurrahman'a Arap yarımadasının sınırlarını sorduğumda bana: Mekke, Medine,
Yemame ve Yemen'dir" diye cevap verdi."
AÇIKLAMA: Arap yarımadası
aslında daha geniş bir alanı kapsadığı halde müşriklerin barınmasının yasak
olduğu yerler Mekke, Medine ve Yemame ile bunların civarıdır. Zira bütün
bilginler Yemen de Arap yarımadası sınırları içerisinde olduğu halde orada
müşriklerin barınabileceğini söylemişlerdir. Bununla birlikte konunun
ayrıntılarında görüş ayrılıkları vardır. Alimlerin çoğunluğu yukarıda sayılan
bölgelere müşriklerin giremeyeceğini söylemişlerdir. Hanefilere göre mescid
dışındaki bölgelerde barınmaları ve bulunmaları mümkündür. İmam Malik
müşriklerin ticaret amacıyla harem bölgesine girebileceklerini söylemiştir.
İmam Şafii' ise görüşünü şöyle açıklamıştır: "Müşrikler ancak devlet
başkanının izni ile harem bölgesine girebilirler. Bu iznin verilebilmesi de
Müslümanların yarar sağlayıp sağlamayacağına bağlıdır."
باب:
التجمل
للوفود.
177. GELEN HEYETLERİ GÜZEL KIYAFETLERLE KARŞILAMAK
حدثنا
يحيى بن بكير:
حدثنا الليث،
عن عقيل، عن
ابن شهاب، عن
سالم بن عبد
الله: أن ابن عمر
رضي الله
عنهما قال:
وجد
عمر حلى
إستبرق تباع
في السوق،
فأتى بها رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
فقال: يا رسول
الله، ابتع
هذه الحلة،
فتجمل بها
للعيد وللوفود،
فقال رسول
الله صلى الله
عليه وسلم:
(إنما هذه
لباس من لا
خلاق له، أو:
إنما يلبس هذه
من لا خلاق له). فلبث
ما شاء الله،
ثم أرسل النبي
صلى الله عليه
وسلم إليه
بجبة ديباج،
فأقبل بها عمر
حتى أتى بها
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم، فقال:
يا رسول الله،
قلت إنما هذه
لباس من لا
خلاق له، أو
إنما يلبس هذه
من لا خلاق
له، ثم أرسلت
إلي بهذه؟
فقال:
(تبيعها، أو
تصيب بها بعض
حاجتك).
[-3054-] Abdullah İbn Ömer r.a.'den nakledilmiştir: Bir gün Hz. Ömer
mescidin kapısında (Utarid İbn Hacib tarafından) satılığa çıkarılmış ipek bir
elbise gördü ve Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e: "Ey Allah'ın
Resulü, şu ipek elbiseyi satın alsanız ve bayram günleri ile. heyetleri kabul
ettiğiniz günlerde giyseniz!" dedi. Bunun üzerine Resulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: "Bu elbiseyi ancak ahirette bundan hiçbir
nasibi olmayan kimseler giyer."
Daha sonraki günlerde Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e
ipek elbiseler getirildi ve Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bunlardan
birini Hz. Ömer'e gönderdi. Hz. Ömer bu elbiseyi alarak Nebi Sallallahu Aleyhi
ve Sellem'in yanına geldi ve: "Ey Allah'ın Resulü, Utarid'in sattığı ipek
hakkında, "Bu elbiseyi ancak ahirette bundan hiçbir nasibi olmayan
kimseler giyer" buyurmuştunuz. Halbuki daha sonra bana giyme m için bu
ipeği göndermişsiniz" deyince Hz. Nebi şöyle buyurdu: "Bu ipeği
satarsın veya bir kısım ihtiyaçların için kullanırsın diye sana
gönderdim."
AÇIKLAMA: İbnü'l-Müneyyir
şöyle demiştir: "İmam Buhari başlıkta ifade ettiği görüşünün delili olarak
bu rivayeti nakletmiştir. Bu rivayetin onun görüşüne delil oluşu ise şöyledir:
Resulullah (s.a.v.), Hz. Ömer'in heyetlerin karşısına şık elbiselerle çıkma
teklifini değil giyilmesi yasak olan elbiselerle çıkmayı kabul
etmemiştir."